9-cu dərs - Quranın yazılması
Quranın bəhslərindən biri də onun yazılması
barədədir. Hər bir müsəlman onun dini kitabının tarixi
ilə tanış olmaq istəyir.
İlkin mərhələdə Peyğəmbər (s) və onun yaxın
dostları Quranı əzbərləməklə qoruyub saxlayırdılar.
Ərəblərin hafizəsi tarixdə çox məşhur olubdur. Onlar
cəhalət dövründə çoxlu məhrumiyyətlərlə üzləşsələr
də hafizə cəhətdən çox inkişaf ediblər. Belə ki, uzun
şerlər, hətta divanları əzbər edərək tarixdə saxlayıblar.
Deyilənlərə görə cox vaxt ərəblər bir şeri bir dəfə
eşitməklə əzbərləyirmişlər.
Allah-Təalanın gözəl və dilə yatımlı kəlamı
olan Qurani-Kərim nazil olanda ərəblər onu çox
böyük bir həvəslə əzbərləməyə başladılar. Quranın öz
cazibəsi, onların xüsusi istedadı və ilahi bir
məsuliyyət toplaşaraq Quranın zehnlərdə yaşamasını
təmin etdi. Onu da əlavə etməyi lazım bilirik ki, Quranın qorunub saxlanmasına Allah-Təala özü
zamin olubdur. Peyğəmbər (s) özü də möminləri
Quran əzbərləməyə çox təşviq edərdi. Bu da
istedadların ilahi tərəfindən daha möhkəmlənməsinə
səbəb oldu və Quran əvvəlki mərhələlərdə bu cür
yaşadı.
Quranın yazılma mərhələsi
Məkkədə yazı yazmağı bacaranlar 17 nəfər
idilər. Quranın da yazılmağı çox zəruri idi. Çünki onu
zehinlərdə qoruyub saxlamaq çətin idi. Ona görə də
Həzrət Peyğəmbər (s) yazmağı bacaranları toplayıb
Quranı yazdırmağa başladı. Bu dəstənin adına
"kuttabu vəhy” deyirdilər. Vəhyi yazanların sayının
tarixdə 45 nəfərə qədər olduğunu qeyd ediblər.
Bunlardan bəzilərinin üzərində ixtilaflar vardır. Çünki
Qurandan əlavə əhdnamələr, müqavilələr,
Peyğəmbərin (s) məktubları olurdu. Onları da
yazırdılar. Amma bir neçə nəfərin Quranı yazmağı
ixtilafsız tarixə düşübdür. Onlar ibarətdirlər: Həzrət
Əli ibni Əbutalib (ə), Məaz ibni Cəbəl, Übey ibni
Kəb, Zeyd ibni Sabit və Abdullah ibni Məsud.
Quranı nəyin üzərinə yazırdılar?
İxtilafsız olaraq Quranın aşağıda qeyd
edəcəyimiz vasitələrdə yazılması tarixdə öz əksini
tapıbdır:
1. Usub – xurma çubuqları.
2. Lixaf – kiçik və nazik daşlar.
3. Riqa – kağız parçaları.
4. Ədyəm – dabbağ olunmuş heyvan dərisi.
5. Əktaf – dəvə və qoyun sümükləri
6. Əktab - dəvənin belinə minmək üçün qoyulan taxta
7. Əzla – heyvanın qabırğaları
8. Hərir – ipək parça
9. Şizaz – bir növ ağac
10.Tirtas – kağız
Doktor Ramiyar yazır: ərəblər kağızı qədimdən
tanıyırdılar. O zaman kağız Hindistanda düzəlirdi.
Oradan Yəmənə göndərilirdi. Yəməndən isə Ərəbistan
vasitəsilə Şama və Ruma göndərilirdi.
Quranın yazılma forması
Vəhyi yazanlar Həzrət Peyğəmbərin (s)
göstərişi ilə, ayələr nazil olduqca bir-birinin ardınca
yazırdılar. Hər vaxt ki, ”bismillahir rahmənir rahim”
nazil olurdu, bununla bir surənin qurtarıb o birisinin başlanması bildirilirdi. Bu barədə İmam Sadiq (ə)-dan
hədis vardır ki, buyurur: "Bir surənin əvvəlində
"bismillah”ın nazil olması, ondan qabaqkı surənin
qurtarmasını bildirirdi”.
كان يعرف انقضاء سورة بنزول بسم االله الرحمن الرحيم ابتداء
لاخرى
Bəzi hallarda Peyğəmbərin (s) seçimi ilə, ya
Cəbrailin göstərişi ilə, nazil olmuş ayələri başqa
surələrin ayələrinin arasına yerləşdiriblər. Quranın
ayələrinin tənzimi və tərtibi əksər surələrdə
Peyğəmbərin (s) əmri ilə olubdur. Bəzi surələrdə isə
səhabənin rəyi və ictihadı ilə əmələ gəlibdir.
9-cu Dərsin sualları
1) Quran nə zamandan yazı şəklinə salınmağa
başlayıb və bu iş kimin göstərişi ilə olub?
2) Quranı yazanlara nə deyilir və onlar kimlər idi?
Bir neçəsinin adlarını çəkin.
3) Quranı kağızdan başqa nələrin üzərinə
yazırdılar?
4) Quranın ayələrinin tənzimi və tərtibi hansı
formada həyata keçirilib?
Kitabın adı: Peyğəmbər (s) və Əhli-Beyt (ə)-ın məktəbində Quranşünaslıq
Müəllif: Hacı Əhliman Rüstəmov
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6720
Bu gün: 0
