Allahla agah və kamil əlaqə ağlasığandırmı?
Ötən araşdırmalardan gəldiyimiz nəticəyə əsasən, insanın fitri istəkləri yalnız Allah-təala ilə kamil əlaqə yolu ilə tam tə’min oluna bilər. Belə bir əlaqə fəlsəfi dəlillərlə sübuta yetir. Bütün yaranmışlar öz yaradanı ilə qırılmaz əlaqəyə malikdir. İnsanın vücudu, Allahla bağlılıq vasitəsidir. Əgər insan özünü tanısa, əmin olar ki, onun vucudu Allah ilə əlaqənin özüdür. Beləcə, insan Allahla kamil əlaqəni tapıb, onu müşahidə edə bilər.
İnsanın özünü tanmasını bütün filosoflar mümkün hesab edir. Əgər insan ətrafa diqqətini yayındırmayıb, nəfsin bəlalarından qurtara bilsə, özünü asanlıqla tanıya bilər. Özünütanıma biliyi insanda mövcud olsa da, dərketmə qüvvəsini lazımsız işlərə sərf edən insan bu bilikdən xəbərsiz qalır. Əgər o diqqətini təmərküzləşdirə bilsə, özünütanıma qüvvəsi aşkarlanar.
İnsanın Allahla bağlılığı, hikmət mütaliəsi yolu ilə də sübut oluna bilər. Bu bağlılıq iki müstəqil varlıq arasındakı bağlılıq deyildir. Bu bağlılıqda Allah-təala müstəqil, insan isə qeyri-müstəqildir. Qeyri-müstəqil olduğu üçün də Allaha ehtiyaclıdır. İnsanın vücudu bu bağlılığın vasitəsidir.
Öz həqiqətini müşahidə edən insan, özünü Allaha aid bilir. Qeyri-müstəqil bir vücudun bağlılığını dərk etmək, bu vücudun qəyyumu olan müstəqil vücudu dərk etmədən, qeyri-mümkündür. Güzgüdə əks olunmuş günəş şüasını anlamazdan əvvəl, günəşi anlamaq lazım gəlir. «Şə’baniyyə» münacatında oxuyuruq: «Bizim qəlb gözümüzü öz nəzər nurunla özünə tərəf işıqlandır ki, bu gözlər sənin əzəmət mə’dəninə dikilsin, ruhlarımız müqəddəs dərgahına yönəlsin». İnsanın öz həqiqətinin müşahidəsi, ilahi camal və cəlal nurunun müşahidəsindən ayrı deyil. «Özünü tanımayan Rəbbini tanımaz».
İnsanın varlığı nə qədər əhatəli və yüksək mərtəbədə olarsa, diqqəti nə qədər təmərküzləşərsə, ilahi nurdan da bir o qədər faydalanar. Uyğun münacatda deyilir: «Bizi öz izzətinin ən gözəl nuruna nail et ki, yalnız səni tanıyıb, səndən qeyrilərindən üz döndərək».
İnsan öz bağlılığını, asılılığını daha çox dərk etdikcə, həqiqi və müstəqil ilahi varlığa daha çox yaxınlaşır, hətta Allahın zatının kamil aynasına çevrilir. Rəcəb ayının duasında bu gerçəklik belə ifadə olunur: «Səninlə onlar arasında ayrılıq yoxdur. Sadəcə, onlar sənin bəndələrindir. Onların çarəsi sənin əlindədir, onların əvvəli sənsən, qayıdacaqları da sənsən».
Belə bir əlaqəyə nail olmaqla, insanın həqiqət və qüdrət istəyi tam tə’yin olunur. İnsan öz həqiqi istəyinə çatmaqla, ali bir ləzzət duyur. Bu ləzzətin ən kamil mərtəbəsi o zaman əldə edilir ki, insan özünü unudaraq, Allahdan qeyrisinə möhtac olmur, dünya əyləncələrinə bağlanmır. «Zahidlərin münacatı»-nda oxuyuruq: «Qarşılaşacağımız gün gözlərimizi öz görüşün üçün işıqlandır».
Kitabın adı: Nəfsi saflaşdırmadan qabaq özünütanıma
Müəllif: Ustad Misbah Yəzdi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
