Saleh əməllərlə təvəssül
Əgər təvəssül hər hansı bir şeyi Allahın hüzuruna təqdim edərək duanın qəbul olunmasını
diləməkdirsə, onda şübhəsiz ki, saleh əməllər Allaha yaxın olmaq üçün ən gözəl
vasitələrdəndir. Bunun nəticəsi olaraq Allahın rəhməti nazil olur və dua qəbul olur. Hətta
bəzi ayələrdə bu mətləbə açıq-aşkar olmasa da bəzi işarələr vardır. Buna baxmayaraq
peyğəmbər və Əhli beytin sünnəti buna, tamamilə, dəlil ola bilər. İndi isə bəzi Quran ayələrinə müraciət edək: "İbrahim və İsmayıl Kəbə evinin bünövrəsini qaldırdıqları zaman
(İbrahim) belə dedi: "Bizim pərvərdigarımız, bizdən qəbul et. Həqiqətən, sən eşidən və
bilənsən. Ey bizim pərvərdigarımız, bizi Sənə təslim olanlardan qərar ver, bizim nəslimizdən
də Sənə təslim olan ümmət qərar ver. Bizə ibadətlərimizi göstər və bizləri bağışla. Həqiqətən,
Sən bağışlayan və rəhimlisən.” (Əl Bəqərə surəsi, 127 və 128-ci ayələr)
Gördüyünüz kimi İbrahim və onun səbrli oğlu Allaha vəsilə olaraq kəbənin təmir
olunmasını təqdim edərək bir neçə şey dilədilər: əməlin qəbul olunmasını, ikisinində Allaha
təslim olanlardan qərar verilməsi, həmçinin onların nəslindən olan insanların sırf Allaha
təslim olması, ibadətlərin tanıtdırılması və tövbənin qəbulu.
Düzdür, bu ayə açıq-aşkar bizim mətləbə dəlalət etməsə də, lakin İbrahim peyğəmbərin öz
oğlu ilə birlikdə Kəbə evinin bünövrəsini qaldırdığı zaman etdiyi duaların təsadüfü
olmamasına işarədir. Buradan belə nəticə çıxartmaq olar ki, saleh əməllə dua arasında güclü
bağlılıq vardır. Buna görədə İbrahim peyğəmbər səmimi qəlbdən bu saleh əmələ bağlanaraq
duasını diləmişdir.
Allah təala buyurur: "O kəslər ki, ey bizim pərvərdigarımız-deyə, nida edərək diləyərlər:
"Həqiqətən, biz iman gətirmişik, bizim günahlarımızı əfv elə və bizləri cəhənnəm əzabından
qoru.” (Ali İmran surəsi, 169-cu ayə)
Bu ayədə bir qədər təfəkkür edən şəxsə kifayətdir ki, əfv ilə iman gətirmək arasında olan
sıx əlaqəni anlasın. Əgər bu qəbildən olan ayələri təhqiq etsək görərik ki, bu ayələr açıqaşkar
deyil, sadəcə olaraq, söhbəti gedən mətləbə işarə edir. Lakin peyğəmbərdən gələn
hədislərdə saleh əməlin dua zamanı xatırlanması Allahın rəhmətini qazanmaq üçün
vasitələrdən biri kimi qeyd edilir. Beləliklə, Onun rəhməti bəndəyə nazil olaraq diləyini
qəbul dərəcəsinə çatdırır.
İndi isə hər iki məzhəbin (Əhli sünnət və şiə) rəvayət etdiyi əhvalatı təqdim edirik. Əl
Buxari ibn İmrandan, o da Allahın rəsulundan belə nəql edir: "Sizdən əvvəlki ümmətlərdən
üç nəfər yol ilə gedirmişlər. Birdən yağışa düşürlər. Bu vaxt bir mağaraya pənah aparırlar.
Mağaraya girən kimi daşlar tökülüb onun girişini bağlayır. Bir-birilərinə belə deyirlər: "And
olsun Allaha bizi buradan yalnız düzgünlük xilas edə bilər. Elə isə bizdən hər birimiz düzgün
əməllə dua etsin.
Onlardan biri belə deyir: "Ey mənim Allahım, Sən bilirsin ki, mənim bir işçim var idi. O,
düyü sahəsinin bir hissəsində işləyirdi. Lakin oranı tərk edib getdi. Mən həmin sahəyə getdim
və çəltik əkdim. Bir gün mən ondan bir inək almalı oldum. O, mənim yanıma gəlib məndən
zəhmət haqqını tələb etdi. Mən ona belə dedim: "O inəyi götür apar”. O, öz tələbinə davam edərək dedi: "Sən mənə düyü sahəsinin bir hissəsini verməlisən.” Cavabında isə yenə də ona
dedim ki, o inəyi götür apar. O inək həmin sahənin məhsulundandır. Həmin adam inəyi özü
ilə apardı. Ey Allahım, Sən bilirsən ki, mən bu işi Sənin qorxundan etdim. Bizi xilas et.
Bunun nəticəsində qaya parçası bir qədər geri çəkildi.
Ikinci isə belə dedi: "Ey mənim Allahım, sən bilirsən ki, mənim qoca atam və anam var
idi. Hər gecə onlara öz qoyunumun südündən gətirərdim. Bir gecə onlara süd gətirməyi
gecikdirdim. Mən evə daxil olanda artıq onlar yatağa girmişdilər. Ailəm və uşaqlarım
aclıqdan ağlaşırdılar. Atam anamı içirtməyincə onlara bir şey verməzdim. Nə onları oyatmaq,
nə də ki, südü içərək rahat olmalarını tərk etmək istəmədim. Bu minvalla dan yeri sökülünə
qədər gözlədim. Ey Allahım, Sən bilirsən ki, mən bu işi sənin qorxundan etdim. Bizi xilas et.
Elə bu an qaya parçası mağaranın ağzından çəkildi və onlar rahatlıqla göy üzünü müşahidə
etdilər.
Onların üçüncüsü isə belə dedi: "Ey mənim Allahım, Sən bilirsən ki, mənim bir əmim
qızım var idi. O, mənə hamıdan sevimli idi. Mən onu cinsi əlaqəyə sövq etdim, amma o,
imtina etdi. Və mənə dedi ki, əgər ona yüz dinar gətirsəm mənimlə razılaşacaq. Mən həmin
məbləği əldə etmək üçün çalışdım və sonda bu məbləği əldə edib ona gətirdim. Məbləği ona
verəndən sonra onunla cinsi əlaqəyə girmək üçün mənə fürsət verdi. Mən onun qarşısında
dayanan zaman mənə belə dedi: "Allahdan qorx və mənimlə ancaq şəriətin buyurduğu yolla
əlaqəyə gir!” Mən ayağa qalxıb yüz dinarı orada qoyaraq bu işi tərk etdim. Allahım, sən
bilirsən ki, mən bu işi Sənin qorxundan etdim, bizə nicat ver! Allah təala onlara həmin
çıxılmaz vəziyyətdən nicat verdi və onlar mağaranı tərk etdilər.”
19
Peyğəmbər bu hədislə demək istəyir ki, ümmətində olan hər bir kəs öz gördüyü saleh
əməli duasının qəbul olmasi üçün vasitə qərar verə bilər. Əgər bu kimi şeylər yalnız keçmiş
ümmətlərə məxsus olsaydı onda bunu bəyan etməli idi. Bu hədis bəzi söz fərqlərinə
baxmayaraq, həm Əhli sünnət, həm də şiə məzhəbinin alimləri tərəfindən rəvayət
olunmuşdur.
