Quranın ecazı hamı tərəfindən dərk olunası deyildir
2-ci səhv:
Onlar deyirlər ki, insanlar Quran kimi ikinci bir kitab gətirə bilməsələr də biz, heç bir fəsahətli kəlamı möcüzə adlandıra bilmərik. Çünki, fəsahət və bəlağət elmlərinə yiyələnmək hamıya deyil, yalnız bu sahədə istedad və bacarığı olan şəxslərə müyəssər olur. Bir halda ki, möcüzə göstərən şəxsləri təsdiq etmək, daha dəqiq desək, onlara iman gətirmək üçün, möcüzəni hamı dərk edib başa düşməlidir.
Cavab:
İrəli sürülən bu iddia da birinci iddia kimi olduqca zəif və əsassızdır. Çünki, onların təsəvvür etdikləri kimi möcüzəni tanımaq üçün lazım olan şərtlərdən biri də, heç də onun hamı tərəfindən dərk olunması deyildir. Əgər biz belə bir şərti qəbul edəriksə, onda peyğəmbərlər tərəfindən göstərilən möcüzələri möcüzə hesab etməməliyik. Çünki, möcüzələrdən hər biri bir və ya bir neçə baxımdan hamı üçün dərk olunası olmamışdır.
Möcüzəni yalnız ona oxşar elmlərə yiyələnən şəxslər dərk etmiş və sonralar başqalarına da onlar tərəfindən mütəvatir və ardıcıllıqla nəql və sübut olunmuşdur. Quran isə, bir qədər əvvəl dediyimiz kimi, ilahi peyğəmbərlərin möcüzələrindən fərqli olaraq, özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Belə ki, peyğəmbərlər ehtiyac duyularkən xüsusi şəraitlərdə möcüzələr göstərmiş və zaman keçdikcə ya unudulmuş, ya da öz təsirini itirmişdir. Nə vaxta qədər ki, müsəlman ümməti və ərəb dilinin incəliklərinə yiyələnən şəxslər var, Quran əbədi möcüzə olaraq yaşayacaqdır.
Kitabın adı: Əl-bəyan 1-ci cild
Müəllif: Ayətullah Hacı Seyyid Əbülqasim Xoyi