Allaha mərifət gətirmənin yolları

Birinci müqəddimədə quran ayələri və Peyğəmbərin(s) hədislərinə əsasən qeyd olundu ki, insanların içində ən qiymətlisi və şərəflisi o şəxslərdir ki, Allahı olduğu kimi tanıyıb Ona mərifət gətirsinlər və Onun qarşısında səcdə edib, qanı, malı və canı ilə birlikdə ona təslim olmağı bacarsınlar. Qeyd olundu ki, belə insanlardan biri də Hüseyn ibn Əlidir(ə). İmam Hüseyn(ə) Allahı olduğu kimi tanıdı, Onun qarşısında layiqincə səcdə etdi və öz malını, canının, övladını, bir sözlə desək hər şeyini Allah yolunda qurban verdi. Allah-təala onu Kərbəlada aşura günü nümunəvi və kamil insan kimi bütün aləmlərə göstərdi.

Bu bəhsdə ikinci müqəddiməni əziz möminlərin nəzərinə çatdırıb sonda bu iki müqəddimədən nəticə alarıq. Bu müqəddimədə də birincidə olduğu kimi bir neçə mətləb vardır ki, onları da bir-bir nəzərnizə çatdırıram.

Birinci mətləb budur ki, insanların mərifətə, ürfana və mənəviyyata çatması üçün, xüsusən bütün varlığın və yaradılışın həqiqətini dərk etmələri üçün Allah-təala onlara üç mənbə və imkan vermişdir. Hər bir insan əgər bu mərifətə və yaradılışın hədiqətlərinə çatmaq istəyirsə bu üç mənbəin vasitəsi ilə çata bilər.

O mənbələrdən biri insanın bədənində olan hissiyyat üzvləridir ki, insan bunların vasitəsi ilə zahirdə olan həqiqətləri hiss edir. Hamı bilir ki, insanın bədəninin beş hissiyyat üzvü vardır. Onlardan biri göz, biri qulaq, biri burun, biri dil biri isə toxunma vasitəsi ilə olan hissiyyatdır. İnsan bu beş hissiyyatla aləmin zahirini hiss edir və əşyanın həqiqətini dərk edir.

İnsanda olan ikinci mənbə ağıldır. Bir çox şeylər də vardır ki, insan onu ağlı ilə hiss edib dərk edir. İnsan hər şeyi gözü və ya qulağı ilə hiss edib başa düşə bilmir. Çox məsələlər və həqiqətlər vardır ki, insan onları yalnız ağlı ilə hiss edir.

Allahın insana verdiyi üçüncü mənbə və imkan qəlbdir. İnan qəlbin, vicdanın və qəlbinin gözləri ilə yaradılışın bəzi həqiqətlərini görə bilər. Belə deyil ki, insan gözü ilə hər nə görürsə o var, görmürsə yoxdur. Məsələn bədəndə olan ağrını gözlə görmək mümkün deyil. Bu o demək deyil ki, ağrı yoxur. Bəhlul Danəndənin dövründə bir nəfər Allahın varlığını inkar edərək belə deyirdi. Əgər Allah varsa gözə görünməlidir. Bəhlul yerdən bir kəsək götürüb onun başını yaraladı. O başını tutub ağrının şiddətindən nalə etməyə başladı. Bəhlul soruşdu: Əgər başın ağrıyırsa, həmin ağrını mənə göstər.

Buna görə də insan gözü ilə görmədiyi bir şeyi deyə bilməz ki, aləmdə belə şey yoxdur. İnsanın qəlbi çox şeyləri gərər ki, gözü onları görə bilməz və hissiyyat üzvləri onu hiss edə bilməz.

