Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş rəvayətlə mütə ayəsinin nəsxi
Mütə ayəsinin nəsx olunmasına dair verilən üçüncü ehtimal Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş rəvayətdir. Əhli sünnə rəvayətlərində deyilir: Əli (ə) İbni Abbasa etiraz edərək deyir: Açıq-aşkar yolunu azmısan. Çünki, Peyğəmbərin (s) Xeybər döyüşündə haram etdiyi mütə və əhilləşdirilmiş ulağ ətini yeməyi halal hesab edirsən.
Rəbi ibni Siyrə atasından nəql etdiyi rəvayətdə deyir: «Günlərin bir günündə Peyğəmbər (s) Kəbənin qapısı ağzında durub orada olanlara müraciət edərək buyurdu: Camaat! Mən sizə müvəqqəti evlənməyə icazə vermişdim, Allah-taala bunu sizə haram edir və sizə əmr edir ki, onlara talaq verin, amma verdiklərinizi geri almayasınız.
Səlmə atasından nəql etdiyi rəvayətdə deyir: Peyğəmbər (s), Ovtas döyüşündə üç gün müsəlmanlara müvəqqəti evlənməyə icazə verdi. Lakin sonra bunu onlara yasaq etdi.
Cavab:
Bu rəvayətləri bir neçə səbəbdən mütə ayəsini nəsx etməkdə əsassız hesab edə bilərik.
1) Əvvəlki fəsillərdə Quranın vahid xəbərlə isbat olunmadığına dəfələrlə işarə etdik;
2) Bu rəvayətlər Əhli-beyt (ə) tərəfindən mütənin halal olduğuna dair nəql olunmuş bir neçə mütəvatir rəvayətlərlə ziddiyyət təşkil edir;
3) Peyğəmbərin (s) həyatının yalnız müəyyən dövründə [mütənin] haram olması ayənin nəsx olunması üçün kifayət etməyir. Çünki bəlkə də «mütə» ayəsi nazil olmazdan əvvəl islamda müvəqqəti evlənmə olmuşdur. Belə ki, əhli sünnə rəvayətlərinin bir çoxunda göstərilir ki, «mütə» ayəsi Peyğəmbər (s) ömrünün son illərində nazil olmuşdur və bu hökm Ömərin xilafəti dövründə bir neçə il qüvvədə olmuş və sonralar xəlifənin özü tərəfindən yasaq edilmişdir.
Demək, bu rəvayətlərin əksinə nəql olunmuş hər bir rəvayət batil və əsassızdır.
Mətləbi daha da işıqlandırmaq üçün bu məzmunda nəql olunmuş bir neçə başqa rəvayətə işarə edirik:
1. Əbu Zubeyr nəql etdiyi rəvayətdə deyir: Cabir ibni Abdullahdan bu sözləri eşitdim: Peyğəmbərin (s) zamanında və Əbu Bəkrin xilafəti dövründə bir ovuc xurma və ya unla qadınlarla bir neçə günlük mütə edərdik. Ömər özünün xilafət dövründə, Əmr ibni Hərisin əhvalatından sonra mütəni yasaq etdi.(Biyhәqinin sünәni 1-ci cild, 206-cı sәh. Mütә fәsli.)
2. Əbu Nəzrə deyir: Cabir ibni Abdullahın yanında idik. Bu zaman otağa bir şəxs daxil olub dedi: Elə indicə Abdullah ibni Abbas və Abdullah ibni Cubeyr həcc mütəsi və qadınlarla müvəqqəti evlənmə barədə bir-birləri ilə mübahisə edirlər. Cabir cavab verərək dedi: Bəli biz hər ikimiz Peyğəmbərin (s) zamanında qadınlarla mütə edərdik, Ömər xilafətə keçdikdən sonra bunu yasaq etdi və biz ondan sonra onun yanına qayıtmadıq.(Bihәqinin sünәni 1-ci cild, 206-cı sәh. Mütә fәsli.)
3. Əbu Nəzr başqa bir rəvayətdə Cabirdən nəql edərək deyir: Peyğəmbərin (s) zamanında iki mütə növü (həcc mütəsi və adi mütə) var idi və biz o zamanlar onlara əməl edirdik. Lakin Ömər xilafətə keçdikdən sonra bunu yasaq etdi və biz də onun qadağalarına tabe olmalı olduq.(Sәhihi Müslüm 5-ci cild, 133-cü sәh «Mütә» fәsli.)
4. Əbu Nəzr yenə də Cabir ibni Abdullahdan nəql edərək deyir: Biz Peyğəməbrin (s) zamanında həcc və adi mütəyə əməl edərdik. Ömər xilafətə keçdikdən sonra bunu bizə yasaq etdi və biz də ona tabe olduq.
5. Əbu Nəzr deyir: Cabirə dedim: Abdullah ibni Zubeyr mütənin yasaq İbni Abbas isə bunun halal olduğunu deyir. Cabir dedi: Xəbəri öz sahibinə çatdırın, bəli biz Peyğəmbərin (s) zamanında və Əbu Bəkrin xilafəti dövründə mütə edərdik. Lakin Ömər xilafətə çatdıqdan sonra öz xütbələrinin birində dedi: Camaat! Peyğəmbər həmən Peyğəmbərdir, Quran da həmən Quran. Lakin Peyğəmbərin (s) zamanında olan mütəni (həcc və adi mütəni) mən sizə yasaq edirəm. Hər kim buna əməl edərsə daşqalaq olunaraq cəzalandırılacaqdır.
