Xüsusi peyğəmbərlik
1678. Adəm
Qur‘an:
«Ey camaat! Sizi tək bir şəxsdən xəlq edən, ondan da zövcəsini yaradan və onlardan da bir çox kişi və qadınlar törədən Rəbbinizdən qorxun. Qorxun o Allahdan ki, bir-birinizdən hər ehtiyacınızı onun adı ilə istəyirsiniz, həmçinin qohumluq əlaqələrini kəsməkdən çəkinin. Şübhəsiz ki, Allah sizin üzərinizdə nəzarətçidir.»
Hədis:
5947. İmam Əli (ə) (Adəmin yaradılışı haqda buyurduqlarından): «Sonra Allah-taala yerin yumşaq və bərk yerlərindən, şirin və şoran hissələrindən torpaq götürdü və ona su tökdü. Pak və saf olanda onu yapışqan olana kimi rütubətlə qarışdırdı. Bu vaxt ondan üzvləri, bağları və çıxıntıları olan bədən düzəltdi. Bəlli müddət və məlum zaman ərzində onu saxladı o vaxta qədər ki, o qurudu, bir-birinə birləşdi və möhkəm gilə döndü. Bu vaxt öz ruhundan ona üfürdü və insan surətinə düşdü. Onları hərəkətə gətirən zehinlərə, onunla (işlərdə) müdaxilə edən düşüncəyə sahib etdi...
Müxtəlif rəngli təbiətlərlə və bir-birinə bənzər şeylərlə, istilik və soyuqluq, rütubət və quruluq kimi bir-birinə uyğun gəlməyən təzadlı halətlərlə qarışdırdı.»
5948. İmam Əli (ə): «(Allah) torpağını hazırlayıb əmrini verəndə Adəmi (ə) özünün üstün məxluqu kimi seçdi və onu Özünün (insan növündən olan) ilk məxluquna çevirdi.»
5949. İmam Sadiq (ə): «Adəmi Adəm adlandırırdılar. Çünki torpağın ədimindən (üzündən) yaradılmışdır.»
5950. «Əbu Miqdəm»: «Həzrəti Baqirdən (ə) soruşdum: Allah Həvvanı nədən yaratdı? Buyurdu: Bu camaat nə deyir? Ərz etdim: Deyirlər ki, Allah onu Adəmin qabırğalarının birindən yaratdı. Buyurdu: Səhv edirlər. Məgər onu Adəmin qabırğasından başqa bir şeydən yaratmaqda aciz idi? Ərz etdim: Sənə fəda olum, yabnə Rəsulallah! Onu nədən yaratdı? Buyurdu: Atam atasından (ə) mənə nəql etmişdi ki, Allahın Rəsulu (s) belə buyurmuşdur: Allah-taala bir ovuc gil götürüb onu sağ əli (Allahın hər iki əli sağdır) ilə bir-birinə qarışdırdı və ondan Adəmi yaratdı. Ondan bir qədər gil artıq qaldı ki, ondan da Həvvanı yaratdı.»
5951. Bureyd ibn Muaviyyə İcli: «İmam Baqir buyurdu: «Allah cənnətdən Adəmə tərəf bir huri göndərdi. O, həmin hurini iki oğlundan biri ilə evləndirdi və başqa oğlu üçün cinlərdən bir arvad seçdi. Onların hər ikisi dünyaya övladlar gətirdilər. Deməli, insanlarda olan bütün xoş əxlaqlar və gözəlliklər həmin cənnət hurisindəndir. Bütün bu (çirkinliklər) pis xasiyyətlər də həmin cindəndir. İmam Baqir (ə) Adəmin öz qızlarını oğlanları ilə evləndirmə (nəzəriyyəsini) inkar edirdi.»
1679. İdris
Qur‘an
«Ey Məhəmməd! (Bu) kitabda İdrisi də yad et. O həqiqətən, doğru danışan bir peyğəmbər idi. Biz onu yüksək bir məqama çatdırdıq.»
Hədis:
5952. Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah İdrisə otuz səhifə nazil etdi.»
5953. Allahın Peyğəmbəri (s): «Ey Əbuzər! Peyğəmbərlərin dördü Sur-yanidir: Adəm, Şis, Uxnux-yəni İdris (ə) o, qələmlə yazan ilk insanlar idi və bir də Nuh.»
5954. İmam Sadiq (ə): «Səhlə məscili İdris peyğəmbərin onda dərzilik etdiyi evidir.»
1680. Nuh
Qur‘an:
«Həqiqətən Nuhu öz tayfasına göndərdik. O dedi: Ey mənim qövmüm! Allaha ibadət edin! Sizin ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur. Mən böyük günün sizə üz verəcək əzabından qorxuram.»
«Onlara Nuhun xəbərini söylə. Bir zaman o öz qövmünə belə demişdi: Ey mənim qövmüm! Əgər aranızda qalmağım və Allahın ayələri ilə öyüd-nəsihət verməyim sizə ağır gəlirsə (bilin ki, mən) Allaha təvəkkül etmişəm.»