İmam Sadiqin(ə) Əbu Bəsir adlı bir dostu var idi. Onun gözləri anadangəlmə kor idi. Dünyada hər şeyin adını eşitmişdi amma kor olduğundan onların heç birini görməmişdi. Bir gün İmam Sadiq(ə) ona buyurdu: Əbu Bəsir, istərdinmi gözlərin açılsın və bu aləmi görəsən? Əbu Bəsir dedi: Ağa, çox yaxşı olardı ki, mənim gözlərim açılsın. Çünki bu aləmdə hər şeyin adını eşitmişəm, amma görməmişəm. Çox istərdim ki, gözlərim açılsın onları görüm. Həzrət imamət qüdrəti ilə əllərini Əbu Bəsrin gözlərinə çəkdi. Onun gözləri açıldı və birinci İmam Sadiqi(ə) gördü. Əbu Bəsir hər yerə baxdıqca hər şey ona qəribə gəlirdi. Dağın, daşın, bağların, meşələrin, bulaqların adını eşitmişdi. İndi isə onların hamısını gördü. Bir neçə gündən sonra İmam Sadiq(ə) ondan soruşdu: Əbu Bəsir, istərdinmi əvvəlki halına qayıdasın? Yoxsa belə qalmağını istəyirsən? Əbu Bəsir dedi: Ağa, nə qədər ki, mənim bu gözlərim görmürdü, qəlbimin gözü ilə çox şeyləri görüb həqiqətlərini dərk edirdim. Bu gözlərim açılandan sonra başımı dünyaya yaman qarışdırıb. Ona görə də elə bil içəridən qafil olmuşam.

Odur ki, Allah-təala bu üç mənbəyi insanlara vermişdir ki, onlar aləmi, yaradılışın həqiqətlərini görüb dərk etsinlər.

İkinci mətləb budur ki, insanlardan eləsi vardır ki, bir sıra işləri görürməklə, o iki mənbəin qapılarını öz üzlərinə bağlayırlar. Onlarda yalnız bir mənbə qalır ki, o da zahirdə olanları hiss etmək üçün bədəndə olan hissiyyat qüvvələridir. İnsan zahirdə olan əşyalara bu hissiyyat üzvləri ilə başa düşür. Amma ağlın və qəlbn qapılarını öz üzlərinə bağladığlarına görə bir çox həqiqətlərdən qafil olurlar. Allah-təala belə insanlar barədə Quranda buyurur:

يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ

Onlar dünyanın zahirini bilirlər axirətdn isə qafildirlər.1

Bu ayə açıq aydın bəyan edir ki, belə insanlar ağıl və qəlbin qapılarını öz üzlərinə bağlayıb həqiqətdən uzaq düşən insanlardır. Onlar yalnız başqa heyvanlar kimi dünyanın zahirini başa düşürlər. Bu ayədən məlum olur ki, onların yaşayışları heyvanların yaşayışları ilə heç fərqlənmir.

Başqa bir ayədə Allah-təala buyurur:

وَالَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَيَأْكُلُونَ كَمَا تَأْكُلُ الْأَنْعَامُ

Kafir olanlar (Allaha inanmayanlar, ağlın və qəlbin gözünü kor edənlər) (dünyada) səfa sürər, heyvan kimi yeyib içərlər.1

Bu ayə bir daha bəyan edir ki, belə insanlar heyvanlarla fərqlənmirlər. Başqa heyvanlar görüb eşidirlər, bərki yumşağı hiss edirlər, iyləri duyub acı və şirini başa düşdükləri kimi bunlar da hiss edirlər. Bir sözlə desək ağlının və qəlbinin qapılarını öz üzlərinə bağlayan insanlar heyvan kimidirlər. Çünki insanlar əsas üstünlüyü o iki mənbə vasitəsilə tapırlar. Əgər bir insan o iki mənbədən məhrum olarsa onda heyvanlarla fərqi olmayacaq. Belə olduqda da onlar aləmin həqiqətlərindən və batinlərdən qafil olarlar. Bundan əlavə belə insanlara batini həqiqətlərdən, mənəvi fəzilətlərdən, insanın mənəvi həyatından hər nə qədər danışılsa da belə yenə də başa düşməzlər. Düzdür insanlardan bir çoxu mənəviyyat sözünü dildə tez-tez işlədir amma mənəviyyatın özünün nə olduğunu başa düşmürlər. Belə insanlara mənəviyyatın nə olduğunu başa saldıqda, yenə də anlamazlar. Məsələn, elə bil bir insan anadan dünyaya kor gəlib və heç bir insanı görməyib. Əgər gözəl bir insanı ona başa salmaq istəsək, o başa düşməyəcək. Məsələn, həmin şəxsə Yusifin qaşlarının, gözlərinin, dodaqlarının gözəlliyindən ona danışdıb tərif etdikdə o belə şeyləri başa düşməyəcək. Çünki o, nə gözəlliyi nə də ki, çirkinliyi görməmişdir. Əgər həmin şəxsə yaşıllıqları, bağları, təbiətin gözəlliyindən danışılıb tərif olunsa, yenə də o heç bir şey anlamayacaq. Çünki o, nə dağ görüb, nə yaşıllıq, nə də ki, təbiəti görməyib. Ona bir mənzərəni başa salmağa çalışsaq, yenə də o başa düşməyəcək. Çünki onun gözləri olmayıb ki, bunları görsün və başa da düşsün. Buna görə də gözü olmayan insanın həmin mənzərələri və təbiətin gözəlliklərini başa düşmədiyi kimi, eləcə də ağlının və qəlbinin gözlərini kor edən insanlar heç bir mənəviyyatdan xəbərləri olmaz və onun nə olduğunu başa düşməzlər.