6. Əta nəql etdiyi rəvayətdə deyir: Cabir ibni Abdullah ümrə ziyarətindən qayıtmışdı. Görmək üçün evinə getdik. Camaat ondan müxtəlif mövzular haqqında sual verir, o da təmkinlə onların hər birinə ayrı-ayrılıqda cavab verirdi. Söhbət mütəyə gəldikdə Cabir dedi: Bəli! Biz Peyğəmbərin (s) zamanında və Əbu Bəkrin xilafəti dövründə buna əməl edirdik, lakin Ömər bunu bizə yasaq etdi.
Bu rəvayəti Əhməd ibni Hənbəl də özünün «Musnəd» adlı kitabında nəql etmişdir. O, rəvayətin sonuna bu cümləni əlavə etmişdir: «Hətta iza kanə fi axiri xilafəti Ömər» – Yəni, nəhayət Ömərin xilafətinin sonu gəlib çatdı.
7. Əmran ibni Hüseyn nəql etdiyi rəvayətdə deyir: Mütə hökmü Quranda nazil olmuş, Peyğəmbərin (s) zamanında ona əməl olunmuş və bu hökm başqa bir ayə ilə nəsx olunmamışdır. Peyğəmbər (s) bunu ömrünün sonunadək müsəlmanlara yasaq etməmişdir.
Fəxri Razi də bu rəvayəti Mutə ayəsinin təfsirini verərkən nəql etdikdən sonra deyir: Sonralar buna dair istədiyi kimi fitva verdi.
8. Abdullah ibni Məsud nəql etdiyi rəvayətdə deyir: Peyğəmbərlə (s) getdiyimiz döyüşlərin birində qadınlarımız bizimlə deyildilər. Peyğəmbərin (s) yanına gəlib dedik: Ya Rəsulullah! İcazə verirsinizmi özümüzü əxtə edək? Peyğəmbər (s) bunu bizə qadağan edib, paltarlarımızdan onlara mehriyyə verməklə [ətraf məntəqələrdə yaşayan] qadınlarla müvəqqəti olaraq evlənməyə icazə verdi. İbni Məsud sonra bu ayəni oxudu:
(Ya əyyuhəlləzinə amənu la tuhərrimu ma əhləlləllahu ləkum və la tətədu innəllahə la yuhubbul mutədin).
«Ey iman gətirənlər! Allahın sizə halal buyurduğu pak nemətləri [özünüzə] haram etməyin və həddi də aşmayın. Doğrudan da Allah həddi aşanları sevməz.» (Maidə-81).
Diqqət yetirmək lazımdır ki, İbni Məsudun bu ayəyə istinad etməsi bir daha buna dəlalət edir ki, mütənin haramlığına dair Allah və Onun Peyğəmbəri tərəfindən heç bir hökm verilməmişdir. Demək, belə bir hökm Peyğəmbərdən (s) sonra sonrakı xəlifələr tərəfindən verilmişdir.
9. Şəbi deyir: Həkəm ibni Əyniyyədən mütə ayəsinin nəsx olub olmadığı haqda soruşdum. Cavab verdi: Xeyr! Nəsx olmamışdır. Həkəm əlavə edərək deyir: Əli (ə) buyurur: «Ömər mütəni haram etməsəydi «bədbəxt» və səfeh şəxslərdən savayı kimsə ziyan etməzdi.»
Əli (ə)-dan nəql olunmuş bu rəvayətdə Qurtəbi də öz təfsirində Əta və İbni Abbasdan nəql etmişdir.
Müəllif:
Bəlkə də «bədbəxt» [və səfeh] deyildikdə Əbu Hüreyrədən nəql olunmuş rəvayətdə ona verilən təfsirdir. O, Peyğəmbərdən (s) nəql etdiyi hədisdə deyir: Cəhənnəmə yalnız bədbəxt və səfehlər daxil olarlar. Peyğəmbərdən (s) onların kim olduqlarını soruşduqda buyurdu: Onlar o kəslərdirlər ki, nə Allaha itaət edər, nə də günahlarından çəkinər.(Әhkamul-Quran Hәssas 146-cı sәh.)
Əta deyir: İbni Abbasdan bu sözləri eşitdim. Allah Ömərə rəhm etsin. Mütə, Məhəmmədin (s) ümməti üçün bir nemət idi. Əgər Ömər camaata bunu yasaq etməsəydi, bəziləri istisna olmaqla kimsə zina etməzdi.(Tәfsirul-minar 13-16-cı sәh.)
Mütə hökmünün Quran ayələri ilə nəsx olunmadığı haqda əhli sünnə mənbələrində nəql olunmuş rəvayətlərin bir qismi ilə tanış oldunuz.
Kitabın adı: Əl-bəyan 2-ci cild
Müəllif: Ayətullah Hacı Seyyid Əbülqasim Xoyi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6734
Bu gün: 2
