"Ali-İmran” surəsi (185-186)
185. كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَما الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ
"Hər bir şəxs ölümü dadasıdır. Şübhəsiz ki, qiyamət günü sizin mükafatınız kamil şəkildə ödənəcək. Hər kəs oddan uzaqlaşıb, behiştə daxil oldusa, nicat tapmışdır. Dünya həyatı aldanış səbəbindən başqa bir şey deyil.”
Bu ayə kafirlər tərəfindən incidilən və təkzib olunan peyğəmbər və digər salehlərə səbir və müqavimət ruhu verir. Ayədə buyurulur: «Hamı öləsidir və inadkarlıqlar müvəqqətidir. Bu çətinliklərə dözümün əvəzini Allah əskiltmədən əta edər.»
İmam Sadiq (ə) "hər kəs ölümü dadasıdır” ayəsi haqqında buyurur: «Bütün göy və yer əhli ölər. Yalnız ölüm mələyi, ərşi daşıyanlar, Cəbrail və Mikail qalar. Sonra ölüm mələyinə əmr olunar ki, onların da ruhunu çıxarsın. Nəhayətdə ölüm mələyi tək qalar. Nəhayət, Allahın əmri ilə o da ölər.»("Kafi”, c. 3, səh. 252. ) İmamın başqa bir buyruğuna nəzər salaq: "Ölümü dadmadan qətlə yetirilmiş kəs dünyaya qaytarılar ki, ölümü dadsın.”("Təfsire-Əyyaşi”, c. 2, səh. 202. )
1. Ölüm yolumuz üstədirsə, haqq qarşısında bir bu qədər inadkarlıq və təkəbbür nə üçündür?
2. Ölüm yoxluq deyil. O, dünyadan axirətə keçid yolu, duyulası bir gerçəklikdir.
3. Günahkarlar və cəhənnəmə sövq edən amillər cazibələrə malikdir. İnsan iman və saleh əməl gücü ilə özünü bu cazibədən qurtarmalıdır.
4. Tam cəza axirətdədir, dünyəvi mükafatlar isə dəyərsizdir.
186. لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ أَذًى كَثِيرًا وَإِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ
"Əlbəttə, siz mallarınız və canlarınızla sınanacaqsınız. Sizdən qabaq kitab verilənlərdən və şirkə uğrayanlardan bir çox əziyyətlər görəcəksiniz. Əgər səbir və təqva yolunu tutsanız, şübhəsiz ki, bu sizin işlərdə möhkəm əzminizdir.”
Müsəlmanlar Məkkədən Mədinəyə hicrət etdikləri vaxt müşriklər onların mülkünə təcavüz etdilər. Ələ keçirdikləri müsəlmanlara isə əziyyət verdilər. Digər bir tərəfdən, Mədinədə də yəhudilər müsəlmanları acı sözlərlə hədəfə almışdılar. Hətta bəzi yəhudilər xəcalət çəkmədən müsəlmanların qadın və qızları haqqında həcv yazırdılar. İşə Kəb ibn Əşrəf adlı biri başçılıq edirdi. Həzrət bu şəxsin qətlə yetirilməsinə göstəriş vermişdi. Bu ayə müsəlmanlara təsəlli verərək onları düşmənlərin əzab-əziyyətləri qarşısında səbir və təqvaya çağırır. Bildirilir ki, onların imanda möhkəmliyinin səbəbi məhz səbir və təqvadır.
İmam Riza (ə) zəkat ödənişini var-dövlətlə bağlı sınaqlardan biri sayır. Ayədə bu məsələyə işarə olunmuşdur.("Təfsire-Nurus-səqəleyn”. )
1. Sınaq Allahın ciddi qaydalarındandır. Özümüzü sınaqlara hazırlayaq. (Ayədəki "lətub-ləvunnə” sözünün əvvəlindəki lam» və sonundakı təşdidli nun hərfi məsələnin ciddiliyinə işarədir.)
2. Ölüm və dünyanın ötəriliyini yada salmaq çətinlikləri insanın nəzərində asanlaşdırır.
3. İnsan ən çox mal və canı ilə sınağa çəkilir.
4. Can və malla bağlı təhlükələri qəbul etməkdən əlavə, özümüzü zəhərli sözlər dinləməyə də hazırlamalıyıq.
5. Təhqir və həcv eşitmək, düşməndən əziyyət görmək sınaq vasitələrindən biridir.
6. Müqəddəs məqsədlərə çatmaq üçün bütün növ çətinliklərə dözmək lazımdır. Mala, cana, şəxsiyyətə dəyən zərbələr bu qəbildəndir.
7. Müxaliflərdən acı söz gözləmək müsəlmanların hazırlıq səbəblərindəndir.
8. İslam düşmənləri müsəlmanlara zərbə vurmaqda məqsəd birliyi və bəzən üsul birliyindən faydalanırlar.
9. Düşmən aza qane deyil.
10. Səbir və təqva qoşa halda müvəffəqiyyət rəmzidir. Təqvasız sabitqədəmlik inadkar adamlarda da müşahidə olunur.
11. Səbir və təqva biri o biri üçün şərtdir. Səbir və təqva iki məfhum olsa da, ayənin ərəbi mətnində onlara tək halda ("zalikə”) işarə olunur.
Kitabın adı: Nur təfsiri (ikinci cild)
Müəllif: Möhsin Qəraəti