Osmanın və  müaviyənin elmi ehtiyaclarının aradan qaldırılması

Imam (ə)-ın xəlifələrə etdiyi elmi kömək və məsləhətləri təkcə Əbu Bəkr və Ömərin xilafəti dövrü ilə bitmir. O həzrət dinin himayəçisi və dinə can yandıran bir şəxs kimi müxtəlif xilafət dövrlərində islam və müsəlmanların elmi və siyasi ehtiyaclarını lazımınca təmin edirdi. Üçüncü xəlifə də həmişə Əli (ə)-ın dahiyanə göstərişlərindən və dərin zəkasından, dəyərli fikir və mələhətlərindən bəhrələnirdi. Osmanın Imam (ə)-ın fikirlərindən istifadə etməsi çox da qəribə deyildi, təəccüblüsü budur ki, Müaviyə də Imam (ə)-a qarşı olan dərin kin və ədavəti ilə belə, çətin elmi məsələlərdə və müşküllərdə o həzrətdən kömək istəyirdi. O, bəzilərini tanınmaz halda Imam (ə)-ın hüzuruna göndərirdi ki, suallarının cavabını öyrənsin. Məsələn, bəzən Roma valisi Müaviyədən bəzi məsələləri soruşur və onların cavabını istəyirdi. Müaviyə öz heysiyyətini qorumaq üçün (çünki o, özünü müsəlmanların xəlifəsi kimi tanıtdırırdı) bəzi adamları Əli (ə)-ın yanına göndərirdi ki, cavabı müəyyən bir yolla Imamdan öyrənib Müaviyəyə çatdırsın. Burada üçüncü xəlifənin və Müaviyənin Imam (ə)-a müraciət etmələrindən bir neçə nümunəni qeyd edirik:
1. Islamda qadın hüquqlarından biri budur ki, əgər kişi öz arvadını boşasa və iddəsi qurtarmamış kişi ölsə, iddə vaxtı qurtarmamış və ailə münasibətləri bərqərarmış kimi, arvad digər vərəsələr kimi öz ərindən irs aparır. Osmanın xilafəti dövründə bir nəfərin iki arvadı var idi: Biri ənsardan, digəri Bəni-Haşimdən. Bir kün kişi ənsardan olan arvadını boşadı və bir müddətdən sonra öldü. Ənsardan olan arvad xəlifənin yanına gedib dedi:–"Hələ mənim iddə vaxtım tamam olmamışdır, mən öz mirasımı istəyirəm."
Osman hökm verməkdə aciz qaldı və hadisəni Imam (ə)-a xəbər verdi. Həzrət buyurdu: "Əgər ənsardan olan arvad ərinin ölümündən sonra üç dəfə pak olmadığına dair and içsə, onda öz ərindən irs apara bilər."
Osman Bəni-Haşimdən olan arvada dedi:–"Bu qəzavət əmioğlun Əliyə aiddir və mənim bu barədə heç bir hökmüm yoxdur." O dedi:–"Mən Əlinin qəzavətinə razıyam. O and içsin və irs aparsın."
2-Həcc, yaxud ümrə fərizəsini yerinə yetirmək üçün ehram bağlayan bir kişi quruda yaşayan heyvanı ovlaya bilməz.
Qurani-Kərim buyurur:
"Ehramda olduğunuz halda quruda yaşayan heyvanları ovlamaq sizə haramdır."("Maidə" surəsi, ayə:96 )
Amma "ehramda olmayan bir adam bir heyvan ovlayarsa, ehramda olan şəxs o heyvanın ətindən istifadə edə bilərmi?" - deyəi verilən sualda üçüncü xəlifə Əli (ə)-ın göstərişinə itaət etdi. Əvvəlcə xəlifə belə hesab edirdi ki, ehramda olan şəxs ehramda olmayan şəxsin ovladığı heyvanın ətindən istifadə edə bilər. Təsadüfən onun özü də ehram halında idi və onun üçün belə bir xörək hazırlayanların dəvətini qəbul etmək istəyirdi, lakin Imam (ə)-ın müxalifəti ilə qarşılaşanda öz fikrindən döndü. Əli (ə) Peyğəmbər (s)-dən bir hadisə nəql edərək onu qane etdi. Hadisə belə olmuşdu: Peyğəmbər (s) ehram halında olanda onun üçün buna oxşar xörək gətirdilər. Həzrət buyurdu: "Biz ehram halındayıq. Bu xörəyi ehram halında olmayan bir adama verin."
