Allaha yaxınlıq dedikdə, insanın son məqsədi nəzərdə tutulur. İnsan öz ixtiyari hərəkəti ilə bu məqama nail olmalıdır. Allah-təala zaman və məkanın yaradıcısı olduğundan, bu işdə insan üçün zaman və məkan məfhumu yoxdur. «Hədid» surəsinin 3-cü ayəsində buyrulur: «Əvvəl də, axır da, zahir də, batin də Odur». Bu surənin növbəti ayəsində oxuyuruq: «Siz haradasınız O sizinlədir». Bəqərə surəsinin 115-cu ayəsində bu fikir bir daha təsdiqlənir: «Hansı tərəfə üz tutsanız, üzünüz Allaha tərəfdir».

Əgər Allah üçün zaman və məkan yoxdursa, demək, Ona zaman və məkan baxımından yaxınlaşmaq mümkünsüzdür. Bəs yaxınlıq dedikdə, nə nəzərdə tutulur? 

Sözsüz ki, Allah-təala bütün yaratdıqlarını əhatə edir. «Fussilət» surəsinin 54-ci ayəsində buyrulur: «Allah-təala hər şeyi əhatə edir. Bütün varlıq aləmi onun qüdrəti əhatəsində, Onun iradəsinə bağlıdır. Mövcud olan hər bir şey Ona aiddir. Buna görə də, O hər bir varlığa hər şeydən yaxındır». «Qaf» surəsinin 16-cı ayəsində buyrulur: «Biz ona şah damarından da yaxınıq». «Vaqiə» surəsinin 85-ci ayəsində bu yaxınlıq bir daha təsdiqlənir: «Biz ona sizdən daha yaxınıq, amma siz görmürsünüz».

Bu həqiqi bir yaxınlıqdır. Amma qazanılmış yaxınlıq deyil ki, insan üçün kamillik hesab olunsun. Bu yaxınlıqda insan kamilliyinin heç bir rolu yoxdur. İnsan kamilliyinə aid olan ilahi yaxınlıq imanın təkamülü yolu ilə əldə edilir. Bu yaxınlıq zamanı, insan ilahi lütfə qərq olur və onun bütün istəkləri yerinə yetir.

Belə bir məqama çatmış bəndə istəyinə nail olur. Ümumiyyətlə, cəmiyyətdə böyük bir şəxslə əlaqəsi olan adam haqqında «filankəsin yaxınıdır» ifadəsi işlədilir. İman baxımından yaxınlıq ifadəsinə Qur’ani-şərifdə də rast gəlmək olar: «Bunlar yaxın olanlardır.» Məqsədimiz, yaxınlıq sözünə münasib mə’na tapmaq yox, diqqəti insanlığın son məqsədinə yönəltməkdir.

İnsan üçün son kamillik hesab olunan və «Allaha yaxınlıq» adlanan həqiqət elə bir mərtəbədir ki, insanın zatı iste’dadları onun iradəsi ilə fəaliyyətə başlayır. Bu fəaliyyət şimşək tək iti ola bilər. İsa Məsihin beşikdə danışması, Əhli-beytdən olanların ana bətnində Allahı təsbih etməsi və səcdə halında doğulması buna bir nümunədir. Bu fəaliyyət orta və zəif də ola bilər. Bu iradi hərəkət nəticəsində əldə edilən kamillik, zamandan və məkandan, maddi və fiziki vəziyyətdən asılı deyildir. Bu işdə maddi vəziyyət hərəkət üçün lazım olan şəraitdə müəyyən rol oynasa da, ümumi fəaliyyət, insanın ruhuna və qəlbinə aiddir. İnsanın fiziki vəziyyəti, eləcə də, zaman və məkan dəyişmələri onun kamilləşməsi prosesinə yalnız köməkçi tə’sir göstərə bilər.

İnsanın həqiqi təkamülü ruhun Allaha tərəf elmi yaxınlaşmasından ibarətdir. Bu yolda insana nəsib olan elm və təcrübə onun mərtəbəsini yüksəldir və zatı cövhərini kamilləşdirir. İnsan özünü Allahdan ehtiyacsız bilib, ehtiyaclarını müstəqil şəkildə tə’min etməyə çalışdıqca, daha da nadanlaşır və Allahdan uzaq düşür. Əksinə, özünü Allahdan ehtiyaclı bilən insan, təkamül yolu keçib elə bir mərhələyə çatır ki, artıq özünü müstəqil varlıq kimi hiss etmir. Allahın sevimli bəndələrinin nail olduğu bu məqamda bəndə ilə mə’bud arasında heç bir hicab qalmır. Bəli,                                                                           Allaha həqiqi yaxınlıq odur ki, insan Allahla hər şeyə malik, Allahsız hər şeydən məhrum olduğunu anlayır.