«Ey iman gətirənlər! Oruc tutmaq sizdən əvvəlki ümmətlərə vacib olduğu kimi, sizə də vacib edildi. Bəlkə, [bunun vasitəsilə] siz pis əməllərdən çəkinəsiniz.» (Bəqərə-183).
Nəsx nəzəriyyəsinin tərəfdarları bu ayənin nəsx olunduğunu belə izah edirlər: Bu ayəyə istinad edərək belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, müsəlmanlar keçmiş ümmətlər kimi oruc tutmuş və onların orucuna aid olan şəri hökmlərinə əməl etmişlər. Və onların orucluğa aid olan qanun və adət-ənənələri bundan ibarət idi ki, əgər bir şəxs iftar açmazdan əvvəl (axşam yeməyini yeməzdən) əvvəl yatsaydı, oyandıqdan sonra artıq bir şey yeyə bilməzdi. Və əgər bir şəxs günortadan sonra yatsaydı yeyib-içmək, qadınla yaxınlıq etmək ona haram olmalı idi. Bəqərə surəsinin 187-ci ayəsi nazil olduqdan sonra bu hökm nəsx olundu.
«Oruc gecəsi qadınlarınızla yaxınlaşmaq sizə halal edildi...Allahın sizə halal etdiyini onlardan istəyin: sübh açılınca, ağ sap qara sapdan fərqlənincəyə qədər yeyib-için, sonra gecəyə qədər orucunuzu tamamlayın.» (Bəqərə-187).
Əhli-sünnə alimləri ayənin nəsx olunmasına dair yetkin nəzəriyyəyə istinad edirlər. Lakin onun hansı ayə tərəfindən nəsx olunması haqda müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürmüşlər. Bəziləri onun məhz bu ayə ilə nəsx olunduğuna işarə etmiş və müsəlmanlar keçmiş ümmətlər kimi oruc tutduqlarını, lakin sonralar bu ayə nazil olmaqla orucluq hökmü nəsx olunduğunu demişlər.
Əbu Aliyə və Əta həmin nəzəriyyəni qəbul etmişlər. Əbu Cəfər Nəhas, bu nəzəriyyənin Səriyə tərəfindən irəli sürüldüyünü bildirmişdir.
Müəllif:
Ayə heç də nəsx olunmamışdır. Belə ki, ayənin nəsx olunması üçün iki mühüm mətləb sübuta yetirilməlidir.
1. Nəsxin şərtlərindən biri budur ki, ilk ayə ikinci ayədən əvvəl nəql olsun. Lakin nəsx nəzəriyyəsinin tərəfdarları bu mətləbi sübuta yetirə bilməyirlər.
2. Müsəlmanların tutduqları orucluq, keçmiş ümmətlərin tutduqları orucluqlarla tamamilə eyni qaydada müqayisə və bir-birinə oxşadılmış olsun. Lakin ayədən məqsəd orucluğun necəliyini deyil, onun zəruriliyini bəyan etməkdir. Yəni, keçmiş orucluq keçmiş ümmətlərə vacib olduğu kimi, sizlərə də vacib olundu.
Demək ayə, keçmiş ümmətlərin tutduqları orucların müsəlmanların tutduqları orucluqla tamamilə oxşar olduğuna əsla dəlalət etmir.
Əgər hər iki orucluq hökmünün oxşarlığı haqqında söhbət açdığımız ayə ilə deyil, digər dəlillər ilə əldə olunduğunu fərz etsək, ikinci ayə ilk ayəni (orucluq hökmünü) deyil, Qurandan əldə olunmayan hökmü nəsx edəcəkdir. Bu isə nəzərdə tutduğumuz mətləbdən xaric və nəsx ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.
Kitabın adı: Əl-bəyan 2-ci cild
Müəllif: Ayətullah Hacı Seyyid Əbülqasim Xoyi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6677
Bu gün: 0
