1. Elm və mərifət barəsindəki əqidəmiz
Elm və mərifət barəsindəki əqidəmiz
Biz inanırıq ki, həqiqətən Allah-təala bizə təfəkkür, idrak qüvvəsi verib, əql bəxş etdiyinə görə, bizə əmr etmişdir ki, onun xəlq etdiyi mövcudat barəsində fikirləşək, şüurumuzu işə salıb dərindən təfəkkür edək, hikmətində, kainatdakı nişanələrində dərindən düşünüb, onun kainatda (afaq) və insanın daxili aləmində (ənfus) təfəkkür edək. Belə ki, Allah-təala buyurur:
`Biz afaq ve ənfusdə (kainat və insanın mürəkkəb quruluşunda) olan ayələrimizi (əlamət, nişanə, möcüzə) onlara göstərəcəyik ki, onun haqq olması onlar üçün aydın olsun.`
Başqa bir yerdə, ata-babaların yanlış və batil adət-ənənələrinə kor-koranə, qeyri-aqilanə teqlid etməyi məzəmmət etmişdir:
"Onlara deyiləndə ki, `Allahın nazil etdiyinə tabe olun`, `yox! biz ata-babalarımızın getdiyi yolla gedəcəyik`, deyə cavab verirlər onların ata-babaları bir şey düşünməyib və hidayət yolunu tapmamış olsalar da (onlara tabe olacaqlarmi)?!"
Bunun kimi öz gümanları əsasında əməl edib haqqa tabe olmayanları da məzəmmət edir:
`(Yolunu azanlar və müşriklər) zənn və gümandan başqa bir şeyə tabe olmurlar.`
Həqiqətdə isə, bizim etiqadıməz budur ki, əqlimiz xilqətdə təfəkkür edib kainatın xaliqini tanımağı, onun barəsində mərifət kəsb etməyi bizə öz əqlimiz, nübuvvət iddiası edən şəxs və onun möcüzəsi barədə təfəkkür etməyi vacib etdiyi kimi zəruri edir və bu barədə əqlimizdən başqa heç kimə təqlid etməyi-şəxsin məqam və mənziləti nə qədər böyük olsa da belə-səhih hesab etmir.
Çoxlu Quran ayələrində insanın təfəkkür, elm və mərifətə təşviq etdirilməsi həqiqətdə əql sahiblərinin müvafiq olduqları ideya və fikir azadlığını, müstəqilliyi bəyan edir. Həqiqətdə Quran bizim ruhumuzu qeyd olunan həqiqətlərlə agah olmaq, onlar barədə təfəkkür etmək üçün mərifət və təfəkkür istedadını hərəkətə gətirir, insan zəkasınə ayıldıb çiçəkləndirməklə onu, əqlin fitri tələbinə cəlb edir. Belə olan halda insanın etiqadı məsələlər qarşısında laqeyd qalması, onlara əhəmiyyət verməməsi və özünə bir yol seçməməsi, kiminsə dediklərini təqlid üzündən qəbul edib ona arxalanması səhih deyil. Əksinə, Quran ayələrinin təsdiqlədiyi əqli fitrətin tələbinıə əsasən, hər insana vacibdir ki, `Üsulid-din` adlanan etiqad əslləri barədə təhqiqat aparsın, dərindən düşünsün. Bu üsulların ən mühümü tovhid, nübuvvət, imamət və məaddan ibarətdir.
Hər kəs bu kimi etiqad üsullarında ata-babalarına, yaxud başqa şəxslərə təqlid etsə, hökmən sşhvə düçar olub haqq yoldan uzaqlaşar, inhirafa yuvarlanar və heç vaxt üzrlü sayılmaz.
Bu barədə əsas etiqadımız 2 mətləbdən ibarətdir:
1. Etiqad üsulları barəsində mərifət kəsb etməyin vacibliyi; belə ki, bu barədə başqalarına təqlid etmək caiz deyildir.
2. Qeyd olunan vacib, şərən vacib kimi qəbul edilməzdən öncə əqlin hökmü ilə olan vacibdir, yəni rəvayətlərin əqli dəlilləri təsdiqləməsinə baxmayaraq, etiqad üsullarında mərifət və baxış dini rəvayətlərə əsaslanmamalıdır.
Əqlən etiqad üsullarıı barədə mərifət kəsb etməyi, etiqad üsullarında mərifət və baxış dini rəvayətlərə əsaslanmamalıdır.
Əqlən etiqad üsulları barədə mərifət kəsb etməyin vacibliyi dedikdə əqlin bu üsullarda mərifətin, agahlığın zəruriliyini, onlar barədə təfəkkürün vacib olduğunu dərk etməsi nəzərdə tutulur.
Kitabın adı: İmamiyyə şiələrinin əqidə üsulları
Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani
 |
Mətndə qramatik səhv var? Onu siçan ilə seçin və
"Ctrl+Enter" düyməsini sıxın (Savab qazanmağa çalışın) |
Bilgilendirme
Yorum Ekleyebilmeniz için Sitemize Kayıt Olmanız Gerekmektedir.
Admin: 3
Redaktor: 4
Sayt nəzarətçisi: 7
VİP: 1
İstifadəçi: 6678
Bu gün: 0
