Aydın məsələdir ki, biz dost bildiyimiz şəxsin çətinliyə düşməsini istəmirik. Əgər Allah-təala öz bəndəsini çətinliyə salırsa, bunun hikməti vardır. Allah tərəfindən müəyyən edilmiş çətinliyi düşmənçilik kimi qiymətləndirmək olmaz. Əgər ana öz xəstə körpəsinə bə’zi yeməkləri vermirsə və ya ona acı dərmanlar içirirsə, bu düşmənçilik deyil. Ananı bu işə vadar edən öz körpəsinə məhəbbətidir. Allah da çətinlikləri bu məqsədlə yaradır.
Ana körpəsini sığıb köksünə,
Deyir: sərtliyimdə sevgi var sənə.
Çöhrəmdə gördüyün bu hirs, bu qəzəb
Ana olduğumçün edilir tələb.
Rəvayətdə oxuyuruq: "Bəndəm bəlalarıma səbr, ne’mətlərimə şükr etməlidir.” Ne’mətlərə görə şükr və bəlalar qarşısında şükr insanın təkamül səbəbidir. Rəvayətin davamında oxuyuruq: "Bəndəm mənim qəzavü-qədərimdən razı olmalıdır ki, onu siddiqlər zümrəsində qərar verim...” Sonra isə belə buyurulur: "O zaman həmin zümrəyə qatılar ki, mənim razı olduğum işi görsün və fərmanıma itaət etsin.”
İmam Rahil (r) buyururdu: "Biz vəzifəmizə əməl etməliyik. Nəticə isə bizə aid deyil. Çünki varlıq aləminin müdəbbiri var. Onun qəzavü-qədəri ilə bağlı işlərə razı olmalıyıq.”
Digər bir rəvayətdə həzrət Musa Allah-təaladan soruşdu: "Pərvərdigara, hansı bəndən sənə daha əzizdir?” Allah-təala buyurur: "O bəndəm ki, sevdiyini əlindən aldıqda məndən üz döndərməz.” Bə’zən insanlar əzizlərini itirdikdə Allahdan gileylənirlər. Belələri şübhəsiz ki, Allahın əziz bəndəsi deyillər. Sonra həzrət Musa belə ərz edir: "Pərvərdigara, hansı bəndələrindən razı deyilsən?” Allah-təala buyurur: "O bəndəm ki, məndən xeyir istədiyi vaxt ona verdiyim xeyirdən razı qalmaz.”[25]
Allaha təvəkkül edərək Ondan xeyir istədiyimiz vaxt çətinliklə üzləşmiş olsaq, gileylənməməliyik. Çünki əsil xeyir Allahın bildiyi işdir. Həqiqi mö’minlər Allahın bəlaları qarşısında səbr edir və inanırlar ki, işlərin təqdiri Allahın əlindədir.
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: "Allah-təala buyurur: "Mənim qəzavü-qədərimdən razı olmayan, ne’mətlərə şükr etməyən, bəlalarda səbr yolunu tutmayan kəs özünə başqa bir mə’bud axtarsın.”[26] Həzrət Peyğəmbər Allah-təalanın belə bir buyuruğunu nəql edir: "Mənim bə’zi mö’min bəndələrim imkanlı olduqları vaxt dindən möhkəm yapışarlar. (Varlı olduqda Allaha itaət edər, fəqirliyə düşdükdə dindən uzaqlaşarlar.) Belələrini böyük imkanlarla sınağa çəkərəm ki, imanları islah olsun.”
Əlbəttə ki, insan təkcə çətinliklərlə yox, həm də ne’mətlərlə imtahana çəkilir. Bə’zi insanlara gen-bol ne’mət verilir ki, onların öz vəzifələrinə bağlılığı aşkar olsun. Allah-təala buyurur: "Bə’zi bəndələrim öz dinlərində yalnız fəqirlik və xəstəlik zamanı möhkəm olurlar... Onları fəqirlik və xəstəliklə sınağa çəkərəm ki, dinləri islah olsun. Mən öz mö’min bəndələrimin dinini necə islah etməyi daha yaxşı bilirəm.”
Yuxarıda sadalanan işlər o zaman baş verir ki, bəndə mö’min olsun və öz işlərini Allaha həvalə etsin. Belə hallarda Allah öz bəndəsi üçün nəyi xeyir bilirsə, onu da gerçəkləşdirir. Əgər insanın xeyiri sərvətdədirsə, ona sərvət verilir, yox əgər onun xeyiri fəqirlikdədirsə, fəqirliyə düçar edilir. Xeyiri fəqirlikdə olan insan nə qədər çalışsa da, günbəgün geri gedir. Çünki o Allahdan xeyir istəmiş və Allah onun xeyrini fəqirlikdə görmüşdür. Əslində belə bir bəndənin üzləşdiyi vəziyyət onun öz duasının nəticəsidir.
Bir daha qeyd edək ki, insan əlini-əlinin üstünə qoyub oturmamalı və təlaş göstərməlidir. Vəzifəni yerinə yetirmək bir işdir, işləri Allaha tapşırmaq başqa bir iş. Əsas məsələ odur ki, insan qarşılaşdığı vəziyyətdən razı qalsın. Allahın təqdirindən asılı olmayaraq, insan öz ailəsinin ehtiyaclarını ödəmək, xəstəliklərdən qorunmaq üçün çalışmalıdır.
Bir çox insanlar öz sağlamlıqlarını qoruduqları halda xəstəliyə düçar olurlar. Bir başqaları isə xəstəlikdən qorunmadıqları halda sağlam olurlar. Çünki Allah onların sağlamlığı üçün başqa bir vasitə qərar vermişdir. İnsan bə’zən yetərincə çalışsa da arzusuna çatmaya bilər. Belə hallarda Allaha arxa çevirmək olmaz.
Allahın qəzavü-qədərindən razı olan insan heç vaxt dünya işlərinə görə narahat olmur. O vəzifəsini yerinə yetirir, Allaha pərəstiş edir və qarşılaşdığı hadisələrdən razı qalır. Amma riza məqamına çatmamış insanlar çətinliklərlə üzləşdikləri vaxt özlərindən çıxır və Allahdan gileylənirlər.
Rəvayətin davamında oxuyuruq: "Bəndələrdən bə’zisi mənə ibadətdə çalışır, rahat yataqdan qalxır, gecə yarı durub namaz qılır və mənə pərəstişdə özlərinə zəhmət verirlər... Onun imanını qorumaq məqsədi ilə bir-iki gecə yuxunu ona qalib edirəm. O, sübh ayılır və gecə namazına durmadığı üçün qəzəblənir, özünü məzəmmət edir. Hansı ki, mən onu ibadətdə özbaşına buraxsaydım, onu lovğalıq hissi bürüyərdi.” Bəli, eqoistlikdən qorumaq, özünəpərəstişdən uşaqlaşdırmaq məqsədi ilə Allah bə’zən bizi yuxuya verir ki, iki rəkət namazımızla qürrələnməyək. Belə hallarda insan hiss edir ki, onun ibadətdə də Allahın yardımına ehtiyacı var.
Rəvayətin davamında buyurulur: "Həmin xudbinlik onu əməlləri ilə aldadır. İnsan öz ibadətindən qürrələnməklə elə bir vəziyyətə gəlir ki, dindən çıxmağa yaxın olur. Çünki o, əməlləri ilə qürrələnir və özündən razı qalır... Ona elə gəlir ki, o, bütün abidlərdən üstündür və ibadətdə hamını ötüb-keçmişdir. (Hansı ki, peyğəmbərlər də ibadətdə süstlüyə yol verdiklərini e’tiraf etmişlər.) İbadəti ilə qürrələnən insan məndən uzaqlaşır və mənə yaxın olduğunu güman edir. Mükafat və savab üçün iş görənlər həmin əməllərlə qürrələnməməlidirlər.” Bəli, insan öz ibadəti, sübh oyanması ilə lovğalanmamalıdır. Çünki belə bir qürur və lovğalıq insanı həlak edə bilər. Əksinə, daim Allahın mərhəməti və yardımı ümidində olmaq lazımdır.
Rəvayətin davamında oxuyuruq: "Belələri nə qədər çalışsalar da, özlərini zəhmətə salsalar da, ömürlərini mənə ibadət yolunda keçirsələr də, təqsirkardılar. Onlar öz ibadətləri ilə mənə pərəstişin mahiyyətini dərk etməzlər. Onlar mənim yanımda olan kəramət, behişt ne’mətləri, uca məqamlara çatmaq ləyaqətini əldə etməzlər. Amma bəndələrim mənim mərhəmətimə e’timad göstərməli, fəzlimdən şad olmalı, xoş gümanla mənə əmin olmalıdırlar. Onlar həmin məqamda mərhəmətimə qovuşar, razılığımı əldə edər və lütfüm onlara bağışlanma libası geydirər. Həqiqətən də, mən rəhman və rəhim Allaham və bu adla adlandırılmışam!”[27] Bir sözlə, insan işlərində Allaha ümidvar olmalı və təkamül yolunda Allahın lütfünə e’timad göstərərək, vəzifələrini ən üstün şəkildə yerinə yetirməlidir. İnsan həm çalışmalı, həm də öz əməllərinə güvənməməlidir.
Çünki bizim əməllərimiz Allahın ne’mətləri ilə bərabər ola bilməz. Əgər əməllərimiz dəqiq hesablanası olsa, elə bir qazancımız olmadığını anlayarıq. Mö’minləri ağuşuna alacaq mərhəmət yalnız Allahın lütfündəndir.
Əgər biz Allaha ibadət ediriksə, bu onun ne’mətləri müqabilində bir şükürdür. Əgər dilimiz onu zikr edirsə, danışmaq qüdrətini də o əta etmişdir. Belə ki, Allaha minnət qoymaq olmaz. Ən üstün bir əməlimiz hesaba çəkilərsə belə, borclu qalarıq. Ona görə də mükafat, ilahi övliyaların məqamına çatmaq arzusunda olmamalıyıq. Çünki onlar uyğun uca məqama Allaha təvəkkül və xoşgümanlıq sayəsində ucalmışlar. Bəli, uca məqamın sirri saleh əməllərdə yox, həqiqi təvəkküldə və rizadadır.
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6707
Bu gün: 0
