Mənəvi kamallar
Hədislər məcmuəsində «Qurbi-nəvafil» adı ilə tanınan bir məşhur hədis var. Bu hədisi sünnü və şiə hədisçiləri azacıq fərqlə Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) nəql etmişlər. (Bax. Mizanul-hikmət 10/4856/33-30.)
Hədisin məzmunu belədir:
Allah-taala buyurur: «Bəndələrimdən heç biri Mənim dərgahıma, vacib əməlləri yerinə yetirməklə yaxınlaşdıqları qədər başqa bir yolla yaxınlaşa bilməz. Amma o, müstəhəb əməlləri yerinə yetirərək Mənim dərgahıma o qədər yaxınlaşar ki, Mən onu sevərəm. Onu sevdiyim zaman onun eşidən qulağı, görən gözü, danışan dili, zərbə vuran əli olaram. Məni çağırsa cavab verərəm və bir şey istəsə əta edərəm.» (Kafi-2/352/7, Mizanul-hikmət 10/4856/3330/16627)
«Qurbu-nəvafil» hədisində nafilə deyildikdə, vacib əməllərdən sonra yerinə yetirilən əmməllər nəzərdə tutulur ki, insanı mütləq kamala, mə᾽nəviyyatın yüksək mərtəbələrinə doğru sövq etdirir. Bu da bütün yaxşı və bəyənilmiş işlərdən ibarətdir.
Bu hədisə əsasən, insan Allah xatirinə yaxşı işləri yerinə yetirməklə mərhələ-mərhələ mütləq kamala və bəndəçiliyin son həddinə yaxınlaşa bilər , gözləri Allahdan başqası üçün bir şey görməz, qulaqları Allahdan başqası üçün bir şey eşitməz, dili Allahdan başqası üçün bir şey deməz və qəlbi Allahdan başqası üçün bir şey istəməz.
Başqa sözlə desək, insan öz iradəsini Allah-taalanın iradəsində fani və təslim etdikdə, Qurbu-nəvafil hədisində qeyd olunan tə᾽birlərə əsasən, Allah-taala bəndənin görən gözü, eşidən qulağı, danışan dili və fikirləşən qəlbi olur. Beləliklə də insan bir növ rübubiyyətdən (rəbb olmaq) ibarət olan übudiyyətin (bəndəçiliyin) zatına nail olur.
Şeyxin buyurduğu kimi:
«Əgər göz, qulaq, əl və digər üzvlər Allah üçün işləsə ilahi mütləqiyyətə əsaslanan əzalara çevrilər. Nəhayətdə növbə insanın qəlbinə çatır ki, bura da Allah məkanıdır. Hədisdə buyurulduğu kimi:
«Mö᾽minin qəlbi rəhman Allahın ərşidir.»(Biharul-ənvar, 58/31)
İmam Hüseyn (ə) belə dua edirdi: «Pərvərdigara! Sən Öz dostlarının qəlbini Öz istək və iradənin məkanı qərar ver.»(Biharul-ənvar 85/214.)
Şeyxin başına gələn hadisələrin dəqiq şəkildə araşdırılması göstərir ki, Allahın razılığı xatirinə cinsi ehtiraslara və şəhvətlərə qarşı çıxmağın nəticəsində onda əzəmətli ruhi dəyişiklik və mə᾽nəvi irəliləyiş baş vermiş, ilahi tərbiyə, qeybi imdad və ilhamlar sayəsində mə᾽nəviyyatın yüksək kamal nöqtəsinə nail olmuşdur. Bəlkə də bu məsələ onun həmişə zümzümə etdiyi bu şe᾽rlə əlaqədardır.
Dər dəbestane əzəl hosne to irşadəm kərd
Bəhre seydəm ze kərəm lotfe to imdadəm kərd
Nəfse bədseyrəte mən mayele hər batel bud
Məzmunu:
Məktəbə ayaq qoyduğum ilk gündən sənin gözəlliyin məni irşad etdi. Məni özündə qərq etmək istəyən dərya sənin kərəminlə imdadıma yetişdi. Mənim murdar nəfsim hər bir çirkinliyə meyl edirdi. Sənin mərhəmətin məni onun əlindən xilas etdi.
Kitabın adı: Məhəbbət iksiri
Müəllif: Məhəmməd Reyşəhri