Səs nədir? Səs, cismlərin hərəkətindən hasil olur. İnsanın səsi də boğazındakı səs tellərinin hərəkətindən yaranır. Qəti təcrübələr sübut edir ki, havasız yerdə, çəkisizlikdə səs yayılmır. Lakin, güman etməli deyilik ki, intiqal vasitəsi yalnız, havadır. Bəlkə də, mayelər, qazlardan tez və cəmadat isə mayelərdən tez səsi ötürürlər.
Qulağın quruluşunun müxtəlif qismətləri
Qulaq, üç ayrı-ayrı hissədən təşkil olunmuşdur:
1. Xarici qulaq;
2. Ortancıl qulaq;
3. Daxili qulaq.
1. Xarici qulaq
Bu qismət, iki üzvdən təşkil olunub. Birinci, qulağın xarici görünüşü və ya əyrisi. İkinci, qulağın içi. Qulağın xarici görünüşü həlqəvari ətdən olub, xüsusi kanallara malikdir.Bədənə zinət olmasından əlavə, qulağın bu qisməti çöldən müxtəlif səsləri alıb səsin cəhətini təyin edir və səsin şiddətindən də azaldır.
Qulağın içi, üç santimetrə qədərdir. Onun axırında, «səmax» adlı pərdə vardır. Bu pərdə, xarici qulağı, ortancıl qulaqdan ayırır. Qulağın deşiyinin bu qismətinin divarı, xüsusi dəridən olub, tərkibində yapışqan və zəhərli maddələr vardır. Bu maddələr mikrobları öldürür, həşəratların və toz torpağın qulağın içinə daxil olmasına mane olur.
2. Ortancıl qulaq:
Qulağın pərdəsinin arxasında, "pərdənin sandığı" adlanan xüsusi boşluq vardır. Bu fəza, iki kanalla daxili qulağa birləşir. Bu boşluq və ya sandıqda çox nazik və lətif sümüklər yerləşir. Bu sümüklərin adlarından əməlləri də məlum olur.
1. Səmax pərdəsinə söykənmiş çəkicəbənzər sümüklər.
2. Çənə sümükləri və onun üzərində olan səndah sümükləri.
3. Daxili qulağa söykənmiş kəmərvari sümüklər.
4. Səndahi və kəmərvari sümükləri birləşdirən noxudu sümüklər.
3. Daxili qulaq
Qulağın bu qisməti eşitməyin ən mühüm və həssas qismətidir. Hər cür zərbədən məhfuz qalmaqdan ötrü gicgahsümüyünün arxasında yerləşmişdir. Mürəkkəb bir quruluşa malikdir. Dəqiq quruluşu var. Ümumiyyətlə, üç müxtəlif qismətdən ibarətdir:
Birinci, iki çökəkliyə malik dəhliz qisməti, ikinci, üç yarım dairədən təşkil olunan yarım dairə qisməti. Üçüncü, iki dəfə bir-birinə dolanmış lülə şəkilli qismət.
Üç qismətdən ibarət bu quruluşlu mexanizm, daxili qulağın fəzasında mayenin içərisində qərar tutub və üzən haldadır. Bu üç qismətin hər birinin içində xüsusi maye var. Əsəb sistemlərinin hər biri, bu üç qismətə yayılıb. Onların hər biri bir növ səs alıb zehnəçatdırmağa məmurdur.
Səs dalğalarını daşıyan hava, qulağa daxil olur və qulağın pərdəsini silkələyir. Çəkiş səndani və kəmərvari sümüklər, bu səsləri qulaq pərdəsindən götürüb daxili qulağın girəcəyində yerləşən ağ kanala salır. Ağ kanal da, öz növbəsində bu dalğaları alıb daxili qulağın içində yerləşən mayelərə ötürür. Bu mayelər arasında yerləşən eşitmə telləri, bu səsdən təsirlənir. Bu təsirləri əsəb sistemləri alıb zehndə yerləşən mərkəzə çatdırır. Beləliklə də, səsi hiss edib eşitmək hasil olur.
Eşitmək qüdrətinin bir neçə amillə münasibəti vardır. Səsin mövqeiyyəti, cismin vəziyyəti, qida və qidalanmaq. İnsanın yaşı və ömrünün birbaşa eşitməklə əlaqəsi var. Belə ki, yaş çoxluğu qulağın eşitmə ağırlığını artırır.
Eybsiz qulaq, zəif və anlaşılmaz səsləri havadan alıb zehnə çatdırmaq qüdrətində olur. Xarici qulaq, pərdə ilə bağlı olub səsi düzgün şəkildə alıb zehnə çatdırır.
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
