İnsanda həqarət hissi və bu kimi bə’zi ruhi halların yaranmasının səbəblərindən biri də sün’i iqtisadi çətinliklərdir. Şübhəsiz, insanın vücudunda bə’zi təbii ehtiyaclar və istəklər vardır ki, düzgün və mö’tədil səviyyədə tə’min edilməlidir, yə’ni istəklərin tə’min edilməsində orta səviyyə qorunmalıdır. Çünki bu istəklər həddini aşarsa, tüğyan edəcək, eləcə də onlara həddindən az diqqət yetirilsə, çoxlu ziyan və zərər verəcəkdir. Deməli, hər iki halda bu istəklər xətərli olub, günahlara şərait yaradır. Həyatda kifayət qədər məişət imkanlarından istifadə etməyən şəxs əlinə imkan düşən zaman özünü itirir və həddini aşır. Böyük din alimlərindən biri deyir:
«Bizim müəllim həmişə bizə nəsihət verərdi ki, özünüzü çətinliyə salmayın (kifayət qədər yeyin, için) Çünki tələbə olan zaman özünü çətinliyə salmaq xətərlidir: gözünüz camaatın əlində qalar».
Hər halda, insan təbii həyat sürməlidir. Onun istəkləri düzgün tə’min olunmalıdır. Məsələn: İslam dinində qazinin iqtisadi cəhətdən rahat yaşaması sifariş olunub. Çünki belə olmasa o, rüşvətxorluğa qurşana bilər. "Ə’raf» surəsinin 32-ci ayəsində belə oxuyuruq:
«De ki: Allahın öz bəndələrindən ötrü yaratdığı zinətləri və pak, təmiz ruzilərini kim haram etmişdir»?
İmam Əli (ə) xəvariclə gedən müharibədə əmisi oğlu İbni Abbası düşmənlə danışığa göndərdi. Xəvaric dəstəsi onu görəndə dedilər: «Biz səni özümüzdən də üstün bilirdik, lakin sən belə bir qiymətli paltarlar geyinmisən?! (Çünki xəvaric dəstəsi dünya malına tam e’tinasız idilər.)
İbni Abbas isə onların cavabında dedi: Bizim sizinlə davamızın ilk səbəbi elə budur. Sonra bu iki Qur’an ayəsini onların sözünə e’tiraz olaraq oxudu:
Başqa bir yerdə buyurur:
«Məscidə gedəndə öz zinətlərinizi götürün».
İmam Əli (ə) buyurur:ِ «Allah-təala gözəldir və gözəlliyi sevir, həmçinin, yaratdığı ne’mətləri öz bəndəsində görməyi də sevir».
Bu mövzu ilə əlaqədar daha bir neçə hədis.
İslam dinində sifariş olunmuş işlərdən biri də ailə-uşağın dolanışığını yaxşı tə’min etməkdir. Bu barədə aşağıdakı hədislərə diqqət yetirin:
1. İslam Peyğəmbəri (s) buyurur:
«Maddi cəhətdən imkanı olub, lakin ailəsinin dolanışığına qarşı xəsis olan şəxs bizdən deyil».
2. İmam Riza (ə) buyurur:
«Hər bir kişi öz ailəsinin tə’minatını yaxşı ödəməlidir ki, onun ailə üzvləri onun ölümünü arzulamasınlar».
3. İmam Sadiq (ə) buyurur:
«Ağıllı insan yaxşı olar ki, öz vaxtını dörd yerə bölsün:
1. Allaha ibadət etməyə;
2. Gün ərzində etdiyi işlər haqqında fikirləşməyə;
3. Allahın yaratdıqları haqqında fikirləşməyə;
4. Öz ailəsinə sərf etməyə;
İmam Əli (ə) buyurur:
«Həqiqətən, qəlblər yorulur. Yorulmuş qəlblərə təzə hikmətlər axtarın».
Yə’ni gözəl lətifələrlə bu qəlbləri şad edin.
Bütün şərh və izahlardan sonra belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, insanda olan bə’zi təbii ehtiyaclar düzgün şəkildə istiqamətləndirilməli və paltar, yemək və həyatda olan bu kimi təbii ehtiyacların tə’min edilməsində xəsislik və yaxud e’tinasızlıq düz deyil. Bütün bunların icrasında orta hədd qorunmalıdır. Əks halda bu ehtiyacların tə’min edilməsində əngəllər olsa, səhlənkarlıq və ya tam rədd edilsə, insanda bir sıra narahatlıqlar yarada bilər. Bunun da nəticəsi həm ailə, həm də cəmiyyət üçün acı olar.
4. Yalançı və faydasız arzular
Əsassız və bihudə arzularda olmaq günahın daha bir psixoloji amilidir. Belə arzularla yaşayan insanlar, həyatda çalışıb hərəkət etmədən xoşbəxtlik və tərəqqi fikrində olurlar. Hətta belə şəxslər nə qədər günah etsələr də, deyirlər: «Allah rəhimlidir». Belə ümidlə yaşamaq nəinki insanı kamilləşdirmir, əksinə onu daxilən puç edir. Və onun vücudunda günah toxumu əkir.
Kitabın adı: Günahşünaslıq
Müəllif: Möhsin Qəraəti
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6721
Bu gün: 0
