Əmr be Məruf be nəhy əz münkər 1 neçə hissə və dərəcəyə bölünür:
1 - Pislikdən çəkindirən və yaxşılığa dəvət edən şəxs, ürəkdən və bütün varlığı ilə günhlara nifrət bəsləməlidir. Əmr və məruf və nəhy Əz munkərin ən birinci məsələsi hicr və Ərazdır (günahdan cəkinmək və üz döndərmək). Siz birisinin pis və yaramaz işlərə məşğul olduğunu gördükdə, onun özü ile deyil, işləri ilə mübarizə etməlisiniz. Məsələn, Ailəvi get-gəliniz olan və hədiyyə verib aldığinız səmimi dostunuz aşkar bir günah etdiyini görən zaman, ona qabaqkı səmimiyyətlə yox, əksinə olaraq çox etinazsız və soyuqqanlılıqla yanaşınız, bu özü bir növ tənbeh olar. Yeri gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, insan əmr və məruf və nəhy əz munkər haqqında məntiqlə addım atmalıdır, daha doğrusu onun əməli məntiqə uyğun olmalıdir. Əlbətdə, bu əks-əməl o vaxt təsir göstərə bilər ki, əlaqənizi kəsdiyiniz şəxs ruhi əzab-əziyət cəkib öz işindən peşiman olsun. Əgər sizin təcrübəsiz gənc övladınız və ya dostunuz çirkin bir əmələ qurşansa, sizin əlaqənizin kəsilməsi onları günaha daha da rəğbətləndirər. Yəni onlar sərbəstliklə öz günahlarnı davam etdirərlər. Məsələn, get-gəl etdiyiniz bir ailənin fəsad və günaha qurşandığını gördükdə öz abrınızdan qorxub əlaqənizi kəsirsiniz, çünki insan özündən asılı olmayaraq başqalarının təsirinə məruz qalır. Bəzən, günaha qurşanmış bir dostumuzla əlaqəmizi mütləq vacibdir.
2 - Alimlərin nəzərincə, dillə oyud-nəsihət verərək xalqı yaxşı işlərə doğru istiqamətləndirmək nəhy əz munkərin mərhələsidir. Bir cox insanlar vardır ki, cahillikləri üzündən düşmənin təbliğatına uyub haqq yolundan azmışlar. Bu kimi şəxslər, fəsadın ayıb və zərərlərni onlar ücün açıqlayıb izah edə bilən mehriban bir muəllim, tərbiyəçi və yolgöstəriciyə möhtacdırlar. Bununla belə əgər biz günahkar bir şəxsi moizə və məntiqlə doğru yola yönəldə bilsək, onunla əlaqə sağalmağımız vacibdir.
3 - Bu mərhələ əməl mərhələsidir. Bəzən günahkar şəxsə elə bir mərhələdə olur ki, nə üz döndərib uzaqlaşmaq təsir göstərir, nə də öyüd nəsihət və məntiq. Belə bir vəziyyətdə əmələn günahkar şəxsin qarşısını almalıyıq. Görəsən əməldən məqsəd nədir? Bəzi vaxtlar tənbeh etməyimizin lazım olduğuna baxmayaraq əməldən məqsəd hədələmək, döymək və yaralamaq deyildir. Islam həddi-hüdud dinidir, islam nəzərincə bəzi vaxtlar günahkar şəxsə ancaq tənbeh təsir göstərə bilər. Əlbəttə insan belə zənn etməməlidir ki, bütün yerdə düşmənçilik və kobudluq lazımdır. Hz. Əli (e) Peyğəmbərin davranışı barədə buyurur: "O, müalicə edən bir həkim idi. Həkim, dava dərmanla və lazım olduqda isə cərrahlıq və dağ basmaqla yaraları sağaldar. "Şair demişkən: Əzəldən yoğrulmuş sevinclə kədər, lazım gəlsə cərrah, əməl də edər. Əmr be mərufun mərhələləri də nəhy əz münkərin mərhələləri kimidir. Bəzi vaxtlar siz əmr və məruf be nəhy əz münkər etmək ücün mustəqim surətdə mudaxilə edirsiniz, daha doğrusu ayağa qalxıb "filan isi yerinə yetirməyinizi xaiş edirəm" deyirsiniz. Amma bəzən də qeyri-mustəqim yolla onu başa salırsınız. Məsələn, bir şəxsin filan əməlini tərifləməklə ona bu işin yaxşı olduğunu bildirmək istəyirsiniz. Bu üslubun təsir dairəsi olduqca genişdir. Bu məsəlni aydinlaşdırmaq ücün bir rəvayət nəql edirik: Imam Hüseyn (ə) və Imam Həsən (ə) uşaq ikən qoca bir kişinin səhv dəstamaz aldığını görürlər. Islam adət ənənəsi və pisxologiyasından agah olan bu iki imam, ona dəstamazın düz olmadığını bildirmək istəyirlər. Digər tərəfdən qocanın könlünə toxunmaq istəmədilər. Cünki o kisi aciqlanıb "xeyir, mənim dəstəmazım düzdür:" -deyə bilərdi. Onlar qabağa gedib dedilər: "Biz hər ikimiz sənin hüzurunda dəstamaz alırrıq. Sən diqqətlə bax və kimin dəstamazının yaxşı olduğunu de! "Qoca kişi: "yaxşı dəstəmaz alın mən sizin aranızda münsiflik edərəm". Imam Həsən (ə) Imam Hüseyn (ə) hər ikisi düzgün və kamil bir dəstəmaz aldıqdan sonra o, öz dəstamaznın batil olduğunu başa düşdu. Qoca donub bu iki imama dedi: "Sizin hər ikinizin dəstəmazı düzdür mənim dəstəmazım batil imiş. "Əgər onlar qəzəblə: "Qoca kişisən heç utanıb xəcalət çəkmirsən! Hələ dəstəmaz almağı bacarmırsan?"-desəydilər, onda o kişidə namaza qarşı daimi bir nifrət hissi oyana bilərdi.
Mənbə: "Imam Hüseyn (ə) qiyamına analatik baxış" kitabı
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