Imam (ə) bu hadisəni nəql etdikdə on iki nəfər də onun sözünü təsdiq edərək şəhadət verdilər. Sonra Əli (ə) əlavə etdi: "Rəsuli-Əkrəm (s) təkcə belə əti deyil, ovlanmış quşların yumurtasını da yeməyi nəhy etmişdi."
3. Islamın danılmaz əqidələrindən biri ölümündən sonra kafirə əzab verilməsidir. Osmanın xilafəti dövründə bir nəfər bu əqidəyə etiraz edərək bir kafirin kəllə sümüyünü qəbirdən çıxarıb xəlifənin yanına apardı və dedi:–"Əgər kafir öləndən sonra odda yanırsa, onda bu kəllə sümüyü isti olmalıdır, halbuki mən əlimi ona vururam və heç bir istilik hiss etmirəm!"
Xəlifə cavab verməkdə aciz qaldı və Əli (ə)-ın ardınca adam göndərdi. Imam (ə) bir səhnə yaratmaqla etiraz edən şəxsə münasib bir cavab verdi. Buyurdu ki, ona çaxmaqdaşı gətirsinlər. Onu bir-birinə vurdu və qığılcım yarandı. Sonra buyurdu: "Daş və dəmirə əlimizi vururuq, amma istilik hiss etmirik, halbuki, hər ikisində elə bir hərarət (enerji) var ki, biz onu yalnız xüsusi şəraitdə hiss edirik. Kafirin qəbirdəki əzabının da bu cür olmasının nə eybi vardır?!"
Xəlifə Imamın cavabından xoşhal oldu və dedi:–"Əgər Əli olmasaydı, Osman həlak olardı."
Indi isə Müaviyənin Əli (ə)-a etdiyi müraciətlərdən bir neçəsini qeyd edək: Islam tarixçiləri Müaviyənin Əli (ə)-dan birbaşa deyil, müəyyən vasitələrlə kömək istəyərək xəcalətini Imam (ə)-ın elmi vasitəsi ilə aradan qaldırdığı yerlərdən yeddisini qeyd etmişlər.
Üzeyrə deyir: Bir kişi Müaviyədən bir məsələ soruşdu. Müaviyə dedi:–Bunu Əlidən soruş.
Kişi dedi:–Ondan yox, elə səndən soruşmaq istəyirəm.
Müaviyə dedi:–Peyğəmbər buyurmuşdur: "Əlinin mənimlə münasibəti Harunun Musa ilə olan münasibəti kimidir. Bir fərqlə ki, məndən sonra heç bir peyğəmbər yoxdur." Nə üçün belə bir adamdan soruşmaq istəmirsən?! Ömər də özünün çətin məsələlərini onunla həll edirdi.
Imam (ə)-ın şəhid olması xəbəri Müaviyəyə çatanda dedi:–"Elm və fiqh öldü." Müaviyənin qardaşı dedi:–"Gərək bir daha Şam əhli bu sözü səndən eşitməsin!"
Indi isə Müaviyənin Əli (ə)-dan kömək istədiyi məsələləri qeyd edirik:
1. Uzun müddət qəbirləri açıb kəfən aparmağı adət edən adamın hökmü.
2. Birini öldürən, sonra isə onu, arvadı ilə zina edərkən öldürdüyünü iddia edən bir nəfərin hökmü.
3. Iki nəfərin bir paltar üstündə mübahisə etməsi. Belə ki, onların biri iki şahid gətirdi ki, paltar onun öz malıdır, digəri isə iddia edirdi ki, onu tanınmaz bir şəxsdən almışdır.
4. Bir nəfər bir qızla evlənmişdi, amma qızın atası onun yerinə başqa qızını bəy evinə göndərmişdi.
5. Roma valisi Müaviyədən kəhkəşanlar, doqquzuncu bürc, göy qurşağı və s. barədə olan bir sıra suallar soruşdu. O, tanınmaz bir adamı Iraqa göndərdi ki, sualların cavabını Əli (ə)-dan öyrənsin.
6. Roma valisi qeyd olunan sualların oxşarını yenidən Müaviyədən soruşdu, vergi verməyi özünün o suallardan düzgün cavab almağı ilə şərtləndirdi.
7. Üçüncü dəfə olaraq Romadan Müaviyəyə bir sual gəldi və onun cavabını istədi. Əmr-As bir hiylə ilə onların cavabını Əli (ə)-dan öyrəndi.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani