İncə və ürfani bir nöqtə
Burada çox incə bir nöqtə var. Hətta ariflər də öz ürfan mövzularında bu nöqtəyə diqqət yetirməmişlər. İnsan vüsala çatdıqdan sonra anlamalıdır ki, sahib olduğu, dərk etdiyi və tapdığı hər bir şey onun özünə aid deyil. Belə düşünən insan uyğun nuraniyyətinin davam etməyəcəyindən qorxur. Vüsala çatmış arif yenə də qorxudan uzaqlaşmır. O daim nigarandır ki, əldə etdikləri geri alına bilər. Çünki onun sahib olduğu hər bir şey zati yox, müvəqqətidir. Nuraniyyətinin əbədiyyətini düşünən insan süqut edəcəkdir. Beləliklə, insan daim ehtiyatlı olmalıdır ki, qazandığı kamillikləri əldən verməsin. İnsan əldə etdiklərinə görə qürrələnməməlidir. "Mən yəqin mərhələsinə çatmışam, işim tamamlanıb və tapşırıq sona çatıb”—deyə düşünməməlidir.” Rəbbinə ibadət et ki, sənə yəqin hasil olsun.”
Əldə etdikləri ilə qürrələnib, hər şeyin sona çatdığını düşünən insan həmin yüksəklikdən cəhənnəmədək süqut edəcəkdir. Qurani-kərimdə buyurulur: "Onlara ayələrimizi verdiyimiz şəxsin xəbərini söylə. O, ayələrimizdən döndü. Şeytan onu özünə tabe etdi və o, azanlardan oldu. Əgər biz istəsəydik onu həmin ayələr vasitəsi ilə ucaldardıq. Lakin o yerə meyl edib nəfsinin istəklərinə uydu. O elə bir köpəyə bənzəyir ki...”
Ayədə bildirilir ki, ilahi ayələr verilmiş insan bu ayələrin qədrini bilmədikdə yüksəklikdən elə bir yerə süqut edir ki, iti yada salır.
Beləliklə, arif daim nigarandır ki, əgər onu özbaşına buraxsalar və bir an ilahi tövfiq götürülsə, süqut edəcəkdir. Demək, süqut etməmək üçün daim qorunmaq lazımdır.
Rəvayətdə bildirilir ki, dostlarımız qiyamətdə bizim ətəyimizdən, biz isə girami Peyğəmbərin (s) ətəyindən yapışacağıq. Məbada, bir an qəflət olsun! Qəflət və süqut budur!
Kitabın adı: Münacatın əzəməti
Müəllif: Mishab Yəzdi