Möhtərəm şeyx Cəfər ibni Quləviyyə Qumi mötəbər sənədlərlə Əbu Həmzə Somalidən belə nəql edir ki, imam Cəfər Sadiq (ə.s.) buyurubdur: "Həzrət Abbasın mübarək qəbri imam Hüseynin (ə.s.) qəbri ilə üzbəüz olub, Fərat çayının kənarında yerləşir. O həzrəti ziyarət etmək istədikdə, onu hərəminin qapısı ağzında dayanıb, bu ziyarətnaməni oxu:
Allahın, "müqərrəb” (Allaha yaxın) mələklərin, "mürsəl” peyğəmbərlərin, saleh bəndələrin, bütün şəhidlər və düzdanışanların, pak və pakizə bəndələrin səhər-axşam salamı olsun sənə, ey Əmirəlmömininin oğlu! Şəhadət verirəm ki, sən "mürsəl” Peyğəmbərin (Allahın salamı olsun ona və Əhli-beytinə) övladı, o həzrətin seçilmiş nəvəsi, alim rəhbər, Allahın hökmlərini təbliğ edən vəsi və haqqı mənimsənilən məzlum imam Hüseynə təslim oldun, onu təsdiq etdin, onunla bağladığın əhdinə sadiq qaldın və ona qarşı xeyirxahlıq göstərdin. Allah sənə, müsibətlərə səbir edib dözdüyün və (qardaşına) kömək göstərdiyin üçün Peyğəmbər, Əmirəlmöminin, Həsən və Hüseyn (Allahın salamı olsun onlara) tərəfindən ən yaxşı mükafat əta etsin. Sənin axirət evin necə də gözəldir! Allah səni qətlə yetirənə lənət etsin! Allah sənin haqqını tanımayan və sənə hörmətsizlik edənə lənət etsin! Allah səninlə Fəratın suyu arasında fasilə salana lənət etsin! Şəhadət verirəm ki, sən məzlumcasına qətlə yetirildin və şübhəsiz, Allahın sizə verdiyi vədə əməl edəcək. Ey Əmirəlmömininin oğlu, sənin hüzuruna gəlmişəm, hökm verənlərin ən yaxşısı Allah hökm verənə qədər qəlbim sizə təslim və tabe, özüm də sizə itaətdəyəm, köməyim sizin üçün hazırdır. Mən sizin tərəfdarınızam, düşmənlərinizlə deyil, sizinləyəm. Mən sizə və sizin "rəcət”inizə (qayıdışınıza) inanır, sizinlə müxalifətçilik edən və sizi qətlə yetirənləri kafir bilirəm. Allah sizi əli və dili ilə öldürən camaata lənət etsin!
Sonra hərəmə daxil ol və zərihdən tutub, de:
Salam olsun sənə, ey saleh bəndə və Allaha, Peyğəmbərinə, Əmirəlmömininə, Həsən və Hüseynə (Allahın salavat və salamı olsun onlara) itaət edən! Salam olsun sənə! Allahın rəhmət, bərəkət, məğfirət və razılığı olsun sənin ruh və bədəninə! Şəhadət verir və Allahı şahid tuturam ki, sən "Bədr” döyüşçüləri, Allah yolunda cihad edənlər, Onun düşmənləri ilə mübarizədə xeyirxahlıq göstərənlər, dostlarına yardım və onları müdafiə edənlərin yolu ilə getdin. Allah əhdinə sadiq qalan, dəvətinə cavab verən və əmr sahiblərinə itaət edənlərdən birinə verilən mükafatın yaxşısı və çoxunu, hədsiz və kamilini sənə əta etsin. Şəhadət verirəm ki, sən xeyirxahlıq göstərməkdə əlindən gələni əsirgəmədin və bu yolda son dərəcədə çalışdın. Allah səni qiyamət səhnəsinə şəhidlər zümrəsi ilə birgə gətirsin, ruhunu səadət əhlinin ruhları ilə məhşur etsin, Öz behiştində sənə ən geniş mənzil və ən yaxşı hücrə əta etsin, adını behiştin ən yüksək mərtəbəsinə qaldırsın, səni peyğəmbərlər, düzdanışanlar, şəhidlər və salehlərlə birgə məhşur etsin. Onlar necə də gözəl dostlardırlar! Şəhadət verirəm ki, sən süstlük və tənbəllik etmədin, işlərində bəsirətli olduğun halda dünyadan getdin, salehlərə iqtida etdin və peyğəmbərlərə tabe oldun. Allah bizimlə səni Öz Rəsulu və dostları ilə birlikdə təvazökarların mənzilində bir yerə toplasın. Çünki O, mehribanların ən mehribanıdır!
Müəllif deyir: "Tövsiyə olunur ki, bu ziyarətnaməni arxası qəbrə və üzü qibləyə tərəf dayanıb oxuyasınız. Necə ki, şeyx Tusi "Təhzib” adlı kitabında buyurubdur: "Summə udxul fənkəbbə ələl qəbri və qul və əntə mustəqbiləl qiblətə "Əssəlamu ələykə əyyuhəl əbdus-salih...” " Əvvəldə qeyd etdiyimiz rəvayətə əsasən həzrət Əbulfəzl Abbasın ziyarətnaməsi bundan ibarət idi. Lakin Seyid İbni Tavus, şeyx Müfid və başqaları öz kitablarında bu ziyarətnamənin ardınca yazıblar: "Sonra qəbrin baş tərəfində iki rükət namaz qıl. Bu namazdan sonra istədiyin qədər başqa namazlar da qıla bilərsən. Allaha çoxlu dua edib, namazdan sonra bu duanı oxu:
İlahi, Məhəmməd və Məhəmmədin Əhli-beytinə salam yetir, bu əziz məkan və böyük ziyarətgahda mənim üçün bağışlamadığın günah, aradan qaldırmadığın qəm-qüssə, sağaltmadığın xəstəlik, gizlətmədiyin eyib, artırmadığın ruzi, əmin-amanlığa çevirmədiyin qorxu, birliyə çevirmədiyin ayrılıq, qorumadığın və görüşünü yaxınlaşdırmadığın qaib şəxs, Sənin razılığın və mənim də xeyrimə olan dünya və axirətlə bağlı rəva etmədiyin hacət qoyma qalsın, ey mehribanların ən mehribanı!
Sonra qəbrin ayaq tərəfində dayanıb, de:
Salam olsun sənə, ey Əmirəlmömininin oğlu Əbülfəzl Abbas! Salam olsun sənə, ey vəsilərin sərvərinin oğlu! Salam olsun sənə, ey ümmət arasından birinci müsəlman, imanda onların qabaqcılı, Allahın dinində ən möhkəm və İslamı hamından çox qoruyan şəxsin oğlu! Şəhadət verirəm ki, sən Allah, Onun Peyğəmbəri və qardaşın yolunda xeyirxahlıq göstərdin. Sən qardaşına necə də gözəl həmdəm idin! Allah səni qətlə yetirən camaata lənət etsin! Allah sənə zülm edən camaata lənət etsin! Allah sənə hörmətsizliyi halal bilən və səni qətlə yetirməklə İslama hörmətsizlik edən camaata lənət etsin! Sən (qardaşın imam Hüseynin (ə) müqəddəs yolu uğrunda) necə də gözəl səbirli mübariz və xeyirxah, qardaşını müdafiə edən yaxşı qardaş idin, Rəbbinin əmrinə itaət etdin, başqalarının böyük savab və gözəl tərifdən üz çevirdikləri zaman onları rəğbətlə qazandın. Allah səni neməti bol olan cənnətlərdə ata-babalarının məqamına qovuşdursun. İlahi, Sənin savabına müştaq olduğum, məğfirət və böyük ehsanına ümid bəslədiyim halda, dostlarının ziyarətinə gəlmişəm. Elə isə Səndən istəyirəm ki, Məhəmməd və onun pak Əhli-beytinə salam göndərəsən, onların vasitəsilə ruzimi genişləndirəsən, həyatıma sevinc bəxş edəsən, ziyarətimi qəbul edəsən, mənə pak həyat nəsib edəsən, məni kəramət əhlinin zümrəsinə qatasan, dostlarının ziyarətindən qayıtdığı zaman nicat tapan, hacəti rəva olunan, günahları bağışlanan, eyibləri örtülən və çətinlikləri aradan qaldırılan kəslərdən qərar verəsən! Doğrudan da, Sən təqva əhli (qoruyan) və məğfirət əhlisən (bağışlayansan)!
