Həzrəti Adəm (əleyhissalam)-ın əhvalatında, ən dərdli hadisə qətl və öldürmək mövzusudur. O vaxt ki, birinin qurbanlığı qəbul olub, digərininki rədd oldu, qardaş qardaşı ölümlə hədələyir. Qardaş onun cavabında deyir: Əgər sən öz hədəfinə əməl etsən də, mən sənin kimi etməyəcəyəm. Quranda buyurur:
"Sən məni öldürmək üçün mənə əl qaldırsan da, mən səni öldürmək üçün sənə əl qaldıran deyiləm. Mən aləmlərin Pərvərdigarı olan Allahdan qorxuram.”(Maidə surəsi, ayə:28 )
Bu ayədə, əl məsələsindən bəhs olunur. Qardaş başqa qardaşa deyir: Əgər sən əlini günaha batırsan, mən əlimi günaha batırmayacağam. Quranda bəzi günahların ələ nisbət verilməsinə işarə etdik. İndi də qısa şəkildə hədislərdə əlin vəzifəsinə işarə edək.
"Kafi" kitabında, "İman insanın əzalarına bölünüb" ünvanı ilə bəhs var. Burada İmam Sadiq (əleyhissalam)-dan nəql olunan hədislərdən birində oxuyuruq:
"Allah-taala, ələ vacib etmişdir ki, ona haram olanlara əl uzatmasın. Allahın əmr etdiyini yerinə yetirsin. O iki ələ: Sədəqəni, sileyi-rəhimi, Allah yolunda cihadı və namaz üçün təharəti vacib etmişdir. Sonra bu ayəni zikr edir: "Ey iman gətirənlər! Namaza başlayarkən əvvəl üz və əllərinizi dirsəyinizə qədər yuyun, baş və ayaqlarınıza məsh edin!”
Qurani-Kərim müxtəlif yerlərdə əldən çoxlu ifadələrlə ad aparmış, mühüm mövzuları ələ nisbət vermişdir. Qısa şəkildə onlardan bəzilərinə işarə edək:
Əl ilə beyət etmək
Quran buyurur: "Ağac altında sənə beyət etdikləri zaman Allah möminlərdən razı oldu. Allah onların ürəyində olanı (sədaqət və imanı) bildi. Ona görə də Öz dərgahından onlara xatircəmlik, rahatlıq göndərdi və onları yaxın gələcəkdə qazanılacaq bir qələbə ilə mükafatlandırdı.”(Fəth surəsi, ayə:18 )
"Beyət" sözü ərəbcə, "bey" kökündən olub, müamilə (alver) zamanı iki tərəfin bir-birinə əl verməsinə deyilir. Sonradan isə ümumi məna alıb, bütün əhd-peyman zamanı əl verməyə aid olur. O da belə olur ki, hər vaxt başqasına qarşı vəfadarlığını elan etmək istəsə, onu rəsmi tanıyıb əmrinə itaət etsə, onunla beyət edər. Bu kəlmənin "mütləq" mənası belə ola bilər ki, əhd zamanında müamilədə olduğu kimi iki tərəf bir-birinin müqabilində qərar tuturlar. Bəzən beyət edən, itaət yolunda mal-dövlət və övladlarına qədər verməyə hazır olur. Beyət qəbul edən də onun himayət və müdafiəsini öz öhdəsinə alır. İbn Xəldun özünün "Tarix müqəddiməsi" kitabında yazır:"Əmirlə beyət edərkən, təkid üçün əl-ələ verirdilər. Bu da alıcı satıcının işinə oxşayır.”("İbni Xəldunun müqəddiməsi”, səh. 209 )
"Fəth" surəsində oxuyuruq: Allah, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm)-ə buyurur:
"Sənə beyət edənlər, şübhəsiz ki, Allaha beyət etmiş olurlar.”(Fəth surəsi -10 )
Kişilərin İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) ilə beyəti əllə olurdu. Lakin, qadınlarla beyət, su qabı vasitəsi ilə olurdu.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) və İmamlar (əleyhimussalam) barəsində olan belə beyətlər, əhalinin onlarla vəfadarlıqlarına təkidi üçün idi. Ona görə də onun sındırılması böyük günahlardan sayılır. İmam Musəbni Cəfər (əleyhissalam) buyurur:
"Üç günah var ki, insanı həlak edir: Beyəti sındırmaq, sünnəti tərk etmək və əhalidən ayrılmaq.”(Təfsiri nümunə, cild. 22, səh. 70 )
Biz beyət barəsində kamil bəhs etmək fikrində deyilik. Bəhsə uyğun olaraq, əlin mühüm işlərindən biri də beyət mövzusudur.
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6704
Bu gün: 0
