Əməlləri görmək
Sual: Qiyamət günü insanın yaxşı və pis əməlləri yanında olacaqmı?
Ətraflı cavab: Qurani-kərim "Ali İmran” surəsinin 30-cu ayəsində insanın yaxşı və pis əməllərinin hər biri bir şəkildə təcəssüm edərək məhşərə gələcəyindən söz açır. Ayədə deyilir:
یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْس ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْر مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءتَوَدُّ لَوْ اَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ اَمَداً بَعیداً وَ یُحَذِّرُکُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَ اللّهُ رَوُفٌ بِالْعِبادِ
"(Yada sal o günü ki,) hər bir kəs yerinə yetirdiyi xeyir və etdiyi pis əməlləri hazır görəcək. Həmçinin (həmin) gün arzu edəcək ki, kaş onunla pis əməlləri arasında uzun bir zaman fasiləsi olaydı. Allah sizi Öz (əzabından) çəkindirir. Allah Öz bəndələrinə şəfqətlidir.”
"Təcidu” sözü "vicdan” kökündən və "tapmaq” mənasındadır. Antonimi "itirmək” və "yox olmaq”dır. Qeyri-müəyyən isim formasında gələn "xəyr” (yaxşı) və "su`” (pis) sözləri burada ümumiliyi göstərir. Yəni, o gün hər insanlar böyük və kiçikliyindən, eləcə də az və çoxluğundan asılı olmayaraq hər bir yaxşı və pis əməlini öz qarşısında görəcəkdir.
Bəzi təfsirçilər bu və ya buna bənzər digər ayələrin mənasını israrla yozaraq əməllərin hazır olmasını, həqiqətdə onların mükafat və cəzasının hazır olması və yaxud əməl dəftərinin hazır olması kimi izah edirlər. Əməl dəftəri dedikdə insanın yaxşı və pis əməlləri daxil olmaqla bütün əməllərin qeyd olunduğu kitab nəzərdə tutulur. Lakin bu yozmaların ayənin aşkar mənası ilə uyğunsuzluğu göz qabağındadır. Çünki ayədə aydın formada deyilir ki, insan Qiyamət günü əməlin özünü görəcək.
Digər bir dəlilimiz budur ki, həmin ayədə oxuyuruq: Günahkar əməlin məhvini deyil, bəlkə özü ilə onun arasında uzun fasilə olmasını arzu edir. Buradan məlum olur ki, əməllərin məhvi qeyri-mümkündür. Əks təqdirdə günahkar günahın məhvini arzu edərdi.
Bu məsələni digər fərqli ayələr də təsdiq edir. Məsələn, "Kəhf” surəsinin 49-cu ayəsində deyilir:
وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً وَ لایَظْلِمُ رَبُّکَ اَحَداً
"Günahkarlar keçmişdə etdikləri əməlləri (Qiyamət günü) gözləri önündə hazır görəcəklər. Sənin Rəbbin heç kəsə zülm etməyəcəkdir.”
"Zəlzələ” surəsinin 7 və 8-ci ayələrində deyilir:
فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّه خَیْراً یَرَهُ * و مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّه شَرّاً یَرَهُ
"Hər kəs zərrə ağırlığında yaxşı və pis iş görmüşsə, onu görəcəkdir.”
Qeyd etdiyimiz kimi, bəzi təfsirçilər bu ayələrdə "cəza” sözünün gizlində olduğunu iddia edirlər ki, bu da ayənin zahiri mənasına ziddir.
Bəzi ayələrdən bu dünyanın o biri dünya üçün əkin sahəsi olması qənaətinə gəlinir. İnsan əməlləri isə əkinçilərin torpağa səpdikləri toxumlardır. Toxum dənələri əkin sahəsinə səpildikdən sonra torpaqda cücərib inkişaf etməyə başlayır. Nəticədə həmin toxumların böyük artımla məhsulu yığılır. İnsanın əməlləri də axirət dünyasının tələbinə uyğun formada çox sayda dəyişikliklərə məruz qalaraq insanın özünə qayıdır. Necə ki, Allah-Taala "Şura” surəsinin 20-ci ayəsində buyurur:
مَنْ کانَ یُریدُ حَرْثَ الآْخِرَهِ نَزِدْ لَهُ فی حَرْثِهِ
"Kim axirət əkini istəsə, onun əkinini artırarıq.”
