Fədəkin işğal olunmasının səbəbləri

Peyğəmbərin köməkçilərindən bir qrupunun Əbu Bəkrin xilafətinə havadarlıq etməsi onun qələbə çalması üçün ilk ümid yeri idi və nəticədə ənsarın ən qüvvəli şaxəsi sayılan Xəzrəclilər başqa qolların onlarla müxalifətçilik etməsi nəticəsində mübarizə səhnəsindən çıxdılar. Başda Əli (ə) olmaqla Bəni-Haşim də (əvvəllər qeyd edilən səbəblərə görə) ümumxalq fikrini ayıltdıqdan sonra hakim qüvvələr qarşısında silahlı qiyamdan və qruplaşmadan çəkindilər. Lakin Mədinədəki bu nisbi qələbə xilafət üçün kifayət deyildi, Məkkənin də Himayəsinə ehtiyac duyulurdu. Başda Əbu Süfyan olmaqla Bəni-Üməyyə tayfası Əbu Bəkrin xilafətini rəsmi şəkildə tanımayan ən güclü rəqib idi. Bunlar gözləyirdilər ki, Əbu Süfyanın fikrindən, xilafəti qanuni və rəsmi olaraq qəbul etməsindən agah olsunlar. Çünki Peyğəmbər (s)-in vəfat xəbəri Məkkəyə çatanda oranın Itab ibni Üseyd ibni As adlı cavan valisi (yaşı iyirmidən keçmişdi) camaatı bu xəbərdən agah etdi, lakin Peyğəmbərin (s) canişini və xilafət barəsində camaata heç bir söz demədi. Halbuki hər iki hadisə eyni vaxtda baş vermişdi, deməli elə eyni vaxtda da xəbər verilmişdi. Bu iki hadisənin birinin xəbərinin Məkkəyə gəlib çatması, amma o biri hadisədən heç bir xəbər olmaması heç də inanılası deyil. Məkkənin Əməvi valisinin müəmmalı sükutunun səbəbi öz tayfa rəisinin (Əbu Süfyanın) fikrindən agah olmaq, sonra da onun fikrinə uyğun olaraq hərəkət etmək idi. Bu həqiqətlərə diqqət yetirməklə xəlifə başa düşmüşdü ki, onun müxalif qruplar qarşısında hakimiyyətini davam etməsi üçün müxaliflərin əqidələrini və fikirlərini cəlb etməlidir və onların rəylərini, fikirlərini və hətta qəlblərini müxtəlif yollarla özünə cəlb etməyincə rəhbərliyi davam etdirmək çox çətin olacaqdır. Nəzər-diqqəti cəlