Meyillərin zirvə nöqtəsi və amalın sonu
Əvvəlki araşdırmalardan aydın oldu ki, insanın fitri meyilləri sonsuzluğa yönəlmişdir və bu meyillər üçün dayanacaq yoxdur. Nəhayətsiz istəklər insana məxsus sifətlərdəndir. Qovuşduğu heç bir istək onu qane etmir. İnsanla heyvan arasındakı ən mühüm fərqlərdən biri də budur. Rassel yazır: «İnsan və heyvan arasındakı ən mühüm fərqlərdən biri budur ki, heyvandan fərqli olaraq insanın meyilləri qeyri-məhduddur və bu meyilləri tam qane etmək mümkünsüzdür».
Bu meyillər müxtəlif vaqiələrlə əlaqəli olsa da, nəhayətdə bir-birlərinə bağlanaraq vahid bir şeylə razı salına bilinərlər və bu yeganə şey elm, qüdrət, gözəllik və kamilliyin tükənməz başlanğıcı ilə əlaqədir. Vücud gücləndikcə, onda kamilləşməyə və vəhdətə meyil artır. İlk əvvəl bədəndə səpələnmiş qüvvələr, kamilləşmə tələbindən vəhdətə doğru yönəlirlər.
Fitri meyillərdən hər birinin istəyi sonsuzluğa yönələrək, nəhayətdə bir-birləri ilə qovuşurlar. Əslində meyillər, bir məqsədə müxtəlif cəhətlərdən yönəlmiş ayrı-ayrı baxışlardan doğur. Müxtəlif istiqamətlərdən axtarılan bu məqsəd mütləq kamil varlığa bağlılıq, yə’ni Allah-təala ilə yaxınlıqdır. İnsan öz yaradanı ilə məhz bu məqamda kamil əlaqəyə yetişir və özünü ona aid bilir. Məhz bu mərtəbədə bütün əşyalar Allahın müqəddəs zatında həll olur və hər bir mövcud öz tutumu ölçüsündə Allahın cəlal və camal nurundan faydalanır. Məhz bu məqamda insanın fitri meyli, varlıq həqiqətlərini tanımaqla rahatlanır. Bu mərtəbədə insan sonsuz qüdrət çeşməsinə yol tapır və istədiyi işləri yerinə yetirmək üçün güc əldə edir. Elə bu mərtəbədə də ən böyük məhbuba, ən böyük məhəbbətə nail olur. Başqa sözlə, ali məqamla yaxınlığı ən aydın şəkildə müşahidə etməklə, ən üstün ləzzətləri duyur. «Qəmər» surəsinin 55-ci ayəsində buyrulur: «Qüdrətli sultanın yanında, haqq yerdə əyləşmişlər». İnsanın fitri meyillərinin tə’mini, yalnız Allaha yaxın məqama çatmaq üçün vasitədən başqa bir şey deyildir. Başqa heç bir şey kamillik əsl kamal hesab olunmur. Əsl kamillik yalnız insana məxsus olması ilə müəyyən edilmir. İnsan yalnız sadəcə canlı olmaq çərçivəsindən çıxıb, Allaha yaxınlaşma yolunda addım atdıqda, həqiqi insan olur. Bu addımı atmazdan əvvəl, insan üçün iki hal mümkündür: ya həqiqəti sezəcək iste’dadlar hərəkətə gəlməyib, ya da insan heyvan səviyyəsinədək alçalıb. Qur’ani-şərifdə iman və Allahı tanıma iste’dadını itirmiş kafirlər haqqında buyrulur:
«Allah yanında ən pis canlı, küfr edənlərdir» .
«Allah yanında yer üzündə gəzən canlıların ən pisi, dərk etməyən karlar və lallardır» .
«Onların qəlbləri vardır, lakin anlamazlar. Onların gözləri vardır, lakin görməzlər. Onların qulaqları vardır, lakin eşitməzlər. Onlar heyvan kimi, bəlkə heyvandan da azğındırlar» .
Kitabın adı: Nəfsi saflaşdırmadan qabaq özünütanıma
Müəllif: Ustad Misbah Yəzdi
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
