Sükutun rolu
Me’rac hədisində oxuyuruq: "Ey Məhəmməd, sükuta riayət et. Doğrudan da, ən üstün və ən azad qəlb salehlərin və sükuta riayət edənlərin qəlbidir. Ən pis qəlb isə pis danışanlara məxsusdur.” Əslində dili qorumaq, artıq söz danışmamaq insan üçün çətin iş deyil. Çünki dil bütünlüklə insanın öz ixtiyarındadır. İnsanın yalnız axirəti üçün faydalı sözlər danışması onun üçün çətin başa gəlmir. Əlbəttə ki, danışmaq zəruri olan yerlərdə susmaq olmaz. Yalnız danışmaq faydasız olan məqamlarda susmaq bəyənilmişdir. Rəvayətdə sükutun bə’zi müsbət tə’sirlərinə işarə olunmuşdur. Sükutun faydalarından biri də insanın öz enerjisini qorumasıdır. Boş yerə çox danışanların zehni qüvvəsi israf olur. Çox danışan insanlar, adətən diqqətsiz olurlar. İnsan sükuta riayət etməklə agahlıq əldə edir və həqiqətləri daha düzgün qiymətləndirir.
İnsanın dəyəri onun agahlığında, düşüncəsindədir. Agahlığı və düşüncəsi olmayan insan heyvandan bir o qədər də fərqlənmir. İnsanın düşüncəsi artdıqca onun insani şəxsiyyəti də güclənir. Çoxdanışan insan tədricən öz agahlığını və düşüncəsini itirir. Bə’zən onlar saatlarla danışır və nə danışdıqlarını da bilmirlər. Şüurlu və agah insanlar isə özlərinə nəzarət edir və ölçü-biçili danışırlar. Əllamə Təbatəbaidən soruşurlar ki, namazda qəlbin iştirakına necə nail olmaq mümkündür? Alim buyurur: "Əgər namazda qəlbin iştirakını istəyirsinizsə, az danışın.” Bəli, insan sözə ara vermədikdə onun diqqəti pərakəndə olur. Bu səbəbdən də namazda diqqətini bir nöqtəyə cəmləşdirə bilmir. Amma dilini saxlamağı bacaran insan fikrini bir yerə asanlıqla toplaya bilir.
Rəvayətə əsasən, ən abad yer az danışan mö’minin qəlbidir. Əksinə, çox danışan insanların qəlbi ən viran qalmış məkandır. Onların danışdıqlarının nə dünyalarına, nə də axirətlərinə heç bir faydası yoxdur.
Me’rac hədisinin davamında Allah-təala peyğəmbərə xitabən buyurur: "Ey Məhəmməd, ibadət on qisimdir. Onun doqquz qismi halal mal tələbidir. Əgər öz yemək-içməyini pak edə bilsən, daim mənim nəzərim altında olacaqsan.” Allaha ibadət və bəndəlik üçün insanın ruzisi halal olmalıdır. Haram yolla ruzi əldə edən insan heç vəchlə Allaha yaxınlaşa bilməz. Söhbətin bu yerində həzrət Peyğəmbər soruşur: "Pərvərdigara, ibadətin başlanğıcı nədir?” Allah-təala buyurur: "İbadətin başlanğıcı sükut və orucdur.” Bəli, əgər Allaha itaət yolunda qədəm atmaq istəyirsinizsə, sükutdan və oruc tutmaqdan başlamalısınız. Allaha bəndəlik və təkamül yolunda bu iki iş əvvəldə gəlir. Dilini və qarnını başına buraxan insan heyvandan fərqlənmir.
Kitabın adı: Dost diyarının yolçuları
Müəllif: Doktor Misbah Yəzdi