Hədis:
5955. Allahın Peyğəmbəri (s): «Risaləti ilk öhdəsinə alan peyğəmbər Nuh olmuşdur.»
5956. Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah Nuha 40 yaşında peyğəmbərlik verdi. O, 950 il öz qövmünü də‘vət etdi və tufandan sonra altmış il, camaatın sayı artıb çoxalana qədər yaşadı.»
5957. İmam Baqir (ə) («Ona az bir qismindən savayı iman gətirən olmadı» ayəsi haqda): «Onlar səkkiz nəfər idilər.»
5958. İmam Baqir (ə): «Nuh (ə) (xurma) toxumu əkəndə qövmü onun yanından keçirdi. Onlar ona gülməyə və ələ salmağa başlayıb dedilər: İşi ağac əkməyə qalıb. Ağac böyüyüb böyük və uca ağaca çevrilənə qədər Nuh onu budayıb yondu. Qövmü dedi: İşi daha nəccarlığa qalıb!
Nuh xurma liflərini bir-birinin üstünə yığıb bir gəmi düzəltdi. Yenə də qövmü onun yanından ötəndə onu ələ salıb gülməyə başladılar və dedilər: İşi çölün düzündə gəmiçiliyə qalıb! Nəhayət Nuh gəmini düzəldib başa çatdırdı.»
5959. İmam Sadiq (ə): «Adəmlə Nuhun (ə) arasında on ata fasilə olmuş və onların hamısı peyğəmbərlər olmuşlar.»
Qur‘anda Nuhun dastanı
Onun peyğəmbərliyə seçilməsi və göndərilməsi
Həzrəti Adəmdən (ə) sonra insanlar öz aralarında təkəbbür ruhiyyəsi yayılana qədər bir ümmət şəklində insanı fitrətə əsaslanan sadə həyatlarını yaşayırdılar. Yavaş-yavaş iş o yerə çatdı ki, bir dəstə başqa bir dəstəyə hakim kəsildi.
Buna görə də Nuhun (ə) vaxtında yer üzündə pozgunluq və günah işlər yayılmışdı. Camaat təkallahlıqdan və ictimai ədalət qanunundan üz döndərib bütlərə sitayiş etməyə başladılar. Allah-taala bu bütlərdən Vədd, Suva, Yəğus, Yəuq və Nəsrin adlarını («Nuh» surəsi) çəkmişdir.
Cəmiyyətdəki siniflər bir-birindən uzaqlaşdı, sərvətləri və övladları qüdrət amillərinə çevrilmiş güc sahibləri zəiflərin hüquqlarını tapdaladılar, qolu zorlular əllərinin altında olanları daha da zəiflətdilər və ürəkləri istədikləri kimi onlara hökmranlıq etdilər («Ə‘raf», «Hud», «Nuh» surələri).
Belə bir şəraitdə Allah Nuhu (ə) peyğəmbərliyə seçdi və onu kitabla, şərtlərlə camaata göndərdi ki, müjdə və qorxu vasitəsilə onları Pak olan Allahın tövhidinə, Ona şərirklər qoşmaqdan əl çəkməyə və özləri arasında bərabərliyə çağırsın («Bəqərə» surəsi, 213-cü ayə).
Nuhun də‘vət üçün çəkdiyi böyük zəhmətlər
Nuh (ə) öz qövmünü Allaha və onun ayələrinə iman gətirməyə də‘vət edir və bu yolda bütün gücündən istifadə edirdi. Gecə-gündüz, aşkarda və gizlində onları haqqa də‘vət edirdi. Ancaq camaatın ona cavabı inad və itaətsizlikdən başqa bir şey olmurdu.
Nuhun də‘vət müddəti
Nuh (ə) 950 il öz qövmünü Pak Allahın yoluna də‘vət etdi. Onlar Nuhu ələ salıb rişxənd etmək, dəlilkdə və üstünlük axtarmaqda ittiham etməkdən başqa bir şeylə cavab vermədilər. Nəhayət, o, Allahdan kömək dilədi («Ənkəbut», surəsi).
Gəmi hazırlamaq
Allah-taala Nuha vəhy buyurdu ki, Onun köməkliyi ilə gəmi düzəltsin. Nuh da gəmi düzəltməyə başladı.
Əzabın gəlməsi və tufanın qopması
Gəmi hazırlanıb başa çatdıqda, Allahdan əmr gəldikdə və təndir (Kufə) qızışdıqda Allah-taala Nuha hər heyvandan bir cütünü (erkək və dişi), eləcə də ailəsini – onların qərq olması barədə Allahın əvvəlcədən fərman verdiyi – yəni xain arvadı və gəmiyə minməkdən imtina edən övladından başqa – eləcə də iman gətirənləri gəmiyə mindirməyi vəhy etdi. («Hud» və «Möminin» surələri) Nuh onları yüklədikdə və hamı gəmiyə mindikdə Allah göylərin qapısını açdı və sular axmağa başladı. Yerdəki çeşmələri də qaynatdı və su təyin olunmuş əmrə uyğun olaraq axıb qarışdı. («Qəmər» surəsi) Su yüksəldi və gəmi suyun üzərinə qalxdı, dağ kimi dalğaların arasında yola düşdü. («Hud» surəsi).
Allahın əmrinin yerinə yetirilməsi, gəmidən Nuhun və yoldaşlarının gəmidən düşməsi
Tufan hər yanı bürüdükdə və (kafir) camaat qərq olduqda («Şaffat» surəsinin 77-ci ayəsində buyurulduğu kimi) Allah yerə öz suyunu geri çəkməyi, göylərə isə yağışı dayandırmağı əmr etdi. Su dayandı və gəmi Cud dağında qaldı.»
1687. Hud
Qur‘an:
«Ad tayfasına da qardaşları Hudu göndərdik. (O) Dedi: Ey qövmüm! Allaha ibadət edin. Sizin Ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur. Məgər qorxmursunuz?»
Hədis:
5960. İmam Baqir (ə): «Nuhun peyğəmbərliyi və ömrü başa çatdıqda Allah ona vəhy buyurdu: Ey Nuh! Sənin peyğəmbərliyin bitib və ömür müddətin də başa çatıb. Səndə olan elmi, imanı, böyük adı, elmin mirasını və peyğəmbərlik elminin nişanələri öz nəslindən olan yaxınların arasında qoy…
Nuh Sama Hudun (ə) gəlməsini müjdə verdi. Nuhla Hudun arasında da peyğəmbərlər olmuşdur.
Nuh dedi: Allah Hud adında bir peyğəmbər seçəcək və öz qövmünü Allaha tərəf çağıracaq. Ancaq camaatı onu yalanlayacaq və Allah onları küləyin vasitəsilə məhv edəcək. Sizlərdən hər biri onu görsə, ona iman gətirsin və tabe olsun ki, Allah onu küləyin əzabından xilas etsin.»
5961. İmam Sadiq (ə): «Allah Hudu (ə) seçəndə Sam övladları arasında olan qohumları onu qəbul etdi. Ancaq başqaları dedilər: Bizdən güclü kim ola bilər? Sonra şiddətli (əzab gətirən) külək vasitəsi ilə məhv oldular. Hud (ə) da öz ardıcıllarına tövsiyələr edib Salehin (ə) gələcəyini müjdə vermişdir.»
Hud və Ad qövmünün əhvalatları haqda
Qur’anda Hud və Ad qövmünün əhvalatları haqda xatırlananlar bundan ibarətdir ki, Ad – bə‘zən də o birinci Ad kimi adlandırılır. («Nəcm» surəsi, 50-ci ayə) Bunun özü də Ad adı ilə ikinci qövmün olduğunu göstərir– Bunlar Nuhun qövmündən sonra (Ə‘raf surəsi,69) Ərəbistan yarımadasında yerləşən Əhqafda yaşamışlar («Əhqaf» surəsi, 21-ci ayə).
Ad qövmü də əxlaq və rəftarları dəyişənə, aralarında bütpərəstik kök salana və hər bir hündür yerdə boş yerə saray tikənə qədər Allahın nemətlərindən bəhrələnmişlər.
Sonra haqq yola çağırmaları üçün Allah Hudu onlara göndərdi. Hud onları Allaha ibadətə, bütpərəstlikdən əl çəkməyə, ədalətə və böyüklərə qarşı mehribanlığa də‘vət etdi. («Şüəra» surəsi, 130.cu ayə) Hud bütün gücü ilə onlara öyüd-nəsihət verməyə çalışdı, bu yolu onlar üçün açdı, üzr və bəhanə yolunu bağladı. Amma ondan boyun qaçırdılar və imtina etdilər.
Bu vaxt Allah onlara əzab nazil etdi, quru və əsdiyi hər şeyi ölü sümüyünə çevirən sərt külək göndərdi. («Zariyat» surəsi, 42-ci ayə)
1682. Saleh
Qur‘an:
«Səmud tayfasına qardaşları Salehi göndərdik. O dedi: Ey camaatım! Allaha ibadət edin. Sizin ondan başqa heç bir tanrınız yoxdur. Rəbbinizdən sizə açıq-aydın bir dəlil gəldi. Allahın bu dişi dəvəsi sizin üçün bir nişanədir.»
Hədis:
5962. İmam Əli (ə): «Ey camaat! (Bir əmələ) Razı olmaq və ya razılaşmamaqdan başqa bir şey insanları bir araya gətirməz. Səmudun dəvəsini yalnız bir kişi öldürsə də, Allah onların hamısına əzab verdi. Çünki onların hamısı bu işə razı idilər. Pak olan Allah buyurdu: Onu kəsdilər. Sonra da peşman oldular. Onların başlarına gələn əzab bu idi ki, yurdları yumşaq hamar torpaqda batıb çıxan közərmiş kotan səsi kimi enib qalxırdı.»
5963. Əbu Mətər: Məlun ibn Mülcəm Əmirəl-mömininə (ə) qılıncla zərbə vurduqdan sonra İmam Həsən (ə) Həzrətə ərz etdi: «Onu öldürüm?» Buyurdu: «Yox. Həbs et. Əgər ölsəm, onu öldürün. Ölsəm, məni bu arxada qardaşlarım Hud və Salehin qəbirlərinin yerində basdırın.»
