İlahi nemətlər haqqında təfəkkür zərurəti
Məgər, Allahın insana əta etdiyi saysız nemətlərə görə hər birimiz bir neçə dəqiqə onun nemətləri barəsində düşünsək yaxşı olmazmı? Bizim bir bu qədər nemət üçün Allaha veriləsi bir şeyimiz yoxdur; ən azı onları tanıyıb, bu şeylərin bizə Allah tərəfindən verildiyini etiraf etməliyik. Beləliklə, duanın bu hissəsində bəzi nemətlərin zikrinə başlayırıq: "Nə çox çətinlikləri Sən uzaqlaşdırdın.
Nə çox sıxıntılardan mənə nicat verdin. Nə çox qüssə və qəmləri uzaqlaşdırdın. Çox günahlarımı bağışladın, mənə çox rəhmət göstərdin. Məni əhatəyə almış çətinliklər və bəlaları götürüb, mənə nicat verdin”.
İnsan bu tədbirlər haqqında müəyyən qədər düşündükdə, qarşısına çıxan çətinliklər və müsibətləri, Allahın ona nicat verməsini götür-qoy etdikdə uyğun təbirləri anlamaq üçün daha münasib hal əldə edir.
İnsan bütün nemətlərin Allah tərəfindən olduğunu düşünsə, qəlbi Ona doğru genişlənər və Onunla ünsiyyət saxlamağa meylli olar. Lakin nemətləri Allahdan bilməyən, bu barədə düşünməyən və hətta Allahı xoşbəxtlik və ləzzətlərin maneəsi və onu cəhənnəmə göndərən bir mövcud sayan insan Allahla necə söhbət edə bilər? Qəlbində ilahi məhəbbət yaransın deyə, Allahın ona necə nemətlər əta etdiyini düşünməyən insan Onunla necə ünsiyyət saxlaya bilər?!
Cəzadan qorxu Allahın nemətidir
Allahdan qorxu da ilahi nemətlərdəndir; lakin bizim cahilliyimiz bu nemətin dərk olunmasına mane olur. Allah bizi qorxudub, bizə xətərləri göstərdikdə, əslində pis əməllərimizin nəticəsini göstərmiş olur. Bu təsirlər hamıdan öncə özümüzə ünvanlanasıdır. Bizim pis əməllərimizin nəticəsi olan xoşagəlməz hadisələr və cəzalar pis əməllərdən çəkinməyimiz üçün bir xatırlatmadır. Öz kiçik yaşlı uşağını oddan çəkindirən ana bu xatırlatmanı övladının narahatlığı üçün etmir. Əksinə, arzuolunmaz hadisənin baş verməməsi üçün bu işi görür.
Beləliklə, uyğun məqamlarda qulaq burması vermək bir növ lütf sayılır.
Çətinliklər Allahın neməti
Vaciblər və haramların bəyan olması insanın xeyirə yaxınlaşması və zərərdən uzaqlaşmasından başqa məqsəd daşımır. Beləliklə, Allahın çətinlikləri də Onun lütfündəndir; məsələn, susuzluq və aclıqla keçən, bizim üçün çətin bir iş sayılan oruc Allahın ən böyük lütflərindəndir; orucun bir çox faydaları var və bizim əbədi səadətimizə təsirlidir. Əgər Allah bu işin yalnız faydalarını deməklə kifayətlənsəydi, bizim bu işi görüb-görməyəcəyimiz məlum deyildi. Buna görə də Allah bizə minnət qoyub orucu bizə vacib etdi ki, süstlüklə də olsa, onun nəticələrini əldə edib, mənəvi feyzlər və ilahi rəhmətlər üçün daha çox tutum sahibi olub, səadətə çataq. Başqa vacibat və haramlar da bu qaydadadır.
Beləliklə, Allah tərəfindən müəyyənləşdirilmiş bütün çətinliklər Onun nemət və lütflərindən sayılır. Çətinlikləri adlayır, nəticə və faydalar əldə edə bilərik; özümüzdə Allahın rəhmətini qəbul etmək üçün daha çox istedad və tutum yaratmalıyıq ki, bir çox feyzləri əldə edə bilək. Əgər ilahi çətinliklər vacib olmasaydı, bu işləri görməyə çalışmaz və bu rəhmətləri əldə etmək üçün istedad tapmazdıq.
"Hacətlərimi gec verdiyin üçün nadanlıq üzündən Sənə layiq olmayanı dedim. Həqiqətdə isə hacətlərimin təxirlə qəbul olması mənim üçün daha yaxşı idi; çünki Sən işlərin sonundan xəbərdarsan. Mən öz alçaq bəndəsinə Səndən çox səbr edən heç bir kəramətli Ağa görmədim”.
Kitabın adı: Rəbbin dərgahında
Müəllif: Məhəmməd Təqi Mishab Yəzdi