Fatimənin (ə) adları və İslamda adqoyma
Uşaqlar üçün, yəni sabahın fəal insanları, cəmiyyətin gələcək kişi və qadınları üçün adqoyma məsələsi İslam baxışlarına görə xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Müasir inkişaf etmiş ictimai elmlər, xüsusilə də elmin psixologiya, sosiologiya, pedaqogika və hətta kriminologiya kimi sahələri çoxlu nəzəri və əyani dəlillərlə sübut etmişdir ki, insan şəxsiyyəti ilə onların arasında qəribə və inkaredilməz bir əlaqə var. Başqa sözlə desək, uşaq üçün ən gözəl və layiqli adın seçilməsinin onun şəxsiyyətinin yaranmasında, formalaşmasında, zehni-fikri qabiliyyətinin inkişafında, hətta onun gələcək həyat yolunun necə qurulmasında mühüm təsiri var. Bu təsir onun həyat yolunun təkamülündə, düzgün tərbiyəsində, özünə və cəmiyyətdə tutacağı yerə inamında, bir sözlə, gələcək inkişafında mühüm rol oynaya bilər. Əksinə, pis və münasib olmayan adın uşağın əhval-ruhiyyəsinə mənfi təsiri olur, şəxsiyyətinə xələl gətirir, özünə inamını qırır, təlim-tərbiyəsini, istedad və qabiliyyətini korlayır. Son nəticədə, hətta onun yaramaz yollara düşməsinə, cinayətkarlara qoşulmasına gətirib çıxara bilər.
İslamın gözəl ayinində, qayda-qanununda tam incəliklə ölçülüb-biçilmiş, nəzərə alınmış başqa məsələlərlə yanaşı, gözəl və xoş səslənən, yaxşı mənalı adın seçilməsinə də böyük əhəmiyyət verilmişdir. İslam gözəl və yaxşı adın seçilməsini ata-ananın öhdəsinə qoymaqla yanaşı, uşağın bəyəniləsi bir adı daşımasını da valideynin vəzifə borcu hesab etmişdir. Belə ki, əgər valideyn uşağın bu qanuni hüququnun ödənilməsində bir qüsurə yol vermiş olsa, uşaq Məhşər günündə ata-anasından bunu tələb edə bilər.
İndi isə İslamda həmin məsələ haqqında bir əsas, bünövrə olduğunu nəzərə alaraq bu kiçik girişdən sonra Fatimənin (ə) – İslamın bu qəhrəman və qadınlığa nümunə olan xanımın adları və ləqəblərini nəzərdən keçirək. Baxaq görək Peyğəmbərin (s) sevimli və əziz övladı haqqında bu məsələ öz həllini necə tapıbdır.
Elə ilk baxışda açıq-aşkar müşahidə olunur ki, bütün bu incəliklər və təfərrüatlar o həzrətin adı haqqında tam dəqiqliklə düşünülüb nəzərə alınmış, bu müqəddəs ad elə-belə, düşünülmədən seçilməmişdir. Əksinə, bu əzəmətli xanımın adları və ləqəblərindən hər biri gözəl və bəyəniləsi məna ilə yanaşı xeyirxah niyyətə də xidmət etmiş və böyük tərbiyəvi əhəmiyyət daşımışdır. Bu incə məsələ İslamın qəhrəman xanımının adlarının şərhi və təfsiri ilə bağlı rəvayət hədislərin məzmunundan aydın olur.
İlk növbədə nəzərə almaq lazımdır ki, ərəb ədəbiyyatında künyə və ləqəbin xüsusi rolu vardır. Əslində bu, elə bir vasitə və amildir ki, hər bir fərdin yaxşı və tərifli əxlaqi xüsusiyyətlərini göstərir. Ərəb ədəbiyyatında hər hansı bir fərd haqqında söz demək üçün ən yaxşı yol onun ləqəbi və künyəsinə müraciət etmək, onlarda gizlənmiş incə mətləblərdən bəhrələnməkdir. Buna görə də ərəb cəmiyyətində, ərəb ədəbiyyatı və tarixində ləqəb və künyənin böyük əhəmiyyəti olmuşdur.
Bu məsələdə diqqəti cəlb edən daha bir mühüm cəhət də vardır. O dövrdə ərəblərdə bəlkə də həmin dövrün başqa cəmiyyətlərinə nisbətən insanların ləqəb və künyələrinə, adlarına daha çox həssaslıqla yanaşır və bu məsələyə xüsusi əhəmiyyət verirdilər.
Bütün bunları nəzərə alaraq "Fatimə” adını, eləcə də o həzrətin başqa adları və ləqəblərini dərindən öyrənmək bizi pakların pakı Zəhranın (ə) şəxsiyyətinin elə müxtəlif meyarları ilə tanış edir ki, bu məsələ üzərində bir qədər dayanmağı, onu qısaca da olsa araşdırmağı, İslamın bu böyük xanımının künyə və ləqəblərini bir daha tanıtmağı zəruri edir. Ona görə də, qeyd etdiyimiz kimi, bu bucaq altında o həzrətin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin, keyfiyyətlərinin mühüm bir hissəsi ilə tanış olmaq mümkündür.
İmam Sadiq (ə) pak anasının müqəddəs adlarını bu şəkildə müəyyən etmişdir: Fatimə Siddiqə, Mübarəkə, Tahirə, Zəkiyyə, Raziyyə, Mərziyyə, Mühəddəsə, Zəhra. O həzrətin (ə) bu bəyanı Fatimeyi-Zəhranın (ə) adları haqqında ən mötəbər sənəd kimi gəlib çatmışdır.
İndi isə bu müqəddəs adların bəziləri ilə bağlı mətləbləri qısaca da olsa, nəzərdən keçirək.
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
