"Ali-İmran” surəsi (151-152)
151. سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَكُواْ بِاللّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِينَ
"Küfr edən kəslərin qəlbinə tezliklə qorxu salacağıq. Çünki onlar dəlili nazil edilməmiş bir şeyi Allaha şərik qoşmuşlar. Onların yeri cəhənnəm odudur. Zalımların yeri necə də pisdir!”
Ühüddə müsəlmanlar məğlub olduqdan sonra Əbu-Süfyan və onun qoşunu bir müddət Mədinə ətrafında qaldı. Onlar deyirdilər: "Müsəlmanlar məhv oldular, onlardan kim qaldısa qaçdı. Yaxşı olar ki, geri dönüb onların kökünü kəsək.” Amma Allah onların qəlbinə elə bir qorxu saldı ki, məğlub olmuş kimi Məkkəyə qayıtdılar. Çünki onlar müsəlmanların hücum edəcəyindən qorxurdular.("Mənaqib”, c. 1, səh. 126. )
1. Allah düşmənin qəlbinə qorxu salmaqla müsəlmanlara yardım edir.
2. Allahdan qeyrisinə arxalanmaq şirk və qorxu amilidir. Necə ki, iman və Allah zikri arxayınlıq yaradır.
3. Müşriklər öz iddialarına dəlil gətirməkdə acizdirlər.
4. Əqidə məsələləri məntiq və dəlilə əsaslanmalıdır.
5. Dəlil qəlblərə nazil olmuş ilahi nurdur. Müşriklərdə belə bir nur yoxdur.
6. Şirk zülmdür. Ona görə ayənin sonunda zalımların pis sığınacağına işarə olunur.
152. وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُم بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الأَمْرِ وَعَصَيْتُم مِّن بَعْدِ مَا أَرَاكُم مَّا تُحِبُّونَ مِنكُم مَّن يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنكُم مَّن يُرِيدُ الآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنكُمْ وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ
"Allah Öz vədini hökmən gerçəkləşdirər. Çünki düşməni Onun istəyi ilə öldürürdünüz. Allah sevdiyiniz şeyi sizə göstərdiyi halda süstləşdiniz. (Qənimətləri bölməkdə) çəkişməyə başladınız və itaətsizlik etdiniz. Sizin bəziləriniz dünya istəyindədir. Bəziləriniz isə axirəti istəyirsiniz. Həmin vaxt Allah sizi sınamaq üçün geri döndərdi və sizi bağışladı. Həqiqətən, Allah möminlərə münasibətdə fəzl və bəxşiş sahibidir.”
Müsəlmanlar hicri tarixi ilə ikinci ildə Bədr döyüşündə qalib gəldilər. Allah vəd etmişdi ki, qarşıdakı döyüşlərdə də onlar qalib olacaqlar. Növbəti ildə Ühüd döyüşündə müsəlmanlar qələbə çalmaqda ikən həzrət Peyğəmbərin (s) dağ keçidində qoyduğu əlli nəfərlik dəstə arasında ixtilaf yarandı. Onlardan bir hissəsi qələbəni qəti sayıb qənimət ardınca getmək istədi. Digər bir hissəsi isə səngərləri boş qoymamaq mövqeyində dayandı. Həmin mühafizə dəstəsi mövqeyi boş buraxdıqdan sonra düşmən həmin keçiddən adlayıb müsəlmanlara ağır bir zərbə vurdu. Çoxlu şəhidlər verildi. Hətta peyğəmbərin də həyatı üçün təhlükə yarandı. Əksər müsəlmanlar döyüş meydanından qaçmağa başladı.
Döyüş başa çatdıqdan sonra müsəlmanlar peyğəmbərə irad etməyə başladılar ki, Allah qələbə vədi verdiyi halda nə üçün onlar məğlub oldular? Ayə cavab olaraq bildirir ki, Allahın vədi düzdür. Hazırkı məğlubiyyətin səbəbi isə süstlük, çəkişmə və itaətsizlik olmuşdur.
1. Allahın vədlərinin araşdırılması ilahi qanunların nəzərdən qaçırılması mənasında deyil. Siz vəzifənizi yerinə yetirənədək Allah sizə yardım göstərir.
2. Süstlük, çəkişmə, rəhbərə itaətsizlik məğlubiyyət amillərindəndir.
3. Fərdlər müxtəlif məqsədlərlə döyüşə girir. Bəziləri dünya üçün, bəziləri isə axirət üçün vuruşur.
4. Döyüşdə dözüm, vəhdətin qorunması, rəhbərə itaət mücahidlərin axirət istəyi nişanələrindəndir.
5. Qələbə nemətinə şükür əvəzinə ixtilaf, itaətsizlik və süstlük edənlərin cəzası məğlubiyyətdir.
6. Zahirdəki məğlubiyyətlərin səbəbi batindəki məğlubiyyətlərdir. Daxilən süst və itaətsiz olduqlarından onlar zahirdə də məğlubiyyətə uğradılar.
7. Məğlubiyyətlər həm də ilahi sınaq vasitəsidir.
8. İxtilaf və məğlubiyyət zamanı da Allahın lütfündən ümidinizi üzməyin.
9. İman Allahın xüsusi fəzlinin əldə olunması zəminəsidir.
10. Mömini bir xilaf işinə görə iman əhli cərgəsindən çıxarmaq olmaz. Ona bir tərəfdən xəbərdarlıq edilməli, digər tərəfdən ümid verilməlidir.
Kitabın adı: Nur təfsiri (ikinci cild)
Müəllif: Möhsin Qəraəti