"Təbbət” surəsinin kəlmələri.
تبت - nabud oldu-qurudu-kəsildi-həlak oldu
يدا- يدان - iki əl - bütün qüdrət, bütün nemət - tamam nüfuz
" ما” - o şey- o şey ki- nə
اغنى - ehtiyyacsız etdi-xeyir verdi
ه -o, özü. (əvəzlik)
عن - dan,dən (şəkilçi)
عنه - ondan
ماله - onun malı, onun sərvəti və mülkü
كسب - kəsb edibdir, qazanıbdır, ələ keçirib
سي- سوف - tezliklə, tez
يصلى - çəkir-atır
نار - od
ذى – ذو – ذا- ذات - sahib, malik
لهب - odun şöləsi, qızarmış, alovlanmış
امراة - (o) qadın, arvad, həyat yoldaşı, onun arvadı
حمالة - yük daşıyan qadın, sənəti yük daşımaq olan qadın
حطب – odun
حمالة حطب - odun daşıyan qadın, çox söz gəzdirən qadın
فى - da,də (şəkilçi)
جد -boyun
حبل -ip
من - dan, dən (şəkilçi)
مسد - xurma lifi, döyülmüş, bərk
Hərfi tərcümə.
"Sınsın Əbu Ləhəbin qüdrəti, kəsilsin onun iki əli, vurulsun onun səltənəti, var-dövlətindən ona xeyir olmasın, o tezliklə alovlanmış oda daxil olacaq. Həmçinin boynunda odun daşıyan arvadı da onunla birlikdə, onun arvadının boynunda ip var (odun daşımaq üçün)”.
"Təbbət” surəsinin təsfiri.
"Təbbət” surəsi iki hissədən təşkil olmuşdur. Birinci hissəsi (Əbu Ləhəbin) özünün, ikinci hissəsi isə arvadının pisliyi barədədir.
İlkin dəvət vaxtı Həzrət Peyğəmbər(s) insanları təkallahçılığa dəvət edirdi. Onun birinci düşmənlərindən olan əmisi Əbu Ləhəb Peyğəmbər(s)-in ardınca gəzib onun ayaqlarının arxasını o qədər daşla vurmuşdu ki, qanı axırdı, arvadı isə tikanları yığıb iplə bağlayaraq boynunda gətirib peyğəmbərin yoluna tökürdü ki, ayaqlarına batsın.
Bir gün Peyğəmbər (s) insanları islama dəvət edəndə Əbu Ləhəb Peyğəmbər(s)-i bəzi sözlərlə təhqir etdi. Həmişəki kimi camaatın ona qulaq asmasına mane oldu. Elə həmin vaxt vəhy mələyi nazil olub onun barəsində bu ayələri gətirdi.
تبت يدا ابى لهب و تب (Təbbət yədâ Əbî ləhəbin və təbb)
"Kəsilsin Əbu Ləhəbin əlləri, ya ölüm olsun ona”.
Qurani-Kərim demək olar ki, çox yerdə ad çəkmədən kimlərinsə pisliyin bəyan edib. Amma burada isə əksinə olaraq Əbu Ləhəbin adını cəkir. Buna da səbəb onun həddindən artıq çirkin mövqeyidir. Hətta, onun adı belə büt bəndəsi (Əbdul uzza, uzza büt adıdır) mənasındadır. Eybəcər sifəti olduğu üçün ləqəbi də " Əbu Ləhəb” idi, yəni, odun şöləsi.
Bəli Quran çox sərt bir mövqedən Əbu Ləhəbi hücuma məruz qoyaraq, onun dünya və axirət xeyratından əlinin üzülməsindən xəbər verir.
Sonra Qurani-Kərim belə buyurur:
"ما اغنا عنه ماله و ما كسب” (Mâ əğnâ ənhu mâluhu və mâ kəsəb)
"Mal dövləti, sərvəti, dünyada nə vardırsa, ona heç bir xeyir verməsin, Allahın əzabından onu qorumasın ”.
Həqiqətəndə belə oldu. Əbu Ləhəbin çoxlu var dövləti, çoxlu övladları var idi. Amma Allah-Təala onu xəstəliyə düçar etdi. Bədəni ufunətləndi, heç kim ona yaxın getmək istəmirdi. Tarixin yazdığına görə, meyyitini şəhərdən çıxarıb üstünə böyük bir daş saldılar, qaldı o daşın altında. Beləliklə Quranın böyük möcüzə olması bu hadisə ilə də subut olundu. Yəni, Əbu Ləhəbə edilən nifrin doğruldu.
سيصلى نارا ذات لهب (Səyəslâ nârən zâtə ləhəb)
"Tezliklə alovlanmış bir oda (ocağa) daxil olacaq”.
Bəli "Əbu Ləhəb” arxalandığı heç nə, bütlər, var dövlət, övladları kömək edə bilmədi. Nəinki təkcə ona, heç bir kafir və müşrikə bu şeylərin köməyi dəyməz. Qiyamətdə Qurani-Kərimin "Şüəra” surəsinin 88, 89-cu ayələrdə deyildiyi kimi: "Nə var dövlət, nədə ki övladlar fayda verməz. Fayda verən ancaq pak qəlb ilə Allah hüzuruna gəlməkdir” يوم لا ينفع مال و لا بنون الا من اتى الله بقلب سليم Bu ayədəki "od” yəqindir ki, cəhənnəm oduna aiddir. Amma bəzilərinin fikrinçə dunya oduna da aid olur. O, da bir pis xəstəlik idi ki, Əbu Ləhəbə yoluxdu və çox acnacaqlı şəkildə onu öldürdü.
Surənin ikinci hissəsi Əbu Ləhəbin arvadını barəsindədir.
وامراته حمالة الحطب (Vəmrə-ətuhu , həmmâlətəl-hətab)
Оnun arvadı cəhənnəmə daxil olacaq, o, arvad ki, daima çiynində odun daşıyardı.
فى جيدها حبل من مسد (Fî cîdihâ həblun min məsəd)
"Həmişə boynunda xurma lifi ya ip olardı”.
Əbu Ləhəbin arvadı Əbu Süfyanın bacısı, Müaviyyənin isə bibisi idi. Islamın əleyhinə ərindən də çox çalışırdı. Çöldən tikanları yığıb Peyğəmbər(s) gedən yola tökərdi ki, ayaqlarına batsın. Yeri gəlmişkən, bir gün tikan gətirəndə ip onun boğazına keçdi. Nə qədər çalışdı aça bilmədi və cəhənnəmə daxil oldu.
Bəzilərinin fikrincə o, söz gəzdirən, ya çox paxıl qadın idi.
Bəziləri də deyirlər: o, qadın qiyamətdə çox insanların gunahını çiynində gəzdirəcək. Ona görə Qurani-Kərim bu ibarəti onun haqqında işlədibdir.
Amma bu fikirlərin hamısının olması mümkündür. Yəni o, həm odun daşıyardı, həm söz gəzdirən və paxıl idi, həm də çoxlu insanların cəhənnəmə getməsinə səbəb olmuşdu. Yeri gəlmişkən qeyd etmək yerinə düşər: "söz gəzdirmək” çox böyük günahlardandır. Həzrət "Musa”(ə) bir dəstə insanla yağış istəmək üçün namaz qılmağa çıxmışdılar (istisqa). Dua edirdilər, amma duaları qəbul olmurdu. Həzrət Musa (ə) Allah-Təaladan soruşdu: İlahi, niyə bizim dualarımızı qəbul etmirsən? Cavab gəldi: Ya Musa (ə), sizin dəstədə "söz gəzdirən” bir insan var. Nə vaxta qədər o, sizin içərinizdədirsə sizin duanız qəbul olmayacaq. Həzrət Musa (ə) bu xəbəti onlara çatdırdı. Həmin adam ürəyində çox peşman oldu, tövbə etdi Allah-Təala onun tövbəsini qəbul edib yağış yağdırdı.
Vay olsun söz gəzdirənlərə. Vay osun söz gəzdirən cəmiyyətə, əgər onlar tövbə etməsələr, çirkin əməllərindən əl çəkməsələr, bu zaman onların sonu nə ilə nəticələnəcək? Pənah aparaq Allaha onların şərrindən.
"Təbbət” surəsinin hədəfi.
Bu surə Əbu Ləhəb və onun arvadı haqqında nazil olub. Onların islam və Peyğəmbər(s)-in qarşısında böyük bir səd olduğunu bəyan edir. Bu işlərin əvəzində Allahdan onlara gələn bəlanın barəsində xəbər verir. Bu iki hədəfin bütün dünya və axirət çirkinliklərin insanlara elan edir. Bildirir ki, hər kim Allaha qarşı hansı mövqedə olsa, Allah da onu eləcə mükafatlandırar.
"Təbbət” surəsinin xüsusiyyətləri.
1. Bu surənin oxumağın fəziləti: Kim bu surəni oxusa Allah-Təala onu Əbu Ləhəblə bir yerə toplamaz. Yəni o, behişt əhli olar, Əbu Ləhəb isə cəhənnəm əhlidir.
2. Bu surə məkkədə nazil olubdur.
3. Bu surə Əbu Ləhəbin və arvadının başına gələnləri əvvəlcədən xəbər verməklə, özünün möcüzə olmağını bir daha təsdiqləyir.
4. Bu surədən məlum olur ki, insan sülbi (qomumluq – red.) cəhətdən yaxın olsa da belə əqidə onun uzaqlaşdıraraq özgələşdirir.
5. Bu surə "Əbu Ləhəb”, "Məsəd” və "Təbbət” adlanır. Ona görə ki, bu sözlər onda işlənib.
İlahi, bizləri "Əbu Ləhəb” kimi insanlardan uzaq et.