Osmanın əleyhinə olan qiyamın kökləri

Qiyamın əsil kökü Osmanın əməvi sülaləsinə (Bəni-Üməyyəyə) qarşı olan məhəbbəti idi. Onun özü bu sülalədən idi və bu mənfur və iyrənc şəcərəni böyüdüb, Kitab və sünnəni ayaq altına salmaqda, əvvəlki iki xəlifə ilə müqayisədə, həddini aşmışdı. Ikinci xəlifə şura üzvlərini təyin edən vaxt Osmanı tənqid etdi və dedi: "Belə görürəm ki, Qüreyş səni rəhbərliyə seçmişdir, sən də Bəni-Üməyyəni və Bəni-Əbi Müeyti camaata hakim və beytül-malı onların malı etmisən. Bu vaxt qəzəblənmiş ərəblər sənə qarşı qiyam edib səni evində öldürürlər."("Nəhcül-bəlağə"nin şərhi , (Ibni Əbil-Hədid), 1-ci cild, səh.187 )
Bəni-Üməyyə qəbiləsi Osmanın ruhiyyəsindən agah idi, o, şura yolu ilə xilafətə seçiləndən sonra hamılıqla onun ətrafını tutdular. Çox keçmədi ki, bütün islami mənsəblər və məqamlar onların arasında bölüşdürüldü. Iş o yerə çatdı ki, Əbu Süfyan Ühüd qəbiristanlığına getdi və Peyğəmbər (s)-in əmisi Həmzənin qəbrini təpikləyib dedi: "Əba Yəli, qalx! Üstündə döyüşdüyümüz şey (yəni xilafət) bizim əlimizə düşdü."
Osmanın xilafətinin ilk çağlarında Bəni-Üməyyə ailəsinin üzvləri bir yerə yığışdı, Əbu Süfyan onlara dedi: "Indi ki, xilafət Təym və Ədi qəbilələrindən sonra sizin əlinizə düşdü, ayıq olun ki, sizin ailənizdən çıxmasın, onu dairəvari şəkildə bir-birinizin əlinizdə dolandırın. Çünki məqsəd hakimiyyət və xilafətdən başqa bir şey deyil; nə cənnət var, nə də cəhənnəm!"("Əl-istiyab", -ci cild, səh.690 )
Oradakılar bu sözlərin xəlifənin heysiyyətinə bir ləkə vuracağından ehtiyat edərək onun yayılmasının qarşısını aldılar, lakin axırda həqiqət aydınlaşdı. Islam xəlifəsinin vəzifəsi Əbu Süfyanı tənbeh edib onun mürtəd olması barədə ilahi cəzanı tətbiq etmək idi, lakin təəssüflə o, nəinki bu işi görmədi, üstəlik dəfələrlə Əbu Süfyana çoxlu qənimətlər də bağışladı.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani