Məmunun İshaq ilə elmi mübahisəsi
Məmun öz xilafəti dövründə siyasi şəraitin tələbinə görə (yaxud ola bilsin ki, əqidəsinə əsasən) özünün zahirdə şiə olmasını və Əli (ə)-ın yüksək məqamda olmasını qəbul edirdi. Bir gün dövrün qırx nəfər alimini, o cümlədən Ishaqı dəvət etdiyi bir elmi məclisdə (yığıncaqda) üzünü onlara tutub dedi:–Allah Peyğəmbərinin risalətə məbus olunan günü ən yaxşı əməl nə idi?
Ishaq cavab verdi:–Allaha və Onun Peyğəmbərinə iman gətirmək.
Məmun yenə soruşdu:–Islamı qəbul etməkdə qabaqcıl olmaq ən yaxşı əməllər sırasında deyildimi?
İshaq dedi:–Bəs necə! Quran buyurur: "Əssabiqunəs-sabiqun, ulaikəl-muqərrəbun." Bu ayədəki "sibqət"dən məqsəd elə islamı qəbul etməkdə qabaqcıl olmaqdır.
Məmun soruşdu:–Bir kəs Islamı qəbul etməkdə Əli (ə)-dan qabağa keçmişdimi, yoxsa kişilərdən Peyğəmbərə iman gətirən ilk şəxs elə Əlidir?
İshaq dedi:–Əli Peyğəmbərə iman gətirən ilk şəxsdir, amma o, iman gətirdiyi vaxt uşaq idi və uşaq ikən iman gətirməyə yüksək qiymət vermək olmaz. Ancaq Əbu Bəkr sonralar iman gətirməsinə baxmayaraq, allahpərəstlərin sırasına qoşulanda kamil bir şəxs olduğundan, onun o yaşdakı imanı və etiqadı başqa dəyərə malik idi.
Məmun soruşdu:–Əli necə iman gətirdi? Peyğəmbər onu islama dəvət etdi, yoxsa Allah tərəfindən ona əmr olundu ki, tövhid ayinini və islam dinini qəbul etsin? Heç vaxt demək olmaz ki, Əli islamı Allah tərəfindən olan vəhy əsasında qəbul etmişdir, çünki belə fərz etdikdə, onun imanı Peyğəmbərin imanından üstün sayılmalıdır. Çünki Peyğəmbərin iman gətirməsi Allah tərəfindən birbaşa ona əmr olunma yolu ilə deyil, Cəbrailin vasitəsi və yol göstərməsi ilə olmuşdur. Əli Peyğəmbərin dəvəti nəticəsində iman gətirdiyi halda, sual olunur ki, Peyğəmbər bu işi (dəvəti) özbaşına görmüşdü, yoxsa Allahın göstərişi ilə? Heç vaxt demək olmaz ki, Peyğəmbər Allahın əmri və izni olmadan Əlini islama dəvət etmişdir, hökmən deməliyik ki, Əlinin islama dəvət olunması Peyğəmbər tərəfindən və Allahın əmri ilə olmuşdur. Hikmət sahibi olan Allah əmr edərmi ki, Onun Peyğəmbəri iman gətirməyi və gətirməməyi bərabər olan, (imanı qəbul etmək üçün) hazırlığı və qabiliyyəti olmayan bir uşağı islama dəvət etsin?! Buna görə də demək lazımdır ki, Imamın uşaqlıq çağlarında şüur və dərrakəsi elə bir səviyyədə idi ki, onun imanı yaşlı adamların imanı ilə bərabər idi.
Məmun bu barədə başqa bir cavab da versəydi, daha yaxşı olardı. Bu cavab vilayət və itaət məsələlərində geniş məlumatı olan şəxslər üçün daha münasibdir. Onun xülasəsi belədir: Ilahi övliyalara adi bir şəxs kimi baxmamalı, onların uşaqlıq çağlarını başqalarının uşaqlıq çağı ilə eyniləşdirməməli, dərrakə və düşüncə qabiliyyətini başqaları ilə bir səviyyədə bilməməliyik. Peyğəmbərlərin də arasında elələri olmuşdur ki, hətta uşaqlıq çağlarında belə, ali məfhumlu həqiqətləri dərk etmiş, kamal və düşüncənin ən ali və yüksək dərəcələrinə nail olmuşlar. Çünki, həmin dövrdə Allah tərəfindən onlara hikmətli sözlər və yüksək ilahi mərifətlər öyrədilməsi üçün ləyaqət və qabiliyyətləri varmış. Qurani-Kərim həzrət Yəhya (ə) barəsində belə buyurur: "Ey Yəhya, kitabı tam qüdrətlə götür (bu, onun tam möhtəvasına əməl etməyə bir kinayədir); Biz ona uşaq olduğu zaman hikmət verdik."
Bəziləri demişlər ki, bu ayədə "hikmət"dən məqsəd "nübüvvət"dir. Bəziləri də ehtimal verirlər ki, məqsəd ilahi mərifətlərdir. Hər iki halda, ayənin məfhumu göstərir ki, ilahi övliya və peyğəmbərlər bir sıra istedadlar və fövqəl-adə qabiliyyətlər əsasında xəlq olunur və onların uşaqlıq çağları başqa uşaqlardan tamamilə fərqlənir. Həzrət Məsih (ə) öz təvəllüdünün ilk günlərində Allahın əmri ilə danışmağa başlayıb deyir: "Mən Allahın bəndəsiyəm, mənə kitab verilmişdir və ilahi peyğəmbərəm." Məsum rəhbərlərin tərcümeyi-hallarında oxuyuruq ki, onlar uşaqlıq çağlarında ən çətin əqli, fəlsəfi və fiqhi məsələlərə cavab verirlər. Bəli, dahilərin işlərini öz işlərimizlə müqayisə etməməli, öz uşaqlarımızın idrak və düşüncə səviyyələrini peyğəmbərlərin və ilahi rəhbərlərin uşaqlıq çağındakı idrakları ilə eyniləşdirməməliyik.
Kitabın adı: Vilayət günəşi birinci cild
Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 1
