Əlin sümük quruluşu üç qismətdən təşkil olunmuşdur. Onlar: Əlin biləyi, əlin içi və əlin barmaqlarıdır.
Bu sümüklər məcmuən səkkiz xırda sümükdən ibarət olub, iki sırada qərar tutmuşdur. Yuxarı sıradakı sümüklər aşağıdakı sümüklərə kömək edir. Onlardan üçü bilək-oynaq sümüyünü təşkil edirlər. Aşağı qismətdə olan sümüklər əlin iç sümükləri ilə biləkdə birləşir.
Əlin iç sümükləri beş sayda olub, daxildən xaricə tərəf tərtiblə sayılır (birinci, ikinci). Yuxrıda bilək sümüklərinin aşağı sümüklərə, aşağıdan isə birinci barmaq sümüyünə birləşir.
Əlin baş barmağından başqa, bütün barmaqlarının üç bəndi var. Hər bir barmağın bəndi başqa bir tərəfə bitişikdir. Hər bir barmaqda əlin içinin sümüyü ilə birləşən birinci bəndə, birinci barmaq bəndi deyilir. Yerdə qalan tərtiblə, birinci, ikinci və üçüncü bəndlər sayılır. Bu sümüklərin bir bədənəsi və iki tərəfi vardır. Birinci bənd sümüyü, tamamilə ikinci bənd sümüyünə oxşardır. Təkcə hər barmağın üçüncü bənd sümüyü və baş barmağın ikinci bənd sümüyü bir az enlidir.
Bütün bunlardan əlavə, əlin içində başqa xırda sümüklər də ola bilər ki, onlara "küncüd" sümüklər deyilir.(İnsanın bədənini tanıma, səh. 71-72 )
İslam dinində, insanın iki əlinin qanbahası, insanın tam qanbahası qədərdir. Hər bir əldən ötrü insanın qanbahasının yarısı qədərdir. "Məbani-təkmilətil-minhac" kitabında oxuyuruq:(Məbani Təkmilətül Minhac. Cild. 2. Səh. 299 )
"İki əlin kəsilməsində tam qanbahası var. Hər birisində isə tam qan bahasının yarısı qədərdir. Bu məsələdə fəqihlər (alimlər) arasında ixtilafi nəzər yoxdur. Bəlkə də, hər ikisində "icma" nəql olunur. Bundan əlavə, müsəlmanlar arasında bu hökmün əksinə heç bir hökm yoxdur.”
Bu mövzuda çoxlu rəvayətlər nəql olunur. Onlardan, Hişam ibni Salim, İmam Sadiq (əleyhissalam)-dan nəql edir, buyurur:
"İnsanda hər nə qədər cüt əza varsa, qanbahası tam qan bahasıdır. Onların hər birində isə tam qan bahasının yarısı qədərdir.”(Vəsailuş-Şiə, cild. 19, səh. 217 )
Ayətullah Xomeyni (r. ə) buyurur: "İki əl kəsilərsə, tam qanbahası verilməlidir, hər birisində isə yarı qanbahası. Sağ və sol arasında heç bir fərq yoxdur. Hər kim xilqətində bir əli olsa və ya əlinin birini əvvəlcədən əldən vermişsə, yerdə qalan əli kəsilsə yarı qanbahası verilir.”(Təhrirul-Vəsilə, cild. 2, səh. 578 )
Yenə də əlin qanbahasının ikinci məsəlisində buyurur:"Bu qədər dəyəri olan əlin həddi hara qədərdir? Buyurur: Həddi, əlin içi ilə dirsək arasındadır. Beləliklə, əgər birinin əli dirsəkdən kəsilsə, onda barmaq olsa da, yarı qan bahası qədərdir. Belə olan tərzdə hər bir barmaqdan ötrü ayrı qan bahası yoxdur. Əgər təkcə barmaqlar kəsilsə, 500 dinar ölçüsündə, yəni, tam qanbahasının yarısı qədərdir."
Əlin dəyəri onun əmin olması ilədir
Qeyd etdik ki, insanın iki əlinin tam qanbahası qədər dəyəri vardır. Hər bir əldən ötrü isə yarı qan bahası, yəni, 500 misqal qızıl sikkə qədər.
Günlərin birində, Əbül Əla Müərri, məşhur İslam alimi Seyyid Murtazanın yanına gəlir və oğurluqda əlin kəsilməsi qanununa irad tutur. Öz iradını belə bir məzmunda şerlə ifadə edir: "Qiymətdə 500 misqal dəyəri olan əli, dinarın 1/2-i qədər oğurluğa görə kəsməyin nə mənası?”
Əbül Əla müsəlman olmadığına görə bu qanunu qəbul etmir və ona irad tutur. Dahi alim Seyyid Murtaza onun cavabını bu məzmunda bir şerlə verir:
"Ələ bu izzəti, onun əmanətdar olması verir. Zillət və xəyatən isə bu dəyəri aşağa salır. Ey Əbul Əla! Allahın hikməti budur. Məsələni yaxşı anla və Allahın qanununa etiraz etmə! "
Başqa mənbədə yazırlar ki, Seyyid Murtəza belə cavab verir:
"Qanı və malı qorumaq ələ dəyər verir. Qana və mala təcavüz isə onun qiymətini aşağı salır. Belə olan halda, Rəbbinin hikmətinə bax! "
Tarixdə məşhur budur ki, həmin məclisdə başqası belə cavab verir: "O yerdə ki, əl məzlumdur və insanların hüquqlarına təcavüz etmir, dəyəri var, lakin, zülm rəva bilib oğurluq etsə, Allah dərgahında dəyəri yoxdur! "
Bütün bunlar əlin yalnız, xəyanət etməyib əmin olan halda dəyəri olmasına dəlalət edir.(Rovzatul Cənnat. C.1. səh. 271)
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6704
Bu gün: 0
