Bu barədə başqa bir nümunəyə işarə edək. Əli ibni Əbi Talib (əleyhissəlam)-la Müaviyənin arasında çoxlu yazışmalar olub. Onlardan birini Əli (əleyhissəlam) xoş surət və xoş söz danışan Termah adlı birisinə verib Müaviyəyə göndərir.
Termah uzaq yol keçib Şama çatır. İlk dəfə Müaviyənin müşaviri Əmr ibni As və Yəzidlə rastlaşır. Bu iki nəfərə sözlə qalib gəlib onları utandırır. Sonra Müaviyə ilə görüşür. Onu da özünün təsiredici danışığı ilə təsir altına alır.
Müaviyə qərara alır ki, bu gözəl danışıq qabiliyyəti olan şəxsi alsın və öz xeyirinə istifadə eləsin. Ona görə də, ona dedi: Ey ərəb! Əgər sənə bir şey versəm, qəbul edərsən? Cavab verir:Nəyə görə qəbul etməyim? Sənin canını bədənindən çıxarıb almaq istəyirəmsə, nəyə görə pulunu da qəbul etməyim?
Müaviyə göstəriş verir ki, ona 10000 dirhəm pul versinlər. Müaviyə dedi: Əgər azdırsa de artırsınlar. Səfir cavab verir: Göstəriş ver ki, artırsınlar! Sən ki, atanın pulundan vermirsən? Müaviyə əmr edir ki, 10000 dirhəm də artırsınlar. Bu vaxt Termah deyir: Göstəriş ver ki, 10000 dirhəm də artırsınlar. Bununla 30000 min dirhəm olsun. Çünki, Allah da təkdir. Termah dirhəmlərin yolunu gözləyib onların verilməsini gördükdə, Müaviyəyə dedi: Məni məsxərə edirsən? Sənin sözlərin dağ başından əsən küləklərə bənzəyir.
Müaviyə göstəriş verir ki, pulları versinlər. Bu vaxt Əmr As ona dedi: Əmirəl-möminin verdiyini necə gördün? Termah cavab verdi: Bu müsəlmanların malı olub, İlahi xəzinədən bəndələrindən birinə qismət oldu. O, kimdir?!
Bu zaman Müaviyə dedi: Bu kişi dünyanı gözümdə qaraltdı. Sonra öz katibini çağırtdırıb, Əlinin (əleyhissəlam) məktubuna çaşqınlıqla cavab yazdırdı.
Termah dedi: Ey Müaviyə! Əlini döyüşlə qorxudursan? Su quşunu su ilə qorxudursan? Allaha and olsun! Əlinin (əleyhissəlam) elə böyük xoruzu var ki, sənin bütün əsgərlərinin öz çətənəsində yerləşdirər. Müaviyə dedi: Düz deyir. O, Malik Əştərdir!
Termah getdikdən sonra Müaviyə öz ətrafındakılarına müraciət edib dedi: Mənim nəyim varsa, sizə versəm də bu səhrada yaşayan kişinin Əliyə elədiyi xidmətin onda birini mənə xidmət edə bilməzsiniz. Əmr ibni As dedi: Əgər Əlinin Peyğəmbərə olan nisbət və onun yanındakı fəziləti səndə də olsaydı, biz də sənə daha çox xidmət edərdik. Müaviyə dedi: Allah ağzını əysin! Allaha and olsun! Sənin sözlərin o ərəb kişinin sözlərindən də baha oturdu. İmam Səccad (əleyhissəlam) buyurur:
«Dilini xeyirə, saleh işlərə və yaxşı sözlərə adətləşdir. Bəli, dil, İslam və haqqa xidmət yolunda işə düşdükdə, belə bir əzəmət tapır və Müaviyə kimi düşməni diz çökdürüb, hökumət və dünyanı onun gözündə qaranlıqlaşdırır.»
Bir sıra rəvayətlərdə dilin sakit dayanmasına sifariş olunmuşdur. Belə ki, bəzən sakitliyi danışmağa üstün qərar vermişlər. Bu sakitlik nədir və hansı yerlərdə olar?
Əvvəlcədən qeyd etdiyimiz kimi dil, insanın şərhi-halını bəyan edən və onun batinindən xəbər verəndir. Dil, hər bir şəxsin şəxsiyyətini göstərir. Bununla belə dilə bir sıra zərər və ziyanlar ariz olur. Əli (əleyhissəlam) bu barədə buyurur:
«Dil elə bir yırtıcıdır ki, əgər azad olsa, yara vurar.»(Nəhcül-bəlağə, 57-ci hikmət )
Başqa yerdə buyurur:
«Bəşərə təəccüblənin ki, bir tikə piylə görür, bir tikə ətlə danışır və bir tikə sümüklə eşidir və burun deşiyi ilə nəfəs alır!»(Nəhcül-bəlağə, 7-ci hikmət.)
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi