“Bəqərə” surəsi (31 və 32-ci hissə)

31. ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَـؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ﴾

“Allah bütün adları Adəmə öyrətdi. Sonra onları mələklərə təqdim edərək buyurdu: “Əgər doğru deyirsinizsə onlarınadlarını Mənə xəbər verin.”

Nöqtələr

◘Allah-təala varlıq aləminin sirlərini, övliyalardan tutmuş cansız cisimlərədək hər şeyin adını Adəmə öyrətdi. “Məcməül-bəyan” təfsirində nəql olunmuş rəvayətdə İmam Sadiqin (ə) təbirincə, bütün torpaqlar, dağlar, dərələr, çay yataqları, hətta ayağımızın altındakı döşənəcək də Adəmə tanıtdırıldı.

Bildirişlər

1. Həqiqi müəllim Allahdır. Qələm, bəyan, müəllim və kitab təlim vasitələridir. (“Əlləmə”)

2. İnsan öz elmi ilə mələklərdən üstündür. (“Və əlləmə Adəmə...”)

3. İnsan bütün elmləri əxz etmək üçün istedad və ləyaqətə malikdir. (“Kulləha”)

4. Mələklərin ibadəti, Adəmin isə elmi daha çox idi. Xilafət məqamı ibadətdən çox elmlə bağlıdır. (“Əlləmə Adəməl əsma”)

5. Başqalarını məlumatlandırmaq üçün ən yaxşı yol imtahan keçirilməsi və fərdlərin ləyaqətlərinin nümayişə qoyulmasıdır. (“Əlləmə... summə ərəzəhum... fəqalə ənbiuni”)

6. Mələklər Allahın xəlifəliyi məqamına özlərini daha layiq sayırdılar. (“İn kuntum sadiqin”)

32. ﴿قَالُواْ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ﴾

“Mələklər dedilər: “Pərvərdigara! Sən pak və münəzzəhsən. Biz Sənin bizə öyrətdiklərindən başqa bir şey bilmirik. Həqiqətən, Sən həkim (hikmət sahibi) və bilənsən.”

Nöqtələr

◘İblis və mələklər hər biri bir cəhətdən özünü Adəmdən üstün bilirdilər. İblis xilqət baxımından, mələklər isə ibadət baxımından özlərini Adəmdən üstün sayırdılar. Amma İblis Allahın insana səcdə əmri qarşısında itaətsizlik göstərdi. Mələklər isə həqiqəti bildiklərindən üzr istəyib, cəhalətlərini etiraf etdilər. (“Sübhanəkə la ilmə ləna”)

Bildirişlər

1. Elmsiz suala görə üzr istəmək bir dəyərdir. (“Sübhanəkə”)

2. Üstünlük istəyi və özünü böyük bilmək tənzimlənməlidir. (“Nusəbbihu və nuqəddisu”) deyənlər “la ilmə ləna” söylədilər.)

3. Öz cəhalətimizi etiraf edək. (“La ilmə məna”) Mələklər ən ali ədəbi nümayişə qoydular. “Sübhanəkə”, “la ilmə ləna”, “əlləmtəna”, “innəkə”, “əntəl-əlimul-həkim” sözləri ədəb nişanəsidir.

4. Mələklərin elmi məhduddur. (“La ilmə ləna”)

5. Allahın elmi zatidir. (Sonradan əldə olunmuş deyil.) (“İnnəkə əntəl-əlim”) Başqalarının elmi isə “iktisabi”, yəni qazanılmış elmdir. (“Əlləmtəna”)

6. Aləmdəki işləri təsadüfi bilməyək. (“Əntəl-əlimul-həkim”)

Kitabın adı: Nur təfsiri (birinci cild)

Müəllif: Möhsin Qəraəti