Namazın vacibatı-Qiyam

1) Qiyamın növləri:

Vacib qiyam

    Rükn

1.Təkbirətul-ehram deyilən vaxt

2.Rükuya gedən vaxt

   Qeyri-rükn

1.Qiraət vaxtı

2.Rükudan qalxdıqda

1. Heç bir üzrü olmayan və ayaq üstə namaz qıla bilən şəxs, namazı başlayandan rükuya gedənə qədər ayaq üstə dayanmalıdır. Həmçinin rükudan sonra səcdəyə getməmişdən öncə ayaq üstə dayanmaq vacibdir. Bu hallarda qiyamı bilərəkdən tərk etmək, namazın batil olmasına səbəb olur.

2. Təkbirətul-ehram deyilən vaxt və qiraətdən sonra rükuya getməmişdən öncə olan qiyam rükndur. Yəni, hətta səhvən və ya unudularaq yerinə yetirilməsə, namaz batil olur.

Diqqət:

 Əgər namazqılan rükunu yerinə yetirməyi unudub Həmd və Surəni oxuduqdan sonra əyləşsə və bu vaxt rükunu yerinə yetirmədiyi yadına düşsə, ayağa qalxmalı və sonra rükuya getməlidir. Deməli, əgər həmin şəxs, ayağa qalxmadan elə oturduğu yerdən rüku halı alsa, namazı batildir.

2) Qiyamın vacibləri:

Namazqılan qiyam halında bədənini hərəkət etdirməməli, heç bir tərəfə əyilməməli və heç yerə söykənməməlidir. Əlbəttə əgər çarəsizlikdən, səhvən və ya unudaraq etsə, maneəsi yoxdur.

Diqqət:

 Əgər insan namaz halında bir qədər önə və ya geriyə, yaxud sağa və ya sola hərəkət etmək istəsə, hərəkət etdiyi anda zikri deməməlidir (yəni, namazın sözlərini deməyi dayandırmalıdır).

3) Qiyamın müstəhəb əməlləri:

1. Bədəni düz saxlamaq

2. Çiyinləri sallamaq

3. Əlləri ayaqların üstünə qoymaq

4. Əl barmaqları bir-birinə bitiçdirmək

5. Səcdə məkanına baxmaq

6. Bədənin ağırlığını iki ayağın üstünə bərabər şəkildə salmaq

7. Xüzu və xüşu halında olmaq

8. Ayaqların birini irəli, digərini geri qoymamaq

4) Qiyamın əhkamı:

1. Əgər insan ayaq üstə dayanıb namaz qılmağa qadir deyilsə, oturan halda namaz qılmalıdır. Lakin əgər bir şeyə söykənib ayaq üstə dayana bilərsə, belə edib ayaq üstə namaz qılmalıdır.

2. Əgər insan oturan halda belə namaz qılmağa qadir deyilsə, uzanan halda namaz qılmalıdır. Vacib ehtiyata görə əgər bacarırsa üzü və bədəni qibləyə doğru sağ tərəfi üstə uzanmalıdır. Sağ tərəfi üstə uzana bilməsə, sol tərəfi üstə deyilən qaydada uzanmalıdır. Əgər sol tərəfi üstə də uzana bilməsə, ayaqlarının altı qibləyə doğru arxası üstə uzanmalıdır.

3. Oturan halda namaz qılan şəxs əgər Həmd və Surəni oxuduqdan sonra ayağa qalxıb rükuya gedə bilərsə, qalxmalı və ayaq üstə ikən rükuya getməlidir.

4. Uzanan halda namaz qılan şəxs əgər namaz əsnasında zəhmətə düşmədən əyləşə və ya ayağa qalxa bilərsə, bacardığı qədər oturan halda və ya ayaq üstə dayanıb namaz qılmalıdır.

5. Namazı ayaq üstə qılmağa qadir olan şəxs, əgər ayaq üstə dayanmaq nəticəsində xəstələnəcəyindən və ya başqa bir çətinliyə düşəcəyindən qorxsa, oturan halda namaz qıla bilər. Oturan halda da əgər belə bir qorxu onda yaransa, uzanan halda namaz qıla bilər.

6. Namaz vaxtının axırında ayaq üstə namaz qıla biləcəyini güman edən şəxs, vacib ehtiyata görə o vaxtadək səbr etməlidir. Lakin əgər namaz vaxtının əvvəlində müəyyən bir üzrə görə namazını oturan halda qılsa və namaz vaxtının axırınadək üzrü aradan qalxmasa, qıldığı namaz düzdür və yenidən qılmaq lazım deyildir.