Günah edənlərin gətirdiyi üzrlərdən biri də psixoloji üzrlərdir. Bu üzrlər müxtəlifdirlər.
1. Naümid olmaq. Günahkara «nə üçün bu işlərdən əl çəkmirsən? deyəndə, cavabında deyir: «Biz daha bu bataqlıqda batmışıq». Başqa bəhanələr gətirənlər də olur. Və yaxud qocalmış bir şəxsə «nə üçün namaz qılmırsan?» deyəndə, cavabında deyir: «Məndən daha keçib, mənim yaddaşım zəifləyib, namazı öyrənə bilmərəm» və bu kimi üzrlər.
2. Adət etmək. Günah bir işə adət etmiş şəxsə deyirlər: «Nə üçün bu işi tərk etmirsən?» O deyir: «Mən adət etdiyim bu işi nə cür tərk edim?!» Lakin həmin şəxsə hər bir miqdar pul versən və adət etdiyi işi tərk etməsini istəsən, o adətindən asanlıqla əl çəkəcək. Deməli, mə’lum olur ki, o şəxsin adət etdiyi işi tərk etməyə iradəsi çatır. Amma o «bu işə adət etmişəm» bəhanəsini daha rahat deyə bilir və yolundan dönmür.
3. Bir şəxsə deyirsən: «Başqalarını pis işlərdən çəkindirmək vacibdir. Nə üçün filankəsi pis yoldan çəkindirmirsən?!» Cavabında deyir: «Qorxuram, mənim bu sözüm onun qəlbinə dəysin»
4. Başqalarını istehza edən bir şəxsə deyirsən: «Nə üçün istehza edirsən?»
O isə deyir: «Mən zarafat edirəm» və bu sözlə öz günahını yumaq istəyir.
5. Bir şəxsə deyirsən: «Sənin atan və yaxud qardaşın kafirlərin yolunu gedir. Nə üçün onlarla oturub-durursan?» Cavabında deyir: «Onlarla nə cür əlaqəni kəsim?»
Qur’anda bu kimi üzr və bəhanələrin hamısına cavab olaraq belə oxuyuruq:
قُلْ اِنْ كانَ آبائُكُمْ وَاَبْنائُكُمْ وَاِخْوانُكُمْ وَاَزْواجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَاَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَتِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَمَساكِنُ تَرْضَوْنَها اَحَبَّ اِلَيْكُمْ مِنَ اللهِ وَرَسُولِهِ وَجِهاد فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتّى يَأْتِي اللهُ بِاَمْرِهِ واللهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ
«De ki, əgər atalarınızı, oğullarınızı, qardaşlarınızı, həyat yoldaşlarınızı, qohumlarınızı, qazandığınız mal-dövləti və kasadlığa düşəcəyindən qorxduğunuz bazarınızı Allahdan, Rəsulundan və Onun yolunda cihad eləməkdən daha çox sevirsinizsə, onda Allahın (əzab) əmrini gözləyin. Allah günahkarları doğru yola yönəltməz».
Bu ayədən məqsəd odur ki, bütün varlığımız Allahın əmrinə qurban olmalıdır. Və bu yolda hər cür bəhanə gətirmək qadağandır.
Bəhanələrin bir qismi də ondan ibarətdir ki, bə’zi günahkarlar əvvəlcə etdiyi haram işə halal donu geyindirər və sonra o işi görərlər. Misal üçün: Bir şəxsin qeybətini etmək istəyəndə əvvəlcə «qeybət olmasın» və yaxud «Allah qeybətə yazmasın» ifadəsini işlədib sonra qeybət etməyə başlayırlar. Keçmiş alimlərdən biri mərhum Ayətullahül-üzma Seyyid Məhəmməd Höccət belə deyirmiş: «Mənim qeybətimi edənlərin hamısını bağışlayıram. Lakin mənim ardımca danışan bə’zi tələbələrdən keçmirəm. Çünki onlar əvvəlcə qeybət etməyi halal edir, sonra qeybət edirlər».
Günahkar şəxsin belə bəhanələr gətirməsinə səbəb isə odur ki, o günah etmək üçün qarşısında heç bir maneə görmək istəmir. Öz vicdanını bu cür bəhanələrlə müvəqqəti də olsa rahat və asudə etmək istəyir: ölümdən sonrakı həyata və qiyamət gününün hesab-kitabına əqidə bəsləmək və inanmaq insanı günahlardan çəkindirən bir amildir. Amma insan sərbəst günah etmək üçün ölümdən sonrakı həyatı və hesab-kitabı, yə’ni axirəti inkar edir. «Qiyamət» surəsinin 5-6-cı ayələrində oxuyuruq:
بَلْ يُرِيدُ الاِْنْسانُ لِيَفْجُرَ اَمامَهُ ـ يَسْئَلُ اَيّانَ يَوْمُ الْقِيامَةِ
«Ancaq insan qiyaməti danmaq istər, soruşar: «Axı qiyamət günü nə vaxt gələcək?»
Kitabın adı: Günahşünaslıq
Müəllif: Möhsin Qəraəti
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6734
Bu gün: 2