Əhməd ibn Xalid Əl Bərqi "Məhasin” kitabında Əbdürrəhman ibn əbi Nəcrandan, o isə Əl
Mufaddal ibn Salehdən, o da Cabir Əl Cufidin belə rəvayət edir: "Allahın rəsulu belə
buyurmuş: "Bir gün üç nəfər yer kürəsini səyahət etməyə çıxmışlar. Uca bir dağın qülləsində
bir mağarada Allaha ibadət edərkən dağın başından bir qaya parçası dığırlanıb mağaranın
ağzını tamamilə örtür. Onlar biri-birilərinə belə dedilər: "Ey Allahın bəndələri, and olsun
Allaha ki, bizi bu düşdüyümüz çətinlikdən yalnız Allaha olan sədaqətimiz xilas edəcək! Elə isə, sırf Allah yolunda gördüyünüz və bununla da günahdan nicat tapdığınız saleh əməllərdən
söyləyin.”
Onlardan biri sözünə başlayaraq belə dedi: "Ey Allahım, Sən bilirsən ki, mən bir qadını
onun gözəlliyinə vurularaq istəyirdim. Onun yolunda çoxlu var-dövlət sərf etdim. Axır ki,
istədiyimə nail oldum. Lakin onunla cinsi əlaqəyə girmək istərkən cəhənnəm odunu yada
saldım. Sənin qorxundan fəryad edə-edə onun yanından çıxdım. Ey Allahım, bu qayanı bizim
qarşımızdan götür.” Bu zaman qaya parçası çartladı və onlar rahatlıqla bu çatı müşahidə
etdilər.
Onlardan ikincisi isə belə dedi: "Ey Allahım, Sən bilisən ki, mən bir qrup işçini torpaq
sahəsində əkin işi üçün icarə etmişdim və hər bir kişiyə yarım dirhəm söz vermişdim. İşlərini
qurtardıqdan sonra onlara zəhmət haqlarını verdim. Amma onlardan biri belə dedi: "Mən iki
nəfərin işini görmüşəm, and olsun Allaha gərək mənə bir dirhəm verəsən.” O, haqqını tərk
edib getdi. Həmin yarın dirhəmlə sahəni becərdim və Allah təala mənə ruzi-bərəkət yetirdi.
Bir gün həmin yarım dirhəmin sahibi gəlib haqqını tələb etdi. Mən ona on min dəyərində mal
verdim. Allahım, Sən bilirsən ki, mən bu işi sənin qorxundan etdim, bizi buradan xilas et.”
Bu zaman qaya parçası elə aralandı ki, onlar (təəccüblə) bir-birilərinə baxdılar.
Onların üçüncüsü isə belə dedi: "Ey Allahım, Sən bilirsən ki, bir gün atam və anam
yatmışdılar. Mən onlara bir qab süd gətirmişdim. Həm südün xarab olmasından qorxdum,
həm də onları yuxudan oyatmağa ürək etmədim, fikirləşdim ki, onlara çətin olar. Beləcə
heyrətdə qalmışdım ki, onlar oyandılar və südü içdilər. Ey Allahım, Sən bilirsən ki, mən bu
işi Sənin razılığını qazanmaq üçün etdim. Bizi buradan xilas et.” Qaya parçası mağaranın
ağzından aralandı və yola düşdülər. Sonra Allahın rəsulu əlavə edərək buyurdu: "Hər kim
Allaha sadiq olsa nicat tapar.”
20
Təfsir alimi Təbərsi belə yazır: "Quranda xatırlanan "Əshab əl Raqim” həmin üç
nəfərdirlər ki, mağaraya girmiş və mağaranın ağzı örtülmüşdür. Onlar bir-birilərinə belə
müraciət etdilər: "Gərək bizlərdən hər birimiz öz gördüyü əməli xatırlayaraq Allaha dua etsin
ki, nicat tapaq.” Və belə də etilər. Nəticədə Allah təala onlara nicat verdi. Bu hədisi Əl
Nüman ibn Bişr də nəql etmişdir.
Mənə elə gəlir ki, yuxarıda göstərilənlər bizim mətləbimizi şərh etmək üçün kifayətdir.
Daha çox şərh istəyənlər isə rəvayət və hədis kitablarına müraciət edə bilər.
Kitabın adı: İslam şəriətində təvəssül məfhumu
Müəllif: Əllamə Cəfər Sübhani
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6714
Bu gün: 1
