Fədəkin işğal olunmasının başqa bir amili

Əvvəldə qeyd olunduğu kimi, Fədəkin işğal olunmasının başqa bir səbəbi də Əmirəl-möminin Əli (ə)-ın iqtisadi qüdrətindən törənən qorxu idi. Imam (ə) rəhbərlik üçün lazım olan bütün şərtlərə malik idi, çünki onun elmi, təqvası, parlaq keçmişi, Peyğəmbər (s)-lə olan yaxınlığı və o həzrətin Əli (ə) barəsindəki tövsiyələri inkarolunmaz idi. Əgər hər hansı bir şəxs bu şərtlərlə yanaşı, maddi qüdrətə də malik olsaydı və hələ möhkəmlənməmiş xilafət aparatı ilə rəqabət etsəydi, onda xilafət böyük bir böhran və təhlükə ilə qarşılaşacaqdı. Əgər Əli (ə)-da olan digər şərait və imkanları ondan almaq, onun vücudunda olan əlverişli şəraitlərlə mübarizə etmək mümkün olmasaydı belə, Əli (ə)-ın iqtisadi qüdrətini onun əlindən almaq mümkün idi. Buna görə də Peyğəmbər (s) ailəsinin və Əli (ə)-ın mövqeyini zəiflətmək üçün Fədəki əsil sahibinin əlindən alaraq bu sülaləni özlərindən asılı vəziyyətə saldılar. Bu həqiqət Ömərin xəlifə ilə olan söhbətindən tam aydın şəkildə sezilir. O, Əbu Bəkrə dedi:–"Adamlar dünya quludur və dünyadan başqa bir hədəfləri yoxdur. Sən xümsü və qənimətləri Əlidən al, Fədəki onun ixtiyarından çıxart. Əgər camaat onu əliyalın görsə, onu buraxıb sənə meyl edəcəklər."
Müddəamızın başqa bir dəlili də budur ki, xilafət aparatı Peyğəmbər (s) ailəsini təkcə Fədəkdən məhrum etmədi, üstəlik döyüş qənimətlərinin (Quranın aşkar şəkildə dediyi kimi) Peyğəmbər (s)-in qohumlarına məxsus olan beşdə birindən də məhrum etdi, Peyğəmbər (s) vəfat etdikdən sonra bu paydan bir dinar da olsun onlara verilmədi.
Tarix yazanlar çox vaxt təsəvvür edirlər ki, Fatimə (ə)-ın dövrün xəlifəsi ilə olan ixtilafı təkcə Fədək barəsində idi. Halbuki o üç məsələdə xəlifə ilə müxalifət edirdi:
1) Peyğəmbəri-Əkrəm (s)-in ona bağışladığı Fədək;
2) Peyğəmbər (s)-dən ona yetişən miras;
3) "Zil-qürba" payı.
Bu, Quranın aşkar şəkildə buyurduğu kimi, qənimətlərin beşdə birinin (xumsun) sərf olunduğu yerlərdən biridir.
Ömər deyir: "Fatimə Fədəki və Zil-qürba payını xəlifədən istəyəndə xəlifə boyun qaçırdı və onları vermədi."
Ənəs ibni Malik yazır: "Fatimə (ə) xəlifənin yanına gəldi və xüms ayəsini (bu ayədə Peyğəmbərin qohumları üçün pay müəyyən olunmuşdur) oxudu. Xəlifə dedi:–Sən oxuduğun Quranı mən də oxuyuram. Mən heç vaxt Zil-qürba payını sənə vermərəm. Ondan sizin yaşayış xərclərinizi verə bilərəm və qalanını da müsəlmanlar üçün lazım olan yerlərə sərf edə bilərəm.
Fatimə dedi:–Allahın hökmü bu deyildir. Xüms ayəsi nazil olanda Peyğəmbər (s) buyurmuşdu: "Məhəmmədin ailəsinə müjdə olsun ki, Allah (Öz fəzl və kərəmindən) onları ehtiyacsız etdi."
Xəlifə dedi:–Ömərə və Əbu Übeydəyə müraciət edərəm, əgər sənin sözünlə razılaşsalar, bütün Zil-qürba payını sənə verməyə hazıram.
O iki nəfərdən (bu barədə) sual olunduqda onlar da xəlifənin fikrini qüvvətləndirdilər. Fatimə bu vəziyyətdən çox təəccübləndi və başa düşdü ki, onlar bir-biri ilə əlbirdir. Xəlifənin işi yalnız "Nəss qarşısında ictihad" (yəni Quranın hökmü ola-ola öz şəxsi nəzərini yürütmək) idi. Quran tam aşkar şəkildə buyurur ki, qənimət xümsünün bir hissəsi Zil-qürbaya (Peyğəmbərin ən yaxın adamlarına) məxsusdur, amma xəlifə Peyğəmbərdən bu barədə bir şey eşitmədiyini bəhanə gətirərək ayəni bir növ təkzib etməyə başlayıb dedi:–Məhəmmədin övladlarına yaşayış xərclərini təmin edəcək miqdarda verilməli, qalanı isə islam yolunda istifadə olunmalıdır.
Bu səylərin səbəbi yalnız Imam (ə)-ın əlindən dünya malını alıb, onu özlərinə möhtac etmək idi ki, hökumət əleyhinə qiyam etmək fikrini əməli olaraq həyata keçirə bilməsin. Şiə fiqhində Peyğəmbər (s)-in canişinlərindən nəql olunan rəvayətlər göstərir ki, Zil-qürba payı Peyğəmbərin yaxın adamlarının şəxsi mülküdür. Çünki Quranın Zil-qürba üçün belə bir pay nəzərdə alması buna görə idi ki, bu ünvanın sahibləri Peyğəmbər (s)-dən sonra rəhbərlik və imamət məqamına malik olacaqdılar. Buna görə də gərək Allahın, Peyğəmbərin və zil-qürbanın payı (bu, qənimət xümsünün yarısını təşkil edir) Peyğəmbər (s)-in yaxın adamlarına (bunlar həm də müsəlmanların rəhbəri və vəlisidirlər) çatmalı və onların nəzarəti altında məsrəf olunmalıdır. Xəlifə yaxşıca bilirdi ki, Fatimə (ə) Zil-qürba payını tələb etdikdə öz şəxsi malını deyil, Zil-qürba ünvanına malik olan şəxslərə yetişəcək payı istəyir ki, onu alsın və müsəlmanların rəhbəri kimi onların işlərinə sərf etsin. Peyğəmbər (s)-dən sonra belə bir şəxs Əli (ə)-dan başqa heç kəs deyildi. Bu payı da ona vermək bir növ xilafətdən geri çəkilmək və Əmirəl-möminin Əli (ə)-ın rəhbərliyini etiraf etmək demək idi. Buna görə də Fatimə (ə)-a xitabən dedi:–Mən zil-qürba payını heç vaxt sizin ixtiyarınıza qoymaram, sizin yaşayış xərcləriniz təmin olunduqdan sonra qalanını islam yolunda sərf edəcəyəm.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani