İslam nəzərində ümumi olaraq, öyrənməkdən ötrü olan suallar bəyənilmişdir. Bəlkədə, bu işə əmr olunmuşdur. Quran bu barədə buyurur:
"Əgər bilməsəniz, zikr əhlindən (məsum İmamlardan (əleyhissalam)) soruşun! (Şərh Risalətul-Hüquq. Qapançı. C. 2. səh. 479. )"
Sual, alim olmaqdan ötrü bir yoldur. Lakin, İmam Səccad (əleyhissalam)-ın bu bəhsindəki "sual edən və sual olunmuş”-lar və onların hüquqlrından məqsəd, mütləq soruşanlar deyildir. Bəlkədə, insanın pula olan sualı və ya fəqir və miskinlərin suallarıdır. Görəsən belə dilənçiliyin əsli İslamda bəyənilmişdir ya yox? Bir şey şübhəsizdir ki, İslam dinin nəzəri bu mövzuda mənfidir və belə sual və ya dilənçilik haramdır. Yalnız, xüsusi zəruruət halında, fəqir öz canını xətərdə görərsə, bu vaxt canını qorumaqdan ötrü başqasından bir şey istəyə bilər. Bu vaxt hər kimdən bir şey istənilsə, dərhal müsbət cavab verməlidir. Quran, "Məaric" surəsində buyurur:
"O kəslər ki onların mallarında müəyyən bir haqq (pay) vardır. Dilənən və (hər şeydən) məhrum olan (lakin abırına qısılıb dilənməyən) kimsə üçün. "(Şərh Risalətul-Hüquq. Qapançı. C. 2. səh. 479. )
Beləliklə, dilənçini boş qaytarmaq lazım deyildir. "Zuha"surəsində buyurur: "Dilənçini də qapından qovma!"(Şərh Risalətul-Hüquq. Qapançı. C. 2. səh. 479. )
Ayədə məqsəd, xums, zəkat və sair vacib hüquqlardan, yaxud qeyri-vaciblərdən söhbət olması barəsində müfəssirlər arasında müxtəlif nəzəriyələr var. Bəziləri mötəqiddirlər ki, ayədə məqsəd, qeyri-vacib olanlardır və vacib şəri vergilərə aid deyil. Çünki, vacib şəri hüquq, hamının malında vardır. İstər pərhizkar, istərsədə qeyri-pərhizkar olsun. Əgər belə məna olunsa, ayəninin mənası budur: Namaz qılanlar özlərinə vacib bilsinlər ki, öz mallarından Allah yolunda fəqir-füqəraya versinlər.
İkinci ayədə, "qovmaq" sözü,dilənçi ilə qaba şəkildə rəftara aiddir. Ayədəki dilənçidən məqsəd, kimin olması barəsində təfsirçilər arasında müxtəlif nəzərlər var: Əvvəl: Elmi və etiqadi sahədə bir şey bilmək istəyənləri qovma. İkinci: Maddi cəhətdən fəqirlikdə olub qapına gələnləri qovma. Üçüncü: Hər iki məna nəzərdə tutula bilər.(Nəhcül-Bəlağə .31-ci məktub)
Kitabın adı: İslamda hüquq nəzəriyyəsi
Müəllif: Qudrətullah Məşayixi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