Üçüncü mətləb budur ki, əgər insan əllərinə əlcək geyərsə, onun əllər yenə də həmin hissləri keçirə bilərmi? İnsan əlcək geydikdə daha yalın əli ilə keçirdiyi hissi hiss edə bilməz. İnsanın burnunu bağlasalar daha o, iy duya bilməz. Əgər insanın qulaqlarını tutsalar, səs eşidə bilməz. Beləcə də əgər insanın ağlının və qəlbinin qarşısında maneə yaranarsa, onlar da kor olub həqiqətləri görə bilməz. İnsanın dilində, gözündə və qulağında maneə yarandıqda bir şeyi hiss etmədiyi kimi, ağlın və qəlbin qarşısında maneə olarsa, onda insan həqiqəti başa düşməyəcək. Bu aydın bir mətləbdir. Lakin burada qarşıya maraqlı bir sual çıxır. Hansı əməl və hərəkətlər insanın ağlında və qəlbində həqiqətləri görməyinə maneəçilik törədir? Bu barədə bir çox hədislər və Quran ayələri vardır. Lakin bu sualın ümumi cavabı bir cümlədədir. O cümlə budur ki, əgər insan öz qəlbində həvayi-nəfsə yol versə ki, insan hər istədiyini etsin, həmin şəxsin həm ağlının, həm də qəlbinin gözü kor olar. Belə olduqda insanın qəlbinin güzgüsünün üstünü toz alar və həqiqətləri görməz. Çünki həvayi-nəfs elə bir şeydir ki, hər hansı bir insan onu öz qəlbinə daxil etsə, onun qəlbinin gözü kor olar. Fərq etməz ki, həvayi nəfs istər kin-küdurət, istərsə də məhəbbət surətində olsun. Çünki həvayi nəfs insanın qəlbinə bəzən kin-küdurət, bəzən də məhəbbət surətində yol tapır. Hər halda bunların ikisi də insanın ağlının və qəlbinin gözlərini kor edir. Belə olduqda insan artıq həqiqətdi anlaya bilməz. O, inadkarlığa, təəssübkeşliyə düşər və haqqı ona hər nəqədər başa salsalar, qəbul etməz.

Leyli və Məcnunun hekayəsini hamı bilir. Bu hekayəni çox şairlər yazıb qələmə almışlar. Məlumdur ki, Məcnun Leylini sevirdi. Leyli çox da göyçək qız deyildi. Onun dili pəltək, rəngi qara və bədənində bəzi qüsur və çatışmamazlıqlar olduğuna baxmayaraq Məcnun onun dərdindən dəli divanə olmuşdu. Bir gün Leylidən soruşdular:

Qoft Leylira xəlife kan toi,

Kəz to Məcnun şod pərişano ğəvi,

Əz degər xuban to əfzun nisti.

Qoft xamuş, çun to Məcnun nisti.

Niyə görə Məcnun sənin dərdindən dəli divanədir. Sən ki, belə gözəl deyilsən niyə Məcnun səni bu qədər sevir? Leyli dedi: Sən mənə Məcnunun gözü ilə baxsan, məni hamıdan gözəl görərsən.

Eşq və məhəbbət Məcnunun gözlərini kor etdiyi üçün o, Leylidə olan nöqsanların heç birini görmürdü. O, Leylidə yalnız gözəlliyi görürdü. Məcnunun özündən də bunu soruşdular:

Be Məcnun qoft ruzi eybcui

Ke peyda kon veh əz Leyli nikui

Ke gər Leyla be çeşmane to hurist,

Be hər uzvi ze əzayəş qüsurist.

Ze hərfe eybcu Məcnun bər aşuft,

Dər an aşuftegi xəndan şudo qoft,

Be coz əz xubiye Leyli nəbini.

To mu mibini və mən piçeşe mu.

To əbru, mən işarəthaye əbru

Leyli belə də gözəl qız deyil. Onun bədəninin hər bir üzvündə nöqsan və çatışmamazlığı var. Sən onu niyə bu qədər çox sevirsən? Məcnun onun sözlərindən narahat oldu. Sonra gülümsəyib dedi: Əgər sən Leyliyə mənim gözümlə baxsan, onda gözəllikdən başqa heç bir şey görməzsən.

Eşq məhəbbət insanın həm ağlının həm də qəlbinin gözlərini elə kor edər ki, həqiqəti görüb dərk edə bilməz. Allah-təala Quranda bu məsələyə işarə edir.

Allah-təala Yusifi(ə) çox gözəl yaratmışdı. Züleyxanın gözü ona düşdü. Onun bu hərəkəti şəhərdə qadınlar arasında söz-söhbətə səbəb oldu. Onlar Züleyxanın haqq yoldan azdığını və pozğunlara qoşulduğunu iddia edirdilər. Yusif surəsinin 30, 31-ci ayələrində Yusiflə Züleyxanın məsələsini belə bəyan edir:

وَقَالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَةُ الْعَزِيزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَن نَّفْسِهِ قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا إِنَّا لَنَرَاهَا فِي ضَلاَلٍ مُّبِينٍ

فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَيْهِنَّ وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَأً وَآتَتْ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِّنْهُنَّ سِكِّينًا وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلّهِ مَا هَـذَا بَشَرًا إِنْ هَـذَا إِلاَّ مَلَكٌ كَرِيمٌ

Şəhərdə qadınlar dedilər: Vəzirin övrti cavan qulunu tovlayıb yoldan çıxartmaq istəyir. Yusifin məhəbbəti onun bağrılarını qan edib (gözlərini kor edib). Biz onun açıq-aşkar (doğru yoldan) çıxdığını görürük.

(Züleyxa) qadınların gizli dedi-qodularını (məkrini) eşitdikdə onlara xəbər göndərib ziyafətə dəvət etdi, onlar üçün gözəl (mütəkkələrlə, xalılarla döşənmiş bir otaqda ləziz təamlardan ibarət) bir məclis düzəltdi. O, hər qadına (meyvə kəsib soymaq üçün) bir bıçaq verdi, sonra Yusifə: “Qadınların qabağına çıx!” deyə əmr etdi. Qadınlar Yusifi gördükdə (gözəlliyinə heyran olub) onu həddindən artıq təriflədilər və (özlərini itirib) əllərindəki meyvəni soymaq əvəzinə) əlləriini kəsdilər. Onlar dedilər: “Aman Allah! Bu, bəşər deyildir! Bu ancaq Allah yanında əziz olan bir mələkdir!”

Züleyxa qadınlara sübut etdi ki, Yusifin bu gözəlliyi məndədə o təsiri qoyar, sizdə də. Onun gözəlliyi sizin də ağıl və qəlbinizin gözlərini mənim kimi elə kor edər ki, əllərinizi də kəsərsiniz heç xəbəriniz də olmaz.

Odur ki, məhəbbət insanın qəlbini elə kor edər ki, insan həqiqətdən qafil olar.

