Quranın ecazı haqda irəli sürülən mülahizələr və onun cavabları
1. Quranda ədəbi səhvlər;
2. Quranın ecazı hamı tərəfindən dərk olunurmu?;
3. Quranla mübarizə mümkündürmü?;
4. Quran əvvəlki səmavi kitablarla müxalifdirmi?;
5. Qurandakı ziddiyyətsizlik;
6. Quranın ecazı rədd olunasıdırmı?;
7. [Quranla] mübarizə aparmaqdan çəkinməyin dəlilləri;
8. Quranın tərtib olunması ilə onun ecazı arasında olan mütənasiblik;
9. Quranın bəyan üsulu ilə şair və yazıçıların üsulları arasındakı fərqlər;
10. Quranla mübarizə.
Quran öz müxaliflərini daim mübarizə meydanına çağırmış və onlardan iddialarını sübuta yetirmək üçün öz ayələrinə bənzər heç olmasa kiçik bir nümunə gətirmələrini tələb etmişdir. Lakin, onlar həmişə olduğu kimi, buna qadir olmadıqlarını görüb bu işin qarşısında aciz olduqlarını etiraf etmişlər.
Rüsvayedici məğlubiyyətə uğrayan müxaliflər yeni-yeni mübarizə yollarına əl atır və bu ağır məğlubiyyət ilə heç cür razılaşa bilmirdilər. Onların növbəti iradı, guya Quranda ədəbi səhvlərin mövcud olması idi.
Təəssübkeş və inadkar insanların Qurana tutduqları və heç bir məntiqə əsaslanmayan ədəbi səhvlər haqqında:
1-ci səhv;
Onlar deyirlər ki, Quranda istifadə olunan bəzi cümlələr ərəb dilinin leksika, orfoqrafiya, fəsahət və bəlağət elmləri ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edir. Onların irəli sürdükləri belə bir əsassız iddianı biz iki yolla batil edə bilərik.
1. Quran, fəsahət və bəlağət incəliklərinin sirlərinə yiyələnmiş şair və ədiblərin yaşadıqları zaman və məkanda [Məkkədə] nazil olmuşdur. Əgər belə bir şeyə yol verilsəydi, dövrün söz ustaları tərəfindən diqqətlə araşdırılar və ən əlverişli mübarizə üsullarından birinə çevrilərdi. Beləliklə onlar qarşılaşdıqları maneəni birdəfəlik dəf edə bilərdilər. Digər tərəfdən isə, biz bunu tarixi kitablarda və ya heç olmasa müxaliflər tərəfindən nəql olunmuş «rəvayətlərdə» görərdik. Lakin istər dost, istərsə də düşmənlər arasında belə bir cərəyanın baş verdiyini müşahidə etmirik.
2. Quran nazil olarkən hələ ərəb dilinin qarammatikası bir elm kimi formalaşmamışdı və o dövrün məşhur ədib və şairləri tərəfindən qarammatik təhlillər aparılmırdı. Bu sahədə yalnız Quran nazil olub qurtardıqdan sonra araşdırma və təhqiqatlar aparmağa ehtiyac duyuldu. Beləliklə, ərəb dilinin qarammatik qanunları tərtib olundu və burada Quran ən başlıca meyar götürüldü.
Demək, Quranla tətbiq olunmayan qarammatik qanunlar nöqsanlı və etibarsız hesab olunur.
Bütün bunlarla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, Quranda istifadə olunan «ziddiyyətli ifadələri» yalnız o zaman fərz etmək olardı ki, o, bütün Quran qariləri tərəfindən təsdiq olunmuş olsun. Yox əgər ixtilaf onlardan birinin qiraətində müşahidə olunarsa, bunu ümumilikdə deyil, yalnız onun özünün batil qiraətə yiyələndiyini deyə bilərik. Və kimlərinsə yanlış qiraəti Quranın böyüklüyünə heç bir xələl gətirə bilməz. Çünki bütün mötəbər qiraətlərə, Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş mütəvatir hədislərdə işarə olunmuşdur.
Kitabın adı: Əl-bəyan 1-ci cild
Müəllif: Ayətullah Hacı Seyyid Əbülqasim Xoyi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6734
Bu gün: 2