Saleh və onun qövmü haqda bir neçə söz
Səmud qövmü tayfa və qəbilə adət-ən‘ənələrinə uyğun yaşayırdılar. Yəni, böyükləri və qocaları onlara hökmranlıq edirdi. Salehə peyğəmbərlik verilən şəhərdə yer üzündə günah işlər törədən və düz əməllə işləri olmayan doqquz dəstə var idi. («Nəml» surəsi, 48-ci ayə). Bu qövm yer üzündə Allaha qarşı üsyana qalxıb bütpərəstliklə məşğul olur, dikbaşlıq və zülmkarlıqda həddi aşmışdılar.
Səmud qövmü Allahı yaddan çıxarıb azğınlıq və zülmdə həddi aşdıqlarına görə Allah Saleh peyğəmbəri onlara göndərdi. O, şərafətli və fəxr olunası bir ailədən olmaqla ağıllı və iş bilən insan kimi məşhurlaşmışdı («Hud» surəsi, 62-ci və «Nəməl» surəsi 49-cu ayə) Saleh öz qövmünü tək olan Allaha ibadətə və bütpərəstlikdən əl çəkməyə də‘vət edib onlardan öz cəmiyyətlərində ədalətlə və yaxşılıqla rəftar etmələrini istədi.
Onları, üstünlük axtarmağı kənara qoymağa, ifrata varmamağa və dikbaşlıq etməməyə çağırmış və onları əzabdan çəkindirərək təhlükə barədə xəbərdarlıq etmişlər. («Hud», «Şüəra», «Şəms» və başqa surələr).
Sonra Salehin qövmü üsyankarlıq və məkrə əl atdı. Özlərinin ən alçaq adamlarına dəvəni öldürməyi tapşırdılar. O dəvəni kəsdi və onlar Salehə dedilər: Əgər doğru deyirsənsə, bizə və’d etdiklərini həyata keçir. Saleh buyurdu: Üç gün evlərinizdə qalın və ləzzət alın. Bu və’dlərə yalan yoxdur («Hud» surəsi, 65-ci ayə).
Sonra, şəhərin qəbilə və tayfaları Salehə qarşı təxribat hazırladılar. Onlar öz aralarında and içdilər ki, Salehə və tərəfdarlarına qarşı gecəikən gözlənilməz hücum etsinlər, sonra isə onun vəlisinə qətl vaxtı hadisə yerində olmadıqlarını və bu sözlərinin doğru olduğunu söyləsinlər. Onlar hiyləyə əl atdılar. Allah da hiylə işlətdi və onların xəbərləri olmadı. («Nəməl» surəsi, 50-ci ayə) Baxdıqları halda onları şimşək, zəlzələ və əzab bürüdü
(«əz-Zariyat», 44-cü ayə) və öz evlərində öldülər. Sonra, Saleh onlardan üz döndərib dedi: Ey mənim qövmüm. Mən Allahımın sözünü sizə çatdırdım və sizin xeyrinizi istədim. Ancaq siz nəsihətverən və xeyirxah insanları sevmirsiniz («Ə‘raf» 79-cu ayə, «Hud» 67-ci ayə). Allah iman gətirənlərə və təqvalı olanlara nicat verdi. («Fussilat» 18-ci ayə) Səmud qövmünün məhvindən sonra ilahi carçının nidası gəldi: Səmudlular öz Allahlarına kafir oldular. Məhv olsun Səmud.»
1683. İbrahim
Qur‘an:
«Rəbbin İbrahimi bir neçə sözlə sınağa çəkdi və o bu imtahanların öhdəsindən yaxşı gəldikdə (Allah ona) buyurdu: Mən səni insanlara imam etdim. (İbrahim) soruşdu: «Bəs mənim nəslim (necə?)» Buyurdu: Mənim əhdim zalımlara şamil olmaz.»
Hədis:
5964. «Allahın Peyğəmbəri (s): «İbrahimi tonqala atmaq istədikləri gün onu tonqala tərəf apardılar. Gözü tonqala sataşdıqda buyurdu: Allah bizə bəsdir və O necə də gözəl himayət edəndir.»
5965. Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah İbrahimi başqa bir şeyə görə deyil, yalnız verdiyi təamlar və gecələr camaat yuxuda olarkən qıldığı namazlara görə öz dostluğuna götürmüşdü.»
5966. Həssan ibn Ətiyyə: «Döyüşdə ilk dəfə olaraq qoşunu sol, sağ və mərkəz cinaha düzən İbrahim (ə) olmuşdur. Bunu Lutu (ə) əsir götürənlərlə döyüşə gedərkən etmişdir.»
5967. İmam Baqir (ə): «Allah-taala İbrahimi (öz) xəlili (dostu) etmişdir ki, o heç kəsin əlini qaytarmamış və Allahdan başqa heç kəsdən heç nə istəməmişdir.»
5968. İmam Sadiq (ə): «Allah-taala İbrahimi (ə) peyğəmbər seçməmiş (öz) bəndəliyinə götürmüşdür. Risalətə seçməmiş peyğəmbərliyə seçdi və dostluğa götürməmiş onu risalətə seçdi. Onu imam etməmişdən əvvəl (öz) dostluğuna götürdü. Bütün bu məqamları onun üçün hazırladıqda buyurdu: Mən səni camaatın imamı təyin etdim.»
Qur‘ani Kərimdə İbrahimin (ə) əhvalatı
İbrahim (ə) öz uşaqlıq dövründən yetkinlik yaşına çatana qədər təcrid olunmuş və öz qövmünün mühitindən uzaq həyat sürmüşdür. Sonra onların əmisinin yanına, onların arasına gəldi, ancaq onun və qövmünün bütpərəst olduğunu nəzərə alırdı.
Buna görə də camaatla bütlər barədə mübahisə edirdi. ("Ənbiya", 51-56, "Şüəra", 69-77 və "Saffat", 83-87) Günəşə, aya və ulduzlara sitayiş edən digər dəstə ilə də mübahisələri edirdi. Beləliklə onların əqidələrinin səhvliyini sübuta yetirdi və onun bütlərin, mə‘budların yolundan azmağı haqda sözlər yayıldı. ("Ə‘nam" surəsi, 74-82)
Bir gün camaat ibadət mərasimini yerinə yetirmək üçün hamılıqla şəhərdən çıxdıqda İbrahim xəstəliyini bəhanə gətirərək onlarla getmədi və şəhərdə qaldı. O, bütxanaya gedib bütün bütləri sındırdı. Yalnız böyük bütü saxladı ki, ola bilsin ki, onu axtarsınlar. Camaat qayıtdıqda və mə‘budlarının başına gələn bəladan xəbər tutandan sonra bu işi törədəni axtarmağa başladılar. Onlar dedilər: Eşitmişik ki, İbrahim adlı bir gənc bütlər haqda çox pis şeylər danışır.
Buna görə də İbrahimi öz yığıncaqlarına çağırıb camaatın qarşısına çıxardılar ki, camaat şəhadət versin. O Həzrəti sorğu-suala tutub dedilər: Ey İbrahim! Bizim tanrılarımıza qarşı bu işi sən görmüsən? Həzrət buyurdu: Böyük büt bu işi görüb. Əgər danışırsa, ondan soruşun. İbrahim ən böyük bütü sındırmamış və baltanı onun çiyninə ya da çiyninə yaxın yerə qoymuşdu ki, bu böyük bütün digər bütləri sındırdığı güman olunsun.
Camaat dedi: Onu yandırın və tanrılarınıza kömək edin. Sonra tonqal qalayıb oddan bir cəhənnəm düzəltdilər. Bu işdə hamı iştirak etdi. Sonra İbrahimi oda atdılar. Ancaq Allahı odu onunçün sərin və əziyyətsiz etdi və onların planlarını pozdu. («Ənbiyya», surəsi 57-70, «Saffat» surəsi, 88-98)
Allah İbrahimi oddan xidas etdikdən sonra, o Həzrət haqq olan hənif və tovhid dininə də‘vətə başladı və az sayda insanlar ona iman gətirdilər.
İbrahim, sonra Allahının əmri ilə susuz və otsuz bir vadi olan Məkkəyə yola düşdü. Azyaşlı uşaq olan oğlu İsmayılı orada qoyub özü müqəddəs torpağa qayıtdı. İsmayıl Məkkə torpağında böyüyüb başa çatdı. Orada yaşayan ərəblərin bir dəstəsi ətrafına toplaşdı. Beləliklə də Məkkə şəhəri salındı. İbrahim (ə) Məkkəni və Kə’bəni tikməmişdən hərdənbir oğlu İsmayılı görmək üçün Məkkə torpağına gedirdi. («Bəqərə», 126 və «İbrahim» 35-41) O sonradan İsmayılın köməyi ilə Beytullahul Haramı (Kə‘bəni) tikdi və bu Allah tərəfindən camaat üçün tikilən ilk evdir. Bu ev dünya əhalisi üçün bərəkət və onları doğru yola yönəldən evdir. Orda aydın-aşkar nişanələr və məqami-İbrahim var. Oraya daxil olan hər kəs amandadır. («Bəqərə» 127-129, «Ali-İmran» 96 və 97). İbrahim Kə‘bəni tikdikdən sonra Həcc barədə əmr verdi və ona aid ayinləri, mərasimləri dini qaydada («Həcc» 26-30) müəyyənləşdirdi.
Bu zaman Allah İbrahimə oğlu İsmayılı kəsməyi əmr etdi. Sonra İbrahim həcc mərasimini yerinə yetirmək üçün oğlu İsmayılla bayıra çıxdı. «Səy» yerinə çatdıqda buyurdu: Oğulcuğazım! Yuxuda gördüm ki, sənin başını kəsirəm. İsmayıl dedi: Ey ata! Nəyə məmur edilmisənsə onu yerinə yetir və Allahın istəyi ilə mənim dözümlülərdən olduğumu görəcəksən. Hər ikisi ilahi əmr ilə razılaşdıqdan sonra və İbrahim oğlunun alnını torpağa qoydu. Nida gəldi ki, «Ey İbrahim! Sən öz yuxunu yerinə yetirdin və Allah böyük bir qurbanı İsmayılın canına fəda etmişdir («Saffat» 101-107).»
1684. Lut
Qur‘an:
«Lutu (göndərdik) o zaman o öz qövmünə dedi: Sizdən əvvəlkilərdən heç kimin görmədiyi murdar bir işi görürsünüz.»
Hədis:
5969. İmam Baqir (ə): «Başına «Sədum», əzab yağışının töküldüyü yer Lutun qövmünün yeri idi. Allah «siccil»dən, yəni gilin bir növü olan daşları onların başlarına yağdırdı.»
5970. İmam Sadiq (ə): «Allah Lutdan sonra elə bir peyğəmbər göndərmədi ki, onun öz qövmü arasında izzəti olmasın.»
Lutun və onun qövmünün əhvalatı barədə bir neçə söz
Lut (ə) Babil torpağının kəldanilərindən və İbrahimə (ə) iman gətirən ilk insanlardan biridir. O, Həzrəti İbrahimə (ə) iman gətirib dedi: «Mən öz tanrımın yanına hicrət edirəm.» Allah onu İbrahimlə birgə xilas etdi və onlar müqəddəs yurd olan Fələstin torpağına getdilər («Ənbiya», 71). Lut bu torpağın şəhərlərindən birində məskunlaşdı. Tarixi mənbələrə, Tövrata və bəzi rəvayətlərə görə bu Sədum şəhəri idi.
Bu şəhərin və Qur‘anda «mutəfikat» adlanan ona tabe digər şəhərlərin əhalisi («Tövbə»,70) bütə inanır və murdar ləvat (homoseksualizm) əməli ilə məşğul olurdular. Onlar, aralarında belə murdar əməl yayılmış ilk tayfa idilər. («Ə‘raf», 80). Hətta öz yığıncaq və toplantılarında da onu pis bir iş bilmədən onunla məşğul olurdular («Ənkəbut», 29). Bu murdar əməl camaat arasında o qədər yayılmışdı ki, sonunda bir adət-ən‘ənə halını almış, bütün camaat ona mübtəla olmuşdu. Qadınları kənara qoymuş və doğumun, nəsilartırmanın yolu bağlamışdılar («Ənkəbut», 29).
Belə bir şəraitdə Allah Lutu onlara göndərdi («Şüəra», 162). O, camaatı Allahdan çəkinməyə və pozğunluqdan əl çəkərək öz fitrətlərinə qayıtmağa çağırmışdır. Onlara təhlükə barədə xəbərdarlıq etsə də, (bu əməlin ağır nəticəsini və ilahi əzab ilə) qorxutsa da, nəticə üsyan və dikbaşlıqlarının artmasından başqa bir şey olmadı. Onların verdikləri yeganə cavab bu idi: «Əgər doğru danışırsansa Allahın əzabını bizim başımıza endir.» Eyni zamanda, o Həzrətə şəhərdən çıxarmaqla təhdid edib dedilər: «Ey Lut! Əl çəkməsən səni şəhərdən çıxaracağıq.» Onlar dedilər: «Lutun ailəsini şəhərdən çıxarın. Çünki onlar paklıq axtaran camaatdır.»
İtaətsizlik və asilik o qədər canlarına oturmuşdu ki, nəhayət əzaba layiq oldular. Bu vaxt Allah öz sevimli mələklərindən olan məmurlarını onları məhv etmək üçün göndərdi…
Mələklər sonra yeniyetmə oğlan qiyafəsində Lutun yanına gedib qonaq olaraq orada qaldılar. Bu iş Luta baha başa gəldi, onların işlərindən çarəsiz qaldı. Çünki öz tayfasının tezliklə onlara təcavüz edəcəyini, heç vaxt onlardan əl çəkməyəcəklərini bilirdi. Çox keçmədi ki, camaat məsələdən hali oldu və tələsə-tələsə, sevinəcək Lutun evinə tərəf gəldilər və evə hücum çəkdilər. Lut (ə) evindən bayıra çıxıb bacardığı qədər onlara nəsihət verdi, onlarda qeyrət və mərdlik hisslərini oyatmağa çalışdı. Hətta onlara evlənmək üçün öz qızlarını təklif etdi. O, buyurdu: «Ey mənim qövmüm. Bunlar mənim qızlarımdır. Onlar sizin üçün daha təmizdirlər. Allahdan qorxun və məni qonaqlarımın yanında rüsvay etməyin. Sorna fəryadla köməyə çağırıb buyurdu: «Sizin aranızda rəşadətli və qavrayışlı bir adam tapılmazmı?» Ancaq camaat cavab verdi ki, sənin qızlarına ehtiyacımız yoxdur və heç vəchlə qonaqlarından əl çəkməyəcəyik. Axırda Lut ümidini itirib dedi: «Kaş sizin müqabilinizdə gücüm olaydı və ya mökəm bir dayağa pənah aparaydım.»