O həzrətlə vidalaşdığın zaman onun mübarək qəbrinə yaxınlaşıb, bu sözləri de! Xatırlatmaq istəyirəm ki, bu vidanı, Əbu Həmzə Somali və başqa alimlər də öz kitablarında qeyd edibdirlər:
Səni Allaha tapşırır (səninlə vidalaşır) və Ondan səni Öz pənahında saxlamasını istəyirəm. Allaha, Rəsuluna, kitabına və Peyğəmbərin Allah tərəfindən gətirdiklərinə iman gətirdiyim halda, sənə salam deyirəm! İlahi, bizi şahidlərlə birgə yaz! İlahi, bu ziyarətimi – Peyğəmbərinin (Allahın salamı olsun ona və Əhli-beytinə) qardaşı oğlunun qəbrinin ziyarətini sonuncu ziyarətim qərar vermə, mənə həyat verdiyin vaxta qədər onun ziyarətini mənə nəsib et, məni onunla və onun ata-babaları ilə birgə cənnətdə məhşur et, mənimlə onun, Peyğəmbərin və dostlarının (hidayət imamlarının) arasında tanışlıq yarat! İlahi, Məhəmməd və Məhəmmədin Əhli-beytinə salam yetir! Məni Sənə imanlı olduğum, Rəsulunu, Əli ibn Əbu Talib və onun övladlarından olan imamların (salam olsun onlara) vilayət məqamını təsdiqlədiyim və onların düşmənlərinə nifrət etdiyim halda dünyadan apar. Ey Rəbbim, mən buna razıyam! Allahın salamı olsun Məhəmməd və Məhəmmədin Əhli-beytinə!
Sonra özün üçün, atan və anan və bütün möminlər və müsəlmanlar üçün istədiyin duanı et.
Müəllif deyir: "İmam Səccaddan (ə) nəql edilən hədislərin birinin məzmunu bundan ibarətdir ki, Allah taala həzrət Abbasa rəhmət etsin! O, qardaşı üçün öz canından keçib, canını ona fəda etdi. Bu yolda o, iki qolunu əldən verdi və bunun əvəzində Allah taala ona iki qanad əta etdi. Belə ki, bu qanadlarla o, cənnətdə Cəfər ibni Əbi Talib kimi mələklərlə birgə asimanda uçar. Qiyamət günündə bütün şəhidlər həzrət Abbasın Allah taala dərgahında olan məqamına qibtə edər və o məqamı özləri üçün arzulayarlar”. Belə rəvayət olunur ki, həzrət Abbas (ə) şəhadətə yetişdiyi zaman otuz dörd yaşında idi və anası Ümmül-bənin ona və onun qardaşlarına Mədinə şəhərinin ətrafında yerləşən "Bəqi” qəbirstanlığında matəm tutar və ürəkdən elə ağlayıb, nalə çəkərdi ki, yoldan keçənləri də ağlamaq tutardı. Aşiqlərin göz yaşı tökməyi təəccüblü deyil! Deyilənə görə Əhli-beytin qatı düşməni olan Mərvan ibni Həkəm Ümmül-bəninin kənarından keçdiyi vaxt onun ağlamağının təsiri altına düşüb, ağlayardı. Aşağıdakı bu mərsiyəni Ümmül-bənin həzrət Abbasın (ə) və başqa oğullarının matəmində oxumuşdur:
(Ey Abbası qoyun sürülərinə həmlə edən zaman görənlər
Heydərin bütün övladları yallı bir şir kimi onun arxasında vuruşurdular
Mənə xəbər verdilər ki, övladımın başına qılıc zərbəsi endirdilər, halbuki, qolları kəsilmişdi
Vay olsun mənə ki, zərbətin tə`sirindən oğlumun başı gicəlləndi
Əgər sənin əlində qılıncın olsaydı, heç kəs sənə yaxın gələ bilməzdi!)
Aşağıdakı bu mərsiyyəni də həmçinin o həzrətin anası söyləmişdir:
(Daha məni "Ümmul-bənin” (oğullar anası) səsləmə
Çünki şirlərimi yada salır
Oğullarım olduğu üçün məni "Ümmül-bənin”çağırardılar
Amma bu gündən daha bir övlad sahibi deyiləm
Sıldırım bir dağ kimi dörd oğul idilər
Hamısı qətlə yetirildilər və damarları kəsildi
Onların cənazələri üstündə nizələr bir-birilə mübarizə etdilər
Hamısı nizələrin vurduğu tə`nədən yerə düşdülər
Ey kaş, bilərdim ki, bu xəbər doğrudur ya yox
Abbasın sağ əli kəsilmişdimi?)
Kitabın adı: Məfatihul Cinan