İmam (ə)-ın ikinci xəlifəyə verdiyi siyasi məsləhətlər

Islamın yayılması və müsəlmanların heysiyyətinin hifz edilməsi Imam (ə)-ın ən böyük məqsədi idi. Buna görə də özünü Peyğəmbər (s)-in (Allah hökmü əsasında olan) canişini hesab etməsinə baxmayaraq hər vaxt xilafət işində bir çətinlik qarşıya çıxsaydı, özünün dərin elmi və yüksək dünyagörüşü əsasında onu həll edirdi. Buna görə də Imam (ə)-ın ikinci xəlifənin dövründə də onun müşaviri olmasını və çoxlu siyasi, elmi və ictimai çətinlikləri həll etməsini görürük. Ömərin siyasi məsələlərdə Əli (ə)-ın göstərişlərindən istifadə etməsinə dair bir neçə nümunəni qeyd edirik.

İranın fəthindəki məşvərət

On dördüncü hicri ilində Qadisiyyə məntəqəsində islam ordusu ilə Iran ordusu arasında şiddətli döyüş baş verdi. Bu döyüşdə müsəlmanlar qələbə çaldılar və Iran ordusunun baş komandanı Rüstəm Fərruxzadın özü və ordusundan çoxu qətlə yetirildi. Bütün Iran vilayəti müsəlmanların hərbi-siyasi nüfuzu altına keçdi, Sasani şahlarının hökumət qərargahı olan Mədain müsəlmanların hakimiyyəti altına keçdi. Iran sərkərdələri ölkənin daxilinə tərəf geri çəkildilər. Onların hərbi başçıları və müşavirləri islam ordusunun yavaş-yavaş irəliləyib bütün ölkəni əllərinə keçirəcəyindən qorxurdular. Bu təhlükənin qarşısını almaq üçün Iran padşahı üçüncü Yezdəgird–Firuzanın sərkərdəliyi ilə–ehtimal olunan hər hansı bir həmlənin qarşısını almaq və münasib şəraitdə özləri həmləni başlamaq məqsədi ilə yüz əlli min nəfərlik bir qoşun təşkil etdi. Kufənin hökuməti ixtiyarında olan ordu komandanı Səd Vəqqas (başqa bir rəvayətə görə Əmmar Yasir) Ömərə bir məktub yazdı və onu vəziyyətdən xəbərdar edib əlavə etdi ki, Kufə qoşunu döyüşü başlamağa və düşmən hücum etməmiş onları vahiməyə salmağa hazırdır. Xəlifə məscidə getdi və səhabənin başçılarını yığıb onları Mədinəni tərk edib Bəsrə ilə Kufə arasında yerləşən bir məntəqədə düşərgə salmaq və oradan orduya rəhbərlik etmək kimi qərarından xəbərdar etdi. Bu vaxt Təlhə ayağa qalxdı və xəlifəni bu işə təşviq etdi, yaltaqlıq hiss olunan bəzi sözlər də dedi. Osman ayağa qalxıb nəinki xəlifəni Mədinəni tərk etməyə təşviq etdi, üstəlik də dedi ki, hamı öz yerlərini tərk edib sənə qoşulsunlar, sən bu böyük ordu ilə düşmənlə qarşılaşa bilərsən. Bu vaxt Əmirəl-möminin Əli (ə) ayağa durub hər iki təklifi tənqid etdi və buyurdu: Çox zəhmətlə və yenicə müsəlmanların ixtiyarına keçən məntəqələr ordusuz qalmamalıdır. Əgər Şam va Yəmən müsəlmanlarını oradan geri çağırsan, Həbəşə ordusu Yəməni, Roma ordusu isə Şamı işğal edə bilər, Şamda və Yəməndə müsəlmanların başsız qalan arvad-uşaqlarına zərər yetişər. Əgər Mədinədən çıxsan, ətrafdakı ərəblər bu fürsətdən istifadə edib fitnə-fəsad törədə, iğtişaş yarada bilərlər, onun da zərəri qarşılaşacağın fitnənin zərərindən daha çox olacaq. Ölkənin rəhbərliyi bir-birinə bağlanan sap kimidir, əgər o bir yerdən qırılsa, sair yerlər də dağılacaqdır. Əgər sən islam ordusunun sayının azlığından nigarançılıq hissi keçirirsənsə, bil ki, müsəlmanlar, malik olduqları imana görə çoxdurlar. Sən dəyirman daşının ortasındakı mil kimi ol və döyüş dəyirmanının daşını islam ordusu vasitəsi ilə hərəkətə gətir. Sənin döyüşdə iştirak etməyin düşmənlərin cürətlənməsinə səbəb olar, elə fikirləşərlər ki, sən islamın yeganə rəhbərisən və müsəlmanların səndən başqa rəhbərləri yoxdur, əgər onu aradan götürsələr, iş bitmiş olar. Bu fikir onların döyüşə həris olmalarına və qat-qat artıq qələbə kəsb etmələrinə səbəb olar.
Xəlifə Imam (ə)-ın sözləri barəsində fikirləşdikdən sonra getmək fikrindən döndü və dedi:–Düzgün rəy Əlinin rəyidir və mən onun rəyini həyata keçirmək istəyirəm.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani