Allah-təalanın öz bəndələri üçün təqdiratı vardır, yə’ni onların taleyi ilə bağlı işlər müəyyənləşdirilmişdir. Bə’zən bu təqdirat bəndələrin istəyinə müvafiq olur və bu işlərin baş verməsindən razı qalırlar. Bə’zi təqdiratlar isə bəndələrin ürəyincə olmur. Allahın istəyi budur ki, onun bəndələri bütün təqdirlərdən razı olsunlar və Allahın qəzavü-qədərinə e’tiraz etməsinlər. İtaətkar bəndə Allahın razılığını öz razılığından üstün tutmalıdır. Uyğun təqdirlər bə’zən təşrii, bə’zən isə təkvinidir. Təşrii işlərdə hamı vəzifəlidir ki, vacib əməlləri yerinə yetirib, haramdan çəkinsinlər. Şəriət göstərişlərinə əməl edən insan Allahın bu sahədəki razılığını qazansın. Əlbəttə ki, vacib əməlləri yerinə yetirib haramdan çəkinmək Allahın razılığının üstün tutulduğu ən aşağı təqva mərtəbəsidir. Bə’ziləri üçün hətta bu işlər də ikrahla başa gəlir. Amma Allahın övliyaları elə bir məqama çatmışlar ki, ibadətdən ləzzət alırlar.
Təkvini işlərdə insan varlıq aləmindəki nizama uyğun olaraq qarşısına çıxan hadisələrdən razı qalmalıdır. Əlbəttə ki, bu hadisələr çox acı da ola bilər. Mö’min bəndələr Allah bölgüsündən həmişə razıdırlar.
Şübhəsiz ki, insanın ixtiyarında heç nə yoxdur. Öz gücünə danışdığını güman edən insan bilməlidir ki, onun danışığı Allahın ixtiyarında olan dildən, dodaqdan, səs tellərindən, havadan asılıdır. Əgər bu vasitələrə bir maneə yaransa, insan heç vəchlə danışa bilməz. Əgər danışmaq kimi sadə bir iş də insanın əlində deyilsə, zəlzələ, sel və bu kimi digər təbiət hadisələri haqqında danışmağa belə dəyməz. Axı danışdığı sözü bə’zən axıra çatdıra bilməyən insan zəlzələ kimi təkvini bir hadisənin qarşısında nə edə bilər?!
aləmində baş verən hadisələr müəyyən vasitələrlə həyata keçir? Bunun hikməti odur ki, bəşəriyyət imtahana çəkilir. İnsanlar acı hadisələrlə sınaqdan keçirilir. Bu hadisələr zamanı insanların reaksiyalarından onların kimliyi mə’lum olur. Bir qisim sınaq insanın imanı ilə bağlıdır. Çətin hadisələr zamanı insanın Allah hökmlərinə nə dərəcədə bağlı olduğu aşkarlanır. İmtahanın bu ilkin mərhələsi əksər bəndələrə aiddir. Amma üstün məqamlı bəndələr üçün başqa sınaqlar da mövcuddur. Kimi acı hadisələr müqabilində Allaha şükr edir, kimi isə gileylənir. Bu həmin səbr məqamıdır. Səbrdən də uca mərtəbə riza, yə’ni Allahın təqdirindən razılıqdır. Riza əhli həm çətinliklərə dözür, həm də bu iş Allah tərəfindən müəyyənləşdiyi üçün razı qalırlar. Bu imanın ən uca mərtəbəsidir. Belə bir insan anlayır ki, bütün baş verənlər ilahi hikmətə əsaslanır. İnsanın imanı artdıqca onun ilahi qəzavü-qədərdən razılığı da güclənir.
Demək, imanın ən üstün mərtəbələrindən biri budur ki, Allahın hansısa təqdiri acı da olsa, insan səbr etməklə yanaşı, həmin işin baş verməsindən razı qalsın. Çünki Allah-təala buyurur: "Mənim yanımda ən sevimli iş təvəkkül, sonra isə baş verənlərdən razılıqdır.” Belə çıxır ki, razılıq təvəkküldən yuxarıdır. Təvəkkül odur ki, insan öz işlərində Allahdan yardım diləyir. Hər gün namazda "İyyakə nə’budu və iyyakə nəstəin” ("Yalnız Sənə ibadət edir və Səndən kömək diləyirəm”) deyən mö’min insan bütün işlərində Allaha e’timad göstərərək, yalnız Ona üz tutur.
İkinci məqam odur ki, Allahın işlərindən razı qalaq. Bu məqamda olan insan başqa bir hadisənin gerçəkləşməsi üçün təlaş göstərməlidir. Bu o demək deyil ki, insan süst olub oturur. Əslində çalışmaq özü də Allahın təqdir amillərindən sayılır. İnsanın hadisəni dəyişməyə çalışmaması onun Allahın təqdirindən razı qalması mə’nasındadır. İnsanın tə’sir göstərdiyi və ya göstərmədiyi bir hadisənin ilahi hikmət əsasında gerçəkləşdiyinə şübhə edilməməlidir.
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6734
Bu gün: 2