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “İnsan bir şeyə çox məhəbbət bağlasa, həmin məhəbbət onun gözlərini kor, qulaqlarını kar edər.”

Həzrət Əli(ə) buyurur: “İnsan bir şeyə çox aşiq olsa, məşuqunun məhəbbəti onun qəlbinin gözlərini kor və qulaqlarını kar edər. Belə olduqda həmin şəxs həqiqəti görə bilməz.”

Dördüncü mətləb budur ki, insan nəyin vasitəsi ilə bu təhlükədən nicat tapa bilər? Yəni əgər bir insan belə bir çətinliyə düşsə, onu bu çətinlikdən hansı vasitələr qutara bilər?

Quranın buyurduğuna əsasən insan iki şeyin vasitəsi ilə bu böhran və çətinlikdən çıxa bilər. Onlardan biri möizə, nəsihət, biri isə bəladır. Əgər insana moizə və nəsihət etsələr o, bu çətinlikdən nicat tapar. Lakin həvayi-nəfs güclü olarsa, moizə ona təsir etməz. İnsanda həvayi-nəfs zəif olarsa moizə onun qəlbində öz təsirini göstərər. Hədislərdə vardır ki, moizə və nəsihət insanın qəlbini təmizləyər.

İnsanı hidayət edən və qəlbini ayıldıb nicat verən ikinci amil bəladan ibarətdir. Əgər bir insana moizə təsir etmirsə, Allah-təala həmin şəxsə hərdən bir bəla göndərər ki, ayılsın. Çünki bəlanın təsiri moizədən güclüdür. Allah-təala Quranda belə buyurur:

وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

“Biz ən böyük əzabdan (axirət əzabından) əvvəl onlara mütləq dünya əzabından göndərəcəyik. Bəlkə tövbə edib düz yola qayıdalar.”1

Bu ayədən məlum olur ki, bəla insanı ayıldıb hidayət edər. Amma bəlanın bir şərti vardır. Bəla o insanı ayıldıb hidayət edər ki, həmin şəxs ayıq olsun. Yəni insanın qəlbi diri olsun, yuxuda olarsa bəla həmin şəxsi ayıldıb hidayət edər. Lakin insanın qəlbi ölü olarsa, onu nə moizə, nə də bəla təsir etməz. Yuxuya getmiş insanı çağırdıqda oyanır. Amma ölünü hər nə qədər çağırsalar da belə yenə də ayılmaz.

Hədislərdə vardır ki, Allah Öz bəndələrini hidayət etmək üçün ona bir bəla nazil edər ki, başa düşüb tez tövbə etsin.

Əgər insan bəlanın ona hansı əməlinə görə nazil olduğunu başa düşsə, bu həmin şəxsi hidayət edər. Amma başa düşməsə, həvayi nəfsi çox güclü olsa, moizə də ona təsir etməz, bəla gəlsə də onu ayıltmaz.

Beşinci və axırıncı mətləb budur ki, həvayi nəfsi həddən artıq güclü olan insanı moizə və bəla hidayət edib oyada bilməz. Amma ölüm belə insanları ayıldır. Belə insanlar da iki növdür. Onlardan bəziləri ölümü gördükdə, bəziləri isə öləndən sonra ayılıb başa düşür. Belə ayılımağın da onlara heç bir faydası olmayacaq. Tarixdə belə insanların nümunələrinə çox rast gəlmək olar. Ölümü gözləri ilə görüb ayılan insanlardan biri Firon idi. Firon o qədər təkəbbürlü idi ki, axırda özünü Allah hesab edirdi. Onun həvayi nəfsi çox güclü və qəlbinin gözlərini kor etdiyi üçün moizə və bəla onu ayıltmadı. Quran buyurur ki, Musa peyğəmbər onu nə qədər moizə etdi, onunla elmi söhbətlər apardı lakin xeyri olmadı. Həzrət Musa(ə) ona doqquz möcüzə göstərdi. Yenə də ona təsir etmədi. Allah-təala ona iqtisadi və ictimai bəlalar nazil etdi ki, bəlkə ayılıb hidayət olsun. Firon bunların heç birindən ayılmadı ki ayılmadı. Lakin ölümlə üz-üzə gəldikdə o Allaha iman gətirdi. Allah-təala Quranda onun barəsində belə buyurur:

إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنتُ أَنَّهُ لا إِلِـهَ إِلاَّ الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَاْ مِنَ الْمُسْلِمِينَ

(Firon) boğulub batacağını gördükdə belə dedi: “İsaril övladlarının inandıqlarından başqa tanrı olmadığına iman gətirdim. Mən artıq təslim olanlardanam.”1

Firon bu sözləri ölümlə üz-üzə gəldikdə dedi. Bu qədər moizələr, möcüzələr və bəlalar onu ayılda bilmədi. Amma ölümü gözləri ilə gördükdə axır saatlarında iman gətirdi. Onun bu iman gətirməyinin də ona heç bir faydası olmadı. Allah-təala onu dəryada qərq edib, ölüsünü camaata ibrət olsun deyə sahilə atdı.

Firon elə bir insan idi ki, ölümü görəndə ayılıb Allaha iman gətirdi. Lakin tarixdə elə insanlar da vardır ki, Firondan da pisdilər. Onlar ölümü gözləri ilə görəndə də ayılmadılar. Amma öləndən sonra onların gözləri ixtiyarsız olaraq açılacaq.

Hədislərdə vardır ki, insanlar yuxudadırlar. Öləndən sonra ayılacaqlar.

Quran bu növ insanların barəsində belə buyurur:

لَقَدْ كُنتَ فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَاءكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ

(Qiyamət günü ona belə deyəcəklər): “Sən (dünyada) bundan qafil idin. Artıq bu gün gözündən pərdəni götürdük. Sən bu gün sərrast görürsən!”

Belə insanlar dünyada qəflətdə idilər. Peyğəmbərlər və imamlar onları çox moizə və nəsihət etdilər. Allah-təala bəlalar göndərdi lakin heç biri onlara təsir etmədi. Öləndən sonra Allah onların gözlərini açacaq.

Beləliklə ölümü görüb başa düşənlərin nümunəsi Firondur. Firondan da pis ölümü görərkən ayılmayan insanlardır ki, onların nümunəsini bir hədislə nəzərnizə çatdırıram.

İbn Abbas deyir: Bədr döyüşü sona yetdi. Həzrət Peyğəmbər(s) gəlib döyüş meydanına baxdı və bir-bir düşmənlərin cənazələrinin yanından keçərkən bir yerdə dayanıb onlara baxdı və belə buyurdu: “Allah sizə pis cəza versin. Siz mənə böhtan atıb deyirdiniz ki, Məhəmməd yalançıdır. Halbuki mən ömrümdə bir kəlmə də olsun yalan danışmamışam. Allah sizə pis cəza versin. Siz mənə böhtan atıb deyirdiniz Məhəmməd xain və xəyanətkardır. Halbuki, mən ömrü boyu zərrə qədər xəyanət etməmişəm.

Sonra Həzrət gəlib Əbu Cəhlin cənazəsinin başı üzərində dayandı və ona bir kəlmə söz buyurdu: Bu insan Firondan da pisdir. Firon ölümlə üz-üzə gəldikdə Allaha iman gətirdi. Amma bu öləndə də ayılmadı və iman gətirmədi.

Beləliklə ölümü görəndə də belə ayılmayan insanların nümunəsi Əbu Cəhl və Əbu süfyan kimi insanlardır ki, dünyada onları heç bir şey hidayət edə bilmədi. Çünki onların həvayi nəfsləri ağıl və qəlblərinin gözlərini tamamilə kor etmişdir. Buna görə də onlar həmişə Peyğəmbərin və İslamın qarşısında dayanmış və həmişə İslamın əleyhinə planlar qurmuşlar. Onları nə moizə, nə bəla nə də ki, ölüm ayılda bilmədi.

Həzrət Peyğəmbər(s) onların cənazələrinin kənarında dayanıb buyurdu: Bunlar Firondan da pisdilər.