"Fil” surəsinin kəlmələri.
أَ - Aya (sual sözü) – mi4 (sual şəkilçisi)
َلَمْ - Yox (inkar hissəciyi)
تَرَ - Görürsən – görəcəksən
كَيْفَ - Necə - nə cür
فَعَلَ - etdi - əmələ gətirdi
رَبُّكَ - Allah – sahib – malik – tərbiyə edən
بِ - sən – sənin
أَصْحَابِ - köməkçilər – dostlar
فِيلِ - fil
يَجْعَلْ - edir – düzəldir – qərar verir
كَيْدَ - hiylə - məkr
هُمْ - onlar – özləri
فِي – da2
تَضْلِيلٍ - batil etmək – nabud etmək – azdırmaq
أَرْسَلَ - göndərdi – ezam etdi
عَلَيْ - üzərinə
هِمْ - onlara
طَيْرًا - quş – uçan
أَبَابِيلَ - qaranquşlar – dəstələr – dağınıq dəstələr
تَرْمِي - atır – tullayır
هِم - ona – onu – vasitəsi ilə
حِجَارَةٍ - daş
مِّن - dan2
سِجِّيلٍ - daş – palçıq daşlar
فَ - sonra - nəticədə - səbəbi ilə
جَعَلَ - dolandırdı – düzəltdi – qərar verdi
كَ - kimi, (onun mislində)
عَصْفٍ - saman
مَّأْكُولٍ - çeynənmiş yeyilmiş
"Fil” surəsinin hərfi tərcüməsi.
"Görmədinmi Allah-Təala fil ilə gələnləri nə etdi? (onlar Əbrəhənin qoşunu idilər, Kəbəni xarab etməyə gəlmişdilər). Onların fikrini və özlərini zərarətə düçar etmədimi? Onların üzərinə dəstə-dəstə quşları göndərdi. Kiçik daşları onların üzərinə atdılar. Nəticədə onları çeynənmiş samana döndərdi”.
"Fil” surəsinin təfsiri.
Surənin təfsirinə başlamazdan əvvəl bu hadisə və surənin nazil olma səbəbi barədə aydınlıq gətirək.
Zunəvas Yəmənin padşahı idi. Özü də yəhudi dininə inanırdı. Həbəşistanın padşahı Nəcaşi də məsihi dinində idi. Əqidə ixtilafına və başqa səbəblərə görə Həbəşistan padşahı böyük bir qoşunla yəmənə hücum etdi və onlarla müharibə etdi. Onları məğlub edib istismar etdi. Yəməni Həbəşistanın bir əyalətinə çevirdi. Əbrəhə adında bir nəfəri ora başçı qoyub, öz ölkəsinə qayıtdı. Əbrəhə öz dinini təbliğ etməklə məşğul idi. Insanların Kəbəni ziyarət etmək üçün getmələrini görüb Yəmənin paytaxtı Səna şəhərində "Məbədül Quleys” adında bitr kilsə tikdirdi və camaatı oranı ziyarət etməyə dəvət etdi. Yenə də camaat Kəbə ziyarətindən əl çəkmədilər.
Bunu görən Əbrəhə böyük bir ordu ilə, fillərə səvar olaraq Məkkəyə tərəf hərəkət etdi. Fikirləşirdi ki, gəlib "Kəbəni” viran etsin, camaatı oradan kilsəyə göndərsin.
Onlara müqavimətə gücü çatmayan camaat dağlara pənah apardılar. Amma Peyğəmbər (s)-in babası Əbdül Mütəllib bir dəstə ilə Kəbəyə gəlib dua edib, ağladılar və Allahdan Kəbəni qorunasını istədilər. Əbdül Mütəllib yoldaşları ilə dağlara çəkildi. Dəstə-dəstə quşlar görünməyə başladı. Ayaq və dimdiklərindəki daşları qoşunun üstünə atıb onları məhv etdi. Bəli Allah-Təala öz evini belə qorudu. O, il fil ili kimi yaddaşlarda qaldı. Həzrət Peyğəmbər (s) o ildə dünyaya gəldi. Allah-Təala bu hadisəni yad edərək Həzrət Peyğəmbər (s)-ə buyurur:
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ (Ələm təra kəyfə fə'alə rəbbukə biashâbilfîl)
Aya sən görmədinmi sənin Allahın fillərlə Kəbəni dağıtmağa gələnləri nə etdi? Onların başlarına nə bəla gətirdi? Onları necə xar və zəlil etdi?
Bu ayədə Allah-Təala Peyğəmbər (s)-ə "Görmədinmi?” deyə xitab edir. Ona görə ki, bu hadisə elə aşkar olub dünyaya yayılmışdır ki, elə bil hamı və Peyğəmbər (s) onu gözləri ilə görübdür.
أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ ( Ələm yəc'al kəydəhum fî tazlîl)
"Allah-Təala öz evini müdafiə edərək onları dağıtdı. Onların təchizatlı qoşununu məhv etdi”.
وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ (Və ərsələ ələyhim tayran əbâbîl tərmîhim bihicâratin min siccîl)
"Quşlar dırnaqlarında və dimdiklərində olan zəhərli daşlar ilə onları vurdular”.
فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ (Fəcə'alehum kə'asfin mə'kul)
"Quşların atdığı daşlar onların bədən üzvlərini çeynənmiş samana döndərdi”.
Bəli Allah-Təala öz evini müdafiə edərək düşmənlərini çox böyük əzabla məhv etdi.
"Fil” surəsinin hədəfi.
Bu surədən məlum olur ki, Allah-Təala həmişə öz evini və o evin xidmətçilərini qoruyub saxlayıb. Onlara böyük izzət və şərəf bəxş edibdir. Allah-Təala ona etimad edənləri heç vaxt darda qoymayıbdır. Ondan üz döndərənləri, ona qarşı çıxanları elə cəzalandırıb ki, bir daha dirçələ bilməyiblər.
Bəli Allah-Təala belə varlıqdır – kim onun dininə kömək etsə, O, da onlara kömək edib möhkəmləndirər, (إِن تنصرالله ينصركم و يثبت اقدامكم) kim Onun yolunda cəhad etsə, Allah da da onu düz yola hidayət edər. Kim onun yolundan azsa zülmət qaranlıqlarda həlak olar. Bu surə "Qureyşə” bildirir ki, sizə belə bir hikmət vermişik, onun qədrini bilin, təkəbbürdən uzaq olun.
Başqa tərəfdən isə, bu hadisə Peyğəmbər (s)-in doğum ilində baş verdiyi üçün bir növ onun peyğəmbərliyi üçün müqəddimə idi. Qureyş Allahın bu nemətini görsün və onun dəvətinə qulaq assınlar.
"Fil” surəsinin xüsusiyyətləri.
1. Bu surəni hər kəs vacib namazında oxusa qiyamətdə bütün yer və torpaqlar onun namaz qılan olduğuna şəhadət verər.
Nida olunar ki, "onlar düzgün şəhadət verirlər, bəndəmi hesabsız behiştə daxil edin”.
Bu savab o adama qismət olar ki, bu surəni oxuya və təkəbbürdən uzaq olub həqiqi razılığı olan yolda hərəkət edə.
2. Bu surənin əvvəlində "Fil” kəlməsi işləndiyinə görə belə adlanır.
3. Bu surə Məkkədə nazil olub.
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