Bəzi digər ayələrdə, bu dünyanın yaxşı və xeyirxah işlərinin digər dünyada nura çevrilməsindən söz açılır. Münafiqlər möminlərdən bu nuru istəyərək deyirlər:
انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ
"Gözləyin, biz də sizin nurunuzdan götürək.”
Onlara deyiləcək:
ارْجِعُوا وَراءَکُمْ فَالَْتمِسُوا نُوراً
"Geriyə (dünyaya) qayıdın və (orada) nur axtarın.” ("Hədid" surəsi, ayə 13. )
Bu və ya digər bənzər ayələr göstərir ki, Qiyamət günündə əməlin özünü kamil şəkildə görəcəyik. Bu, İslam alimlərinin etiqad bəslədikləri "əməllərin təcəssümü” məsələsidir.
Dahi İslam rəhbərlərindən nəql olunan çox saylı hədislər də bunu bir daha təsdiq edir. Burada yalnız onlardan birini qeyd etməklə kifayətlənirik:
İslam peyğəmbəri (s) nəsihət istəyənlərdən birinə buyurdu:
(وَ اِنَّهُ لا بُدَّ لَکَ یا قَیْسُ مِنْ قَرِین یُدْفَنُ مَعَکَ وَ هُوَ حَیٌّ وَ تُدْفَنُ مَعَهُ وَ اَنْتَ مَیِّتٌ فَاِنْ کانَ کَرِیماً اَکْرَمَکَ وَ اِنْ کَانَ لَیِیماً اَسْلَمَکَ ثُمَّ لایُحْشَرُ اِلاّ مَعَکَ وَ لاتُحْشَرُ اِلاّ مَعَهُ وَ لاتُسْاَلُ اِلاّ عَنْهُ فَلاتَجْعَلْهُ اِلاّ صالِحاً فَاِنَّهُ اِنْ صَلَحَ آنَسْتَ بِهِ، وَ اِنْ فَسَدَ لاتَسْتَوْحِشُ اِلاّ مِنْهُ وَ هُوَ فِعْلُکَ)
"Ey Qeys! Ölümdən sonra səninlə bir yerdə dəfn olunacaq birisi ilə yoldaşlıq etmək məcburiyyətindəsən. Sən onunla bir yerdə dəfn olunsan da o diri sən isə ölü olacaqsan. Əgər o yaxşı və möhtərəm olsa, sənə hörmət edəcək. O, alçaq və çirkin olsa, səni hadisələrə təslim edəcək. O, yalnız səninlə birlikdə məhşərə gedəcək, səndə ondan başqası ilə axirətə qədəm qoymayacaqsan. Səndən yalnız onunla bağlı suallar soruşulacaq. Buna görə də çalış onu layiqli yerinə yetir. Çünki o layiqli olsa, onunla ünsiyyət yaradacaqsan. Əks təqdirdə ondan başqa heç kəsdən qorxmayacaqsan. O, sənin əməlindir.”
Bundan əlavə, keçmiş əməllərin maddi təzahürünə sübut üçün bu gün tam isbatını tapmış fizika qanunlarından istifadə etmək olar. Fizikada sübuta yetmişdir ki, maddə enerjiyə (cisim gücə) çevrilir. Belə ki, maddə və enerji haqqında son nəzəriyyə, maddə və enerjinin bir həqiqətin iki təcəssümü olmasıdır. Maddə sıxılmış enerjidir və müəyyən şərtlərlə aşkar enerjiyə çevrilir. Bəzən bir qram maddədə mövcud enerji, 30 min ton dinamit partlayış gücündən artıqdır.
Nəticə: Maddə və enerji vahid həqiqətin fərqli təzahürləridir. Maddə və enerjinin heç vaxt itmədiyini nəzərə alsaq, dağılıb səpələnmiş enerjilərin yenidən bir yerə toplanması, cisim tipi alması tamamilə mümkündür. İslahat və xeyirxah işlər üçün və yaxud zülm və günah yollarda sərf olunmuş enerji bir vaxt sıxılmış hal ala və qiyamət günü xüsusi cismani formada təcəssüm edə bilər. Əməllər yaxşı olduqda, gözəl və xoşagələn maddi forma alır. Əməllər pis və xoşagəlməz olduqda isə, işgəncə və əzab amili formasında təcəssüm edir. ("Nümunə təfsiri”, cild 2, səh. 589.)
Mənbə: Ayətullah əl-uzma Məkarim Şirazinin dəftərxanasının rəsmi internet saytı
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6704
Bu gün: 0