Bu zaman mələklər dedilər: «Ey Lut! Biz sənin Allahının göndərdikləriyik. Xatircəm ol ki, bu qövm heç vaxt səni əlinə keçirə bilməz. Sonra camaatın gözünün nurunu aldılar və camaat kor-korənə dağıldılar («Qəmər», 37)
Cünəş doğan vaxtı Lutun qövmünü əzab bürüdü. Allah nişanəli olan gil daşları onların üzərinə yağdırdı və şəhərlərini başlarına uçurdu. Onları alt-üst etdi və şəhərdə olan bütün möminlərə nicat verdi. Orada Lutun evinindən başqa bir müsəlman evi yox idi. Bu torpaqda, ağrılı əzabdan qorxan insanlar üçün bir nişanə qoydu. («Zariyat», 37 və digər ayələr)»
1658. Yaqub və Yusif
Qur‘an:
«İbrahim və Yaqub öz oğullarını həmin (dini) tapşırdılar. (Hər ikisi öz vəsiyyətlərində belə dedilər). Ey mənim oğullarım! Allah bu dini sizin üçün seçmişdir. Əlbəttə, siz yalnız müsəlman kimi dünyadan gətməlisiniz.
Yaqubun ölümü yetişən zaman siz onun yanında idinizmi? «Məndən sonra nəyə ibadət edəcəksiniz?» deyə oğullarından soruşduqda dedilər: Sənin Allahın və ataların – İbrahim, İsmayıl və İshaqın – Allahı olan tək Allaha ibadət edəcəyik və biz ona təslimik.»
Hədis:
5971. Musa ibn Səid Rasibi: «Yaqub Yusifi görməyə gedəndə Yusif öz atları ilə onun pişvazına çıxdı. Yolda, öz köşəsində ibadətlə məşğul olan Misir Padşahının həyat yoldaşını gördü. O da Yusifi görəndə onu tanıdı və kədərli bir səslə onu səslədı: Ey süvari, bil ki, məni uzunmüddətli bir kədərə saldın. Təqva və günahlardan çəkinmək necə də gözəldir. (Baxın) Necə də
qulları azad etdi! Necə də çirkindir, azad insanları qula çevirən günah!.»
5972. Allahın Peyğəmbəri (s): «Gözəlliyin yarısı Yusifə verildi.»
5973. Allahın Peyğəmbəri (s): «O kərəm sahibinin oğlu, o da kərəm sahibinin oğlu, o da kərəm sahibinin oğlu kərəm sahibi – (yəni) İbrahimin oğlu İshaqın oğlu Yaqubun oğlu Yusif idi.»
5974. İmam Sadiq (ə): «Yusifin də onlarla birgə (şəhərdən) getmələri üçün Yaqubun oğulları atalarından icazə istədikdə Yaqub onlara dedi: «Mən sizin Yusifdən xəbərsiz qalacağınızdan və canavarın onu yeyəcəyindən qorxuram.»
Yaqub bu sözləri ilə onların əlinə bəhanə verdi və onlar da həmin bəhanədən Yusifin işində hiylə üçün istifadə etdilər.»
1686. Əyyub
Qur‘an:
«Əyyubu da (yada sal) bir zaman o, Rəbbini çağırdı ki: «Mənə zərər toxunmuşdur. Sənsən mehribaqların ən mehribanı». Biz də onun duasını qəbul etdik, ona dəyən ziyanı uzaqlaşdırdıq. Həm ailəsini, həm də onlarla birlikdə bir o qədərini də (yenidən) ona əta etdik (ki) Bizim tərəfimizdən bir rəhmət və ibadət edənlər üçün bir ibrət olsun.»
(Bax: «Sad» surəsi, 41və 42-ci ayələr).
Hədis:
5975. Allahın Peyğəmbəri (s): «Əyyub insanların ən səbrlisi və camaatın ən dözümlüsü idi. O, hamıdan daha çox qəzəbini udardı.»
5976. Allahın Peyğəmbəri (s): «Allah Əyyuba (ə) vəhy buyurdu: Bilirsənmi, Mənim yanımda günahın nə idi ki, sənə bəla çatdı? Ərz etdi: Yox. Buyurdu: Sən Fironun yanına gəlib onunla iki kəlmə yumşaq daşınmısan.»
5977. İbn Abbas: «Bir gün Əyyubun arvadı: «Kaş dua edərdin, Allah sənə şəfa verərdi.» dedi. Əyyub buyurdu: «Vay olsun, sənin halına! Biz yetmiş il nemət içində idik. İndi isə gəl həmin qədər çətinliyə dözək!» İbn Abbas deyir: «Ondan az sonra Əyyub sağaldı.»
5978. İmam Sadiq (ə): «Əyyub heç bir günahsız, yeddi il mübtəla oldu.»
5979. İmam Sadiq (ə): «Allah-taala heç bir günahı olmadan Əyyubu bəlaya giriftar etdi və o, hətta isteza olunana qədər dözdü. Peyğəmbərlər istezaya dözmürlər.»
5980. İmam Sadiq (ə): «Əyyub bəlalarının heç birində sağalmağı diləmədi.»
1687. Şüeyb
Qur‘an:
«Mədyən (əhlinə də) qardaşları Şüeybi göndərdik. O dedi: «Ey mənim qövmüm! Allaha ibadət edin və sizin Ondan başqa tanrınız yoxdur. Həqiqətən, Rəbbiniz tərəfindən sizə açıq-aydın bir sübut gəlmişdir. Belə isə, çəkini və ölçünü düz edin! Camaatın malını əskiltməyin. Yer üzü islah oluduqdan sonra orada fəsad törətməyin! Bu (tövsiyələr) əgər möminsinizsə sizin üçün daha yaxşıdır.» * Şüeybi yalançı hesab edənlər sanki özləri orada (diyarda) heç yox imişlər.Şüeybi təkzib edənlərin özləri ziyankarlardan idi.
