Görkəmli şəxsiyyətlərin sürgün edilməsi

Osman Peyğəmbər (s)-in ümməti arasında gözəl əxlaq və təqva ilə tanınan səhabələrdən bir neçəsini Kufədən Şama, Şamdan da Həmsə, Mədinədən Rəbəzəyə sürgün etdi. Islam tarixinin bu hissəsi ən kədərli hissələrdəndir. Bu hissə xilafət aparatında irticaçı bir diktaturanın mövcud olduğunu göstərir. Biz bu hissədə onlara qısa şəkildə işarə edir və hamının Əbu Zərin sürgün edilməsindən az-çox məlumatı olduğu üçün, Osmanın xilafəti dövründə sürgün olunan digər şəxsiyyətlərin başına gətirilən əhvalatları bəyan ediri("Şiədə islami şəxsiyyətlər", 1-ci cild, səh8 ):

Malik Əştər və onun dostlarının sürgün edilməsi

Qeyd edildiyi kimi, üçüncü xəlifə xalq kütlələrinin göstərdiyi təzyiqlər nəticəsində Kufənin əxlaqsız valisini (Vəlidi) vəzifədən azad etdi və Səid ibni As Əməvini onun yerinə qoydu və göstəriş verdi ki, Quran qariləri və tanınmış şəxsiyyətlərlə tamamilə ehtiyatla rəftar etsin. Buna görə də təzə vali Suhanın övladları, Səsəə və Zeyd ilə olduğu kimi, Malik Əştər və onun dostları ilə də danışıqlar aparırdı. Bu danışıqlar nəticəsində Kufənin valisi Malik və onun həmfikirlərinin xəlifənin tutduğu yol ilə müxalif olduqlarını bildi və bu barədə xəlifəyə gizli olaraq məktub yazdı. O, məktubda qeyd etmişdi ki, Kufə qariləri olan Əştər və onun dostlarının varlığı ilə iş görmək olmaz. Xəlifə məktubun cavabında yazdı ki, onları Şama sürgün etsin. Bununla eyni zamanda Malikə də bir məktub yazıb bildirdi ki, "sənin qəlbində elə şeylər var ki, əgər onları üzə çıxartsan, sənin qanın halal olacaqdır. Heç də fikirləşmirəm ki, bu məktubu görməklə öz işindən əl çəkəsən. Belə olmasa, sənə ağır bəla gələr və bu bəladan sonra bir daha sən sağ qalmazsan. Mənim məktubum sənə çatan kimi dərhal Şama yola düş." Xəlifənin məktubu Kufə valisinə çatdıqda o, Kufənin ağsaqqal və saleh şəxslərindən olan on nəfərlik bir qrupu Şama sürgün etdi. Onların içərisində Malik Əştərdən başqa, Suhanın övladları olan Zeyd və Səsəə, Kumeyl ibni Ziyad Nəxəi, Haris Əbdüllah Həmdani və başqaları var idi. Bu Quran qariləri və şücaətli, təqvalı, bacarıqlı söz ustadları səhnəni Şamın valisi Müaviyə üçün də dar etdi. Az qalırdı ki, ümumxalq fikri xilafətin və onun Şamdakı nümayəndəliyinin əleyhinə təhrik olunsun. Buna görə də Müaviyə xəlifəyə bir məktub yazıb onların belə bir mühitdə olmalarını xilafət üçün bir təhlükə hesab etdi. O məktubda belə yazılmışdı: "Sən elə adamları Şama sürgün etmisən ki, onlar bizim şəhərimizi, diyarımızı xarab edib, oranı üsyan mərkəzinə çevirmişlər. Belə güman etmirəm ki, Kufədə baş verən hadisələr Şamın da başına gəlməsin və şamlıların fikri sağlamlıqları və mətin düşüncələri təşvişə düşüb azmasın."
Müaviyənin məktubu xəlifəni işin aqibəti barədə qorxuya saldı. Ona görə də cavabda yazdı ki, onları Həmsə (Şamın ucqar yerlərindən biridir) sürgün etsin. Bəziləri yazmışlar ki, xəlifə onları yenidən Kufəyə qaytarmaq qərarına gəlmişdi, lakin Kufənin hakimi Səid ibni As xəlifəni bu qərarı həyata keçirməkdən saxladı, buna görə də onlar Həmsə sürgün olundular.("Əl-ənsab", 5-ci cild, səh.39; Bu hissə təfsilatı ilə "Tarixi-Təbəri"də (3-cü cild, səh.360-368) 33-cü hicri ilinin hadisələrində gəlmişdir. )
Üçüncü xəlifənin dövlət məmurları ilə müxalifətçilik üstündə bir diyardan başqa diyara sürgün olunanların haqqı deməkdən və xilafətin inhisarçı aparatını tənqid etməkdən başqa ayrı təqsirləri yox idi. Onlar xəlifədən Rəsuli-Əkrəm (s)-in qoyduğu qanunlara əməl etməsini tələb edirdilər. Xəlifə öz şəninə yaraşmayan tərzdə Kufə valisinin verdiyi xəbərləri qəbul etmək əvəzinə, hadisənin həqiqətindən agah olmaq üçün düzgün və pak niyyətli adamları ora göndərməli, belə bir mühüm işdə sadəcə olaraq bir məmurun verdiyi xəbəri əsas tutmamalı idi.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani