Böyük hicrət
Şübhəsiz ki, «Təlli Zeynəbiyyə»nin arxa tərəfində düşərgə qurmuş Ömər Sədin sərkərdəliyi altında olan 12000 qoşunun hamısının Hüseyn ibn Əliyə(ə) yazılan dəvət məktublarında imzaları olduğunu deməsək də, yəqin etmək olar ki, bu məktubların altında əksəriyyətinin imzası var idi. Xüsusilə də qəbilələrin başçılarının və Kufə şeyxlərinin tarixdə, həmişə olduğu kimi, öz başçılıqlarını qoruyub-saxlamaq üçün ixtilafda olan tərəflərin məktublarına öz möhürlərini vurduqları məlumdur. Amma Hürr ibn Yezid Riyahi bir neçə gün qabaq Əbu Abdulla Hüseynlə(ə) ilk görüşündə ərz etdi: «Mən məktuba imza edənlərdən deyiləm».
Bu nüansda da şübhə yoxdur ki, məktubların altında imzası olmayanlar da ən azı bilirdilər ki, kiminlə döyüş və müharibəyə gedirdilər. Kufədən Kərbəlaya nə məqsədlə gəlmişlər? Yalnız bir neçə cavana bəraət qazandırıb, onları istisna etmək olardı. Lakin əlbəttə ki, Aşura ziyarətində bəraət qazanmamışlar.
ولعن لله امة اسرجت والجمت و تنقبت لقتالك ...
اللهم العن العصابة التى جاهدت الحسين و شايعت و بايعت تابعت على قتله
Deməli, məsələdən xəbərdar olanlar qəti olaraq Aşura gecəsini narahat keçirmişlər. Hətta ordunun sərkərdəsi olan Ömər Səd də. Sanki zarafat deyil, bir gecəlik möhlət verilən adam Zəhranın(ə) ürəyinin meyvəsi və Rəsulullahın(s) nəvəsidir. İyirmi il bundan qabaq Mavərənnəhrdən Nilin aşağısınadək hakim olan Əli ibn Əbi Talibin(ə) oğludur. O, indi «Təlli Zeynəbiyyə»nin o tərəfində öz tərəfdarları ilə birlikdə raz-niyazla məşğuldur. Bunlar ona bir gecəlik möhlət vermişlər. Sabah isə ya qəbul edərək, Kufədə əlini ibn Ziyadın əlinə verib, Yezid ibn Müaviyyəyə beyət etməlidir, ya da bərabər olmayan bir döyüşdə iştirak etməlidir.
Bu dəstədən bir azı, təqribən 32 nəfəri, çox sürətlə özlərinin qarışıq fikirlərinə cavab tapdılar. Bəlkə də bu dəstə əvvəlcədən 12000 nəfərin fikir dairəsinə daxil deyildirlər. Bəlkədə bu dəstə əvvəldən özlərini yerləşdirmək üçün Kufə ordusunda 5-ci sütun kimi olmuşlar. Bunların hamısını Allah bilir. Lakin açıqlanan budur ki, o gecə bu dəstə işin işdən keçdiyini görüb yoldaşlarını yuxuya verib özlərini şəhidlər ağasının xeymələrinə çatdırmağı qərara aldılar.
Amma Hürr ibn Yezid Riyahi bunların arasında deyildi. Hürr hökumətin rəsmi olaraq adlı-sanlı məmuru idi və 1000 nəfərlik bir orduya başçılıq edərək bu məntəqəyə gəlmişdi. Bir az öncə qeyd etdiyimiz kimi, o, özünü satanlardan deyil, hökumətin rəsmi xidməti zabiti idi. Çünki əgər özünü satanlardan olsaydı, namazda İmama(ə) iqtida etməzdi.
Hürrün ən yaxşı işi bu idi ki, o, mövqeyni bilən adam idi. Kərbəlada olanlardan çoxları sonralar peşman oldu, amma nə faydası? Hətta əgər Aşura günü günortadan sonra da peşman olsaydılar, faydası yox idi. Hürrün qəhrəmanlığı burdadır ki, o, dəqiq olaraq tam zamanında aralarındakı fasilənin iki rəmzindən birini seçə bildi.
O, bir tərəfdən Qadisiyyə övladının özbaşınalıqla nərə çəkərək, «Ey Allahın süvariləri, atlanın « deməsini görürdü. Digər tərəfdən isə Zəhra(ə) balasının «Mənə bir kömək edən varmı?» - deyən məzlum səsini eşidirdi. O, bir tərəfdən bilirdi ki, dərəcəsi, rütbəsi və məqamı ordu sərkərdəliyinədək ucala bilər. Digər tərəfdən isə Peyğəmbər(s) balasına kömək etsə, ölümdən başqa bir hədiyyə olmayacaqdır. Ya da qulaqlarına pambıq tıxayıb, özünü laqeydliyə vurmalı idi. Bu üç haldan başqa yol yox idi: «pislik, paklıq və puçluq». Necə ki, bu üç yol təkcə insan üçün, hər bir zamanda və hər bir nəsildə gizlənmişdir. İmam Sadiqin(ə) dediyi kimi: «Hər gün Aşura, hər yer Kərbəla və hər ay məhərrəmdir».
O, arzu edirdi ki, ey kaş, öz işini və həm də şərəfini qoruya biləydi. Odur ki, döyüş komandirinin yanına gedib dedi: «Müharibənin taleyini sülhlə həll edə bilmirsənmi? Ömər Səd dedi: Əgər mənim əlimdə olsaydı, edərdim. Lakin sənin əmirin belə bir fərman vermişdir ki, ya müharibə, ya təslim. Nə bilmək olar, bəlkə sabah Hüseyn qorxub təslim oldu.
Dedi: Əgər təslim olmasa və mənə elə gəlir ki, təslim olmayacaqdır, onda nə olacaq? Ömər Səd dedi: Bir müharibə edəcəyəm ki, onun ən sadə yolu başların uçması və qolların kəsilməsidir».
Hürr susub fikirli-fikirli çadırına qayıtdı.
Ürəyi bərk döyünürdü, nə qədər fikirləşirdisə, bir həll yolu tapa bilmirdi. Birdən qəlbinə bir nur işıq saldı.
يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاء
«Allah istədiyi hər bir kəsi hidayət edər». («Nur» surəsi, ayə 35).
Soruşula bilər ki, Allah-Təala nə üçün başqalarını hidayət etmədi? Cavab veririk. Başqaları elə şəhvət quyusunda əsir olmuşdular ki, hidayət olmaq istəmirdilər. (Bu, çox uzun bir məsələdir). Hürr həqiqəti anlamaq istəyirdi. O, öz etdiklərindən peşman idi. Birdən qəlbinə işıq saçdı. Yadına bir neçə il qabaq ustadının onun sualının cavabında dediyi sözlər düşdü: «O, ustadından soruşduqda ki, əgər bir nəfər iki yol ayrıcında qalıb həqiqət yolu ilə batil yolu ayırd edə bilməsə, nə etməlidir?
Ustadı cavab vermişdi: «Əgər ayırd etmək üçün heç bir yol qalmasa, fikirləşin ki, bu iki yoldan hansı biri onu səadətə və maddi imkanata çatdıra bilər. Qəti olaraq ikinci yol haqq və fəzilət yoludur. İndi Hürrün qarşısında iki yol var idi. Birincisi burada qalib mükafat alaraq maddi imkanlar əldə etmək və Yezidlə Übeydullanın dilindən afərin eşitmək və s.
İkinci yol isə öldürülüb əbədiyyətə qovuşmaq. Hansı yolu seçsin, mədinəlilərə qoşulub doğrulardanmı olsun, ya kufəlilərlə qalıb əbədi nifrət qazansın?
Onlar Mədinədən gəlmişlər, doğrudanmı Mədinədən Kərbəlaya bir yol yoxdur? Amma doğrudur ki, Hürr Kufə ordusunun bir zabitidir. Lakin özü Nəvavisdə dünyaya göz açmışdı. (Nəvavislə Kərbəlanın arası bir fərsəxdən artıq deyildi). Amma yox, xeyli yoldur. Batildən mühacirət edib haqqa çatanadək böyük bir yoldur. Hürr də böyük hicrətə əl atmış bir mühacirdir. Məgər Rəsulullah(s) buyurmadı ki, nəfslə cihad böyük cihaddır? İndi də o, istəyirdi ki, Yezid kimisinin qulluğundan Hüseyn(ə) kimisinin hürrlüyünə mühacirət etsin.
O, qarşısına məqsəd qoydu. Səhər tezdən namazdan sonra atına minib atı suvarmaq bəhanəsilə inzibati məntəqəni tərk etdi. O, İmam Hüseynin(ə) düşərgəsinə yaxınlaşır. Birdən öz qalxanını bir yana atdı (yəni aman üçün gəlmişəm), əllərini başına qoydu. İmamın yanına çatdıqda xəcalətdən boğazı qurudu, bir neçə kəlmədən artıq deyə bilmədi. Təslim olmasını bildirib, günahından keçilməsini istədi.
انا الذى جعجعت بك يا حسين1
İmamın atdan düşüb rahatlan dəvətini qəbul etmədi. Bir saat sonra isə İmam ona «azadlıq medalı»nı verib buyurdu:
أنت الحركما سمّتك امكّ2
«Sən azad adamsan, necə ki, anan adını Hürr qoymuşdur.
Kitabın adı: Qədir günündən Aşurayadək
Müəllif: Seyid Kazim Pərpənçi