(Bax: «Hud» 84-95-ci ayələr, «Şüəra» 176-190-cı ayələr. «Qəsəs» 45-ci ayə, «Ənkəbut» 36 və 37-ci ayələr, «Qaf» 14-cü ayə.)
Hədis:
5981. İmam Sadiq (ə): «Allah ərəblərdən yalnız beş nəfərə peyğəmbərlik vermişdir. Hud, Saleh, İsmayıl, Şüeyb və Məhəmməd xatəmül ənbiya (salavatullahi əleyhim), Şüeyb (Allaha məhəbbətindən) çox ağlayırdı.»
Qur‘ani Kərimdə Şüeyb və onun qövmü barədə olan əhvalatlar
Şüeyb (ə) Qur‘anda adı çəkilən üçüncü ərəb peyğəmbəridir. O, peyğəmbərlər bunlardır: Hud, Saleh, Şüeyb və Məhəmməd (s). Allah-taala onun əhvalatının bəzi hissələrini «Ə‘raf», «Hud», «Şüəra», «Qəsəs» və «Ənkəbut» surələrində buyurmuşdur.
O Həzrət Şamla Ərəbistan yarımadasının arasında yerləşən Mədyən şəhərinin sakini və Musanın (ə) müasirlərindən olmuşdur. İki qızından birini Musa (ə) ilə evləndirmişdir. Bu şərtlə ki, səkkiz il onunçün işləsin və on il işlətmək istəsə bu onun öz ixtiyarındadır. («Qəsəs», 27) Musa on il Şüeybə xidmət etdi, sonra onunla sağollaşıb ailəsi ilə birgə Misirə getdi.
Şüeybin Mədyəndə yaşayan qövmü bütpərəst idi. Bu qövm əmin-amanlıq, rifah, firavanlıq və ucuzluq kimi nemətlərdən bəhrələnirdi.
Ancaq onların arasında fəsad, pozğunluq, tərəzidə və ölçüdə aldatmaq geniş yayılmışdı. («Hud», 84 və başqa surələr). Buna görə də, Allah Şüeybi onlara göndərdi və ona, camaatı bütpərəstlikdən, cəmiyyətdə fəsad yaymaqdan, tərəzidə aldatmaqdan çəkindirməyi əmr etdi. Həzrəti Şüeyb öz qövmünü göndərildiyi işlərə də‘vət etdi. Qorxutmaq və öyüd verməklə moizə etdi. Nuh, Hud, Saleh və Lutun tayfalarının başına gələn əzab və bəlaları bir daha onlara xatırlatdı.
O, qövmünü islah edib doğru yola yönəltmək üçün böyük sə‘ylər göstərsə də onların yalnız asilik, küfr və itaətsizlikləri artdı. («Ə‘raf», «Hud» və digər surələr) və yalnız çox az insan ona iman gətirdi. Ancaq camaat onları incitməyə, ələ salmağa və Şüeybin ardınca getməmək üçün hədə-qorxu gəlməyə başladılar. Onlar Allaha iman gətirən hər kimsəni qorxutmaq üçün hər keçidin başında dayanaraq onları Allahın yolundan çəkindirməyə və azdırmağa çalışırdılar («Ə‘raf», 89).
Onlar Şüeybi (ə) sehr, ovsunlanmaq və yalançılıqda ittiham edir («Şüəra» 185 və 186), daş-qalaq etməklə qorxudur və onu, eləcə də iman gətirənləri öz dinlərinə qayıtmayacaqları halda şəhərdən çıxaracaqları ilə təhdid edirdilər («Ə‘raf» /88).
Onlar Şüeybin əleyhinə çıxmaqda davam edirdilər. Belə ki, o Həzrət onların iman gətirməsinə ümidini itirdi və onları öz başlarına buraxdı («Hud», 193). Şüeyb Allahdan qələbə və işlərində irəliləyiş dilədi: «İlahi, bizlə qövmümüz arasında haqla qəzavət et. Sən hakimlərin ən yaxşısısan.»
Bu vaxt Allah buludlu günün əzabını onlara göndərdi («Şüəra»,189). Onlarsa Şüeybi ələ salırdılar ki, doğru deyirsənsə göydən bizə bir parça bulud endir. Əzab («Hud»,94) və zəlzələ («Ə‘raf»,91 «Ənkəbut»,37) onları bürüdü və öz evlərində öldürürdü. Şüeybə və iman gətirənlərə isə nicat verdi («Hud»,94). Həzrət onlardan üz döndərib dedi: «Ey mənim qövmüm! Mən Rəbbimin risalətini sizlərə çatdırıb sizə nəsihət verirdim. Belə isə, kafir insanın nəyinə görə təəssüflənim?» («Ə‘raf»,93).
Kitabın adı: Mizanul-hikmət 2-ci cild (xülasəsi)
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6704
Bu gün: 0
