2-ci dərs
Quran elmləri (Ulumi-Quran)
Qurani-Kərimi başa düşməkdən ötrü istifadə
olunan elm "Ulumi-Quran” adlanır. Başqa sözlə desək
o bəhslər ki, ilahi ayələri başa düşmək üçün verilən
təfsirdən qabaq olunur və onunla tanış olmaq hər bir
müfəssir və mühəqqiqə lazımdır. Həmən bəhslərin
ümumisinə "Ulumi-Quran” deyilir.
Burada Qurana aid olan bəhslər, Quranın nazil
olması, tərtibi, toplanması, yazılması, oxunuşu, təfsiri,
nasex və mənsuxu və sairə barədə söz açılır.
Quran ilahi vəhy və əbədi möcüzə olduğu üçün
islamın əvvəlindən müsəlmanlar bu kitab barədə ciddi
çalışmışlar. Əvvəli böyük səhabələr, sonralar isə islam
alimləri müxtəlif sahələrdə Quranın təfsiri və başqa
cəhətlərinə fövqəladə diqqət yetiriblər. Alimlərin
dəqiq nəzərinə görə Peyğəmbər (s)-in səhabələrinin
arasında, birinci, Quranın təfsir və elmi ilə məşhur
olan Həzrət Əli (ə) oldu. İbni Abbas kimi bir şəxsiyyət də təfsiri Əli (ə)-dan öyrəndi.
Cəlaləddin Suyuti deyir: Xəlifələr arasında
"Ulumi Quran” barədə ən çox rəvayət nəql edən Əli
ibni Əbutalibdir.
Əbdullah ibni Abbas, Əbdullah ibni Məsud,
Ubey ibn Kəb ibni Qeys də o şəxsiyyətlərdəndir ki,
Quranın təfsir və qəraətində yüksək rolları olub və
başqaları da onlardan öyrəniblər. Quranın təfsirinin və
bəhslərinin yazılışı əsasən II hicri əsrdən başlayıbdır.
Quranın ünvanları
Müfəssirlərin Quranın adları barədə çoxlu
nəzəri-ixtilafları (müxtəlif nəzərləri – red.) vardır.
Əbu Futuh Razi öz təfsirində Quran üçün 43 ad qeyd
edibdir. Qazi Əbul Məali 55 ad sayıbdır. Bəziləri
Quranın adlarını 80-a çatdırıblar. Bu alimlərin
Quranın adı ünvanı ilə yazdıqları Qurani-Kərimdə
Quranın vəsfi qeyd olunubdur.
Münasib olar ki, Quranın ünvanlarını iki
hissəyə bölək və Quranın adları, Quranın sifətləri
ünvanında yazaq.
Quranın adları
Quranın ünvanlarından dördünü "isim” (ad) surətində işlətmək olar. Buna Qurani-Kərimin
özündən dəlil gətirmək mümkündür.
1. Quran: "Bəli, o Qurani-Məciddir” (Buruc-21)
بل هو قرءان مجيد
Bu ad 55 yerdə həmən formada, doqquz yerdə isə
"Quranən” قرءانا surətində gəlibdir.
2. Kitab: "Bir kitab, onu sənə nazil etmişik”
(Sad-29)
كتاب انزلناه اليك
Bu ünvan da iyirmi yerdə işlədilibdir.
4. Furqan: "Bərəkətli və zail olmayan bir varlıq öz
bəndəsinə furqanı aləmlərə nəsihət olmaq üçün
nazil etdi”. (Furqan-1)
تبارك الذى نزل الفرقان على عبده ليكون للعالمين نذير
Kitab, zikr və furqan başqa asimani kitablara da
ünvan kimi qeyd olunubdur. Amma təkcə "Quran”
ünvanı bu kitabda (əlimizdə olan Quran) ad kimi
göstərilibdir.
Quranın sifətləri
Bu qismətdə Qurana vəsf ünvanında ünvanlanmış
kəlmələri qeyd edək.
1. Məcid
2. Kərim
3. Həkim
4. Əzim
5. Əziz
6. Mübarək
7. Mubin
8. Mutəşabih
9. Məsani
10.Ərəbi
11.Qeyri zi’ivəc
12.Zi əzzikr
13.Bəşir
14.Nəzir
15.Qəyyim
Həzrət Peyğəmbər (s) dünyadan köçəndən
sonra bir ad da Qurana əlavə olundu və çox geniş yer
tutdu. Bu da "Mushəf” adı idi. Quranın bu adla
adlanmağının səbəbi onun yazılması idi. "Səhifə” açıq
olan bir şeyə deyərlər. Quran açıq səhifələrə yazıldığı
üçün ona bu ad sonradan itlaq edildi. "Mushəf” "Səhifə” nin cəmi olduğuna görə Qurana itlaq olundu.
Amma Peyğəmbər (s)-ın zamanında ən məşhur olan
adlar həmin Quranda gələn adlar idi. Buna nəbəvi
hədislər də dəlalət edir. Məsələn, Həzrət Peyğəmbər
(s) buyurur: "O zaman ki fitnələr gecə qaranlıqları
kimi sizi çaşdırdı, onda Qurana müraciət edin”.
اذا التبست عليكم الفتنكقطع الليل المظلم فعليكم بالقران
və ya; "Quranın başqa kəlamlara nisbət fəziləti,
Allahın məxluqa nisbət fəziləti kimidir”.
فضل القران على سائر الكلامكفضل االله على خلقه
Başqa bir yerdə buyurur: "Mən sizin aranızda iki dənə
çox qiymətli şey qoyub gedirəm, Allahın kitabı və
itrətim”.
انى تارك فيكم الثقلينكتاب االله و عترتى
Gördüyünüz kimi bu hədislər dediyimiz məqsədi
təsdiqləyir.
2-ci dərsin sualları
1) "Quran Elmləri” hansı elmə deyilir?
2) "Quran Elmləri”-ndə hansı mövzudan bəhs
olunur?
3) "Quran Elmləri” barədə ən çox rəvayət nəql edən
kimdir?
4) Quranın adı və sifətləri barədə məlumat verin.
Kitabın adı: Peyğəmbər (s) və Əhli-Beyt (ə)-ın məktəbində Quranşünaslıq
Müəllif: Hacı Əhliman Rüstəmov
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6704
Bu gün: 0
