"... Allah ədəbsizlik (yaramaz işlər) əmr etməz. Allaha qarşı bilmədiyiniz şeyimi deyirsiniz?" ( Əraf surəsi ayə 28.) " Allah ədaləti əmr etdi..." (Əraf surəsi ayə 29.)

Bəs onda Allah zülmkarı, qatili, oğrunu niyə cəzasız buraxır?

Ona görə ki, Allah istəyir biz azadolaq, əgər bizim düzlüyü və ya qeyri-düzlüyü, itaət və günahı seçməkdə sərbəstliyə haqqımız olmasa, azad olmağın heç bir mənası yoxdur.

Prinsipcə Allah hamını yaxşı və itaətli edə bilər, ancaq bunun üçün O bizim əlimizdən azadlığımızı almalıdır.

Allahın  qanunlarında deyilir ki, acı azadlıq xoşbəxt kölgəlikdən yaxşıdır. Odur ki, Allah bizə səhv  etməyə, xəstələnməyə və öyrənməyə imkan verib.

Quranda buyurulur: "Əgər Allah insanları etdiyi əzablara görə cəzalandırsaydı, yer üzündə bir nəfər belə sağ qoymazdı. Lakin Allah onları müəyyən bir vaxta qədər gecikdirər..." (Fatir surəsi ayə 45.) 

Bununla belə ədalətli araşdırma göstərir ki, xeyirxahlıq əslində əsas, bədbəxtlik isə istisnadır.

Biz ömrümüzün çox hissəsini sağlam keçiririk, xəstəlik isə bizədə qısa müddət ərzində baş vermiş olur. Zəlzələ də buna bənzəyir. Milyonlarla yaşı olan Yer kürəsində zəlzələ, ümumiyyətlə götürsək bir neçə dəqiqə davam edir. Eləcə də müharibələr. Bunlar xalqların uzun illər əmin-amanlıqda yaşadığı dövrə nisbətən qısa müddətli münaqışələrdir.

Odur ki, bu hadisələrin hər birinin yaxşı tərəfi də vardır. Xəstəlik səbr yaradır. Əzablar ruhu mətanətli edir, dözümlülüyü möhkəmləndirir.

Nəhəng daxili təziqdən əmələ gələn yer titrəməsi Yer kürəsinin daxili tənəffüsüdür. O, yer qabığını çatlamaqdan qoruyur və ağırlıq köməyi kimi yer kürəsini öz yerində saxlayan dağları öz yerinə qaytarır. Vulkan yer altındakı gizlənmiş suxur və sərvətləri yer üzərinə püskürür, yer kürəsini məhsuldar vulkanik dona geyindirir.

Müharibə hərbi ittifaqlar, şikayətlər və barışıq üçün hərbi tirbunallar yaradır. Müharibə vaxtı daha çox kəşflər  edilir. Məsələn, penisillin, atom, reaktif təyyarələr müharibə vaxtı icad olunmuşdur.

İlan zəhərindən qiymətli dərmanlar, mikroblardan çiçək peyvəndləri alınır. Əgər ölüm olmasaydı biz indi öz yerimizi tuta bilməzdik. Dünyada şər şəkil üzərindəki kölgəyə bənzəyir. Şəkilə yaxından baxanda  kölgə artıq bir şey kimi görünür, ancaq uzaqdan nəzər saldıqda aydın olur ki, kölgə lazım imiş, ondan rəsmin gözəlliyi aslı imiş.

Bəs xəstəlik? Biz xəstələnməsək sağlamlığın qədrini bilərikmi?

Sağlamlıq başın üzərində bir tağdır. Bu tağı biz görmürük, ancaq xəstələndikdə biz ona qiymət veiririk.

Əgər eybəcərlik ololmasaydı, biz gözəlliyə qiymət verməzdik

Təbii fəlakətlər olmasaydı, biz  həyatın ləzzətinə qiymət verməzdik. Odur ki: " Həqiqətən dünyadakı çatışmazlıqlar dünyanın kamilliyidir." Bu kamanın əyiliyinə bənzəyir. Halbuki bu əyrilik əsas hisssəsidir. Həyatın çətinlikləri insan naturasının xüsusiyyətlərini aşkara çıxarır. Əgər çətinlik olmasaydı bütün insanlar ağa olardı, səxavət ucuzlaşardı...

Həqiqətən çətinliklər bizim üçün bir növ sınaqdır, yoxlanışdır.  Bu sınaqlara görə Allah qarşısında bizim dərəcəmiz təyin edilir.

Quranda buyurulur ki bədbəxtlik üz verdikdə - həqiqətən biz  Allaha məxsusuq və həqiqətən, biz onun yanına qaydacağıq deyən səbirliləri sevindiririk.

Doğrudan da, bütün həyat bir uzun romanın fəsillərindən ancaq biridir, bu fəsildən sair başqa fəsillər gəlir. Ölüm isə bu sonsuz romanın ancaq başlanğıcıdır. Taşmaşa haqqında onun ancaq bir hissəsinə baxmaqla fikir söyləmək və ya birinci səhfəsi xoşunuza gəlməyən kitabı atmaq olmaz. Həqiqi qiymət vermək üçün  bunları azdır.

Nəticə ancaq axırda məlum ola bilər.

Siz , acısısz, ağrısız qocasız və ölümsüz həyat arzulayırsız. Ancaq dolğun həyat istəyirsiz. Dolğun həyat isə ancaq Allaha məxsusdur. Ancaq vahid Allah kamildir. Niyə Allah vahid olmasın, Onun heç bir çatışmamazlığı yoxdur. 

Siz çox çətinliklə təəccübləndirilən adamlardansız. Siz,  səy göstərmədn və çətinlikləri fəth etmədən hazır cənnət arzulayırsız. Bəs buna nail olmaq üçün siz nə etmisiniz?

Doktordan daha müdrük olan nənəm deyir: " Xeyirxahlıq Allahdan, bəlalar isə özümüzdəndir." Bu sözlər sadə olsa da çox problemlərə cavab verir.

Allah çaylar yaratdı, küləkləri istiqmətləndirdi, ancaq tamahkar kapitan öz gəmisini həddən artıq mal və adamla doldurdu,  təyin olunmuş yükdən artıq yüklədi, nəticədə gəmi batdı. O, isə bu işdə Allahı günahlandırmaq və taleyi söyməyə başladı. Burada Allahın təqsiri varmı? Allah çayları yaratdı, gəminin üzməsi üçün əlverişli hava şəraiti təyin etdi, insanın gözüdoymamazlığı və tamahkarlığı isə xoşniyyəti bədbəxtliyə çevirdi. 

Odur ki, yuxarda deyilən sözlər nə qədər də həqiqətə uyğundur:

" Xeyirxahlıq Allahdan, bəlalar isə özümüzdəndir."

Əllahummə salli əla Muhəmməd və ali Muhəmməd

Allahın izni ilə 6-cı hissədə bu suallara cavab veriləcək:

Bəs sən Quranı dərk etməyənlərə, müqəddəs kitabları göndərilməmişlər və peyğəmbərləri  olmayanlar haqqında nə deyə bilərsən? Onların günahları nədir və dəhşətli məhkəmə günü onların yerləri haradır?

Məsələn, Uzaq şimalda yaşayan eskimoslar və ya Afrika cəngəlliklərindən olan adamlar? Dəhşətli məhkəmə günü  onları nə gözləyir?