Quranın əmr be məruf və nəhy əz münkər haqqında baxışları
Əmr be məruf və nəhy əz münkər haqqında Quranda olan ayələr arasında Tövbə surəsində olan 67 və 71-ci ayələr xüsusi yer tutur.
Allah-taala bu ayələrdə buyurur: Mömin kişilər və möminə qadınların bir-birinə vilayət haqları var. Üzərilərində olan bu haqqa görədir ki, əmr be məruf və nəhy əz münkər edirlər. "Vilayət” kəlməsini hansı mənada götürsək, istər məhəbbət, dost, istərsə də, qanuni qüdrət və üstünlük, rəhbər mənasında və ya hər hansı digər mənada, bu, başqalarını pis əməllərdən çəkindirmək üçündür. İnsan hər hansı bir şəxsi günahdan çəkindirmək istəsə, gərək həmin adam üzərində bir növ qanuni haqqı olsun.
Qərb mədəniyyətində bu haqqı heç kimə vermirlər. Heç kim qalxıb günaha mane olmur və ya başqalarının maddi və mənəvi işlərinə dəxalət etməyə haqqı yoxdur. Əgər bir nəfər bu işi görmək istəsə, deyirlər: "Sənə nə!” Lakin İslam hamının bir olması iddiasındadır. Bir nəfər özünü günahdan, zərərdən qoruduğu kimi, başqalarını da qoruyub, çəkindirməlidir. İslam özünü yandırmaq istəyənin əlindən tutub saxlamağı insanların ilahi vəzifəsi bilir. Bu iş bəlkə də vaciblərin vacibidir: "Həqiqətən əmr be məruf və nəhy əz münkər böyük vaciblərdən biridir ki, onun vasitəsilə digər vaciblər də həyata keçirilir.” Bundan əlavə, insanlıq hissləri də bu kimi işlərə laqeyid yanaşmamağı tələb edir.
Allah-taalanın öz bəndələrinə buyurduğu ən vacib vəzifələrdən biri, əmr be məruf nəhy əz münkərdir. Əgər əmr be məruf və nəhy əz münkər vəzifəsinə əməl edilməzsə, insan digər vəzifələrini də tərk edər. Deməli, bu vəzifəsini icra etmək istəyən şəxsin bir növ qanuni haqqı olmalıdır ki, pis əməlin qarşısını ala bilsin. Əmr edənin qarşı tərəfə vilayət haqqı çatır. Allahın buyurduğu "vəl muminunə vəl muminatu bəzuhum əvliyau bəzin” ayəsindən əsas məqsəd, bəlkə də müsəlmanların bir-birinə əmr be məruf və nəhy əz münkər edə bilmələri üçün verdiyi vilayət haqqıdır.
Vilayət üçün nəzərdə tuta bilmədiyimiz mənalardan biri də, tez-tez zikr edilən "dost” mənasıdır. Yəni, möminlər bir-birinin dostudur, bir-birinə məhəbətləri olduğu, ürəkləri yandığı üçün kimsənin günaha düşməsini istəmirlər. Dostlarının sonu əbədi əzabla qurtaran bir işə qol qoymasına razı olmurlar.
Amma Allah-taala möminlərin qarşısında münafiqlərdən söhbət edəndə buyurur: "Əl munafiqunə vəl munafiqatu bəzuhum min bəzin.” Diqqət yetirsəniz görərsiniz ki, "bəzuhum əvliyau bəzin” sözlərini demir. Eləcə də "vəyəmurunə və bil mərufi” kəlməsinin yerinə "yəmurunə bil munkəri və yənhəvnə ənil mərufi” sözlərini deyir. Burada qarşıya çıxan bir neçə sual var ki, imkan daxilində onları təhlil edəcəyik.
Quran nə üçün möminlər qarşısında münafiq təbirini işlətmişdir?
Sual yaranır ki, Quran nə üçün möminlər qarşısında "kafir kişilər və kafir qadınlar” demir? Yəni, "Mömin kişilər və möminə qadınlar hər zaman yaxşılığa dəvət edib, pisliklərdən çəkindirirlər” ayəsinin qarşısında "kafir kişilər və kafir qadınlar isə pisliyə əmr edib, yaxşı işlərdən çəkindirərlər” təbirini işlətməmişdir? Kafir sözünün yerinə münafiq sözündən istifadə etmişdir.
Məlum məsələdir; münafiqlər müsəlman cəmiyyətində yaşayıb, fəaliyyət göstərir və zahirdə müsəlmançılığın bütün şərtlərini qəbul edirlər. Üzdə bütün İslami dəyərləri qəbul edir, amma qəlblərində həmin dini inancların heç birinə etiqad bəsləmirlər. Zahirdə müsəlmanlarla həmrəydirlər, lakin gizlində düşmənçilik edirlər. Münasib zamanda əllərinə fürsət düşəndə, müsəlmanlara zərbə endirirlər.
Amma kafirlər İslam cəmiyyətinə qarışmırlar. Əgər müsəlmanlar arasında yaşamalı olsalar, İslam əleyhinə öz mövqelərini açıq şəkildə elan edirlər. Ona görə də müsəlmanlar onları tanıyır, onlarla olan münasibətlərinin həddi-hüdudunu müəyyənləşdirə bilirlər. Kafir cəmiyyətdə əksəriyyət kafir olur və açıqca İslami dəyərləri qəbul etmədiklərini bildirirlər. Buna görə də yalandan özlərini müsəlman göstərməyə ehtiyacları da olmur. Münafiqlər isə İslam cəmiyyətinə nüfuz etmək üçün zahirdə bütün İslami dəyərləri etiraf edirlər, amma əslində hədəfləri dinə qarşı mübarizə aparıb, ona arxadan zərbə vurmaqdır. Ona görə də Quran buyurur: "Möminlər öz dinlərindən muğayat olsunlar, münafiqlərin əsas işi pisliyə dəvət edib, yaxşılıqlardan çəkindirməkdir.”
Kitabın adı: Kərbəlada çaxan bir şimşək
Müəllif: Doktor Mishab Yəzdi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6734
Bu gün: 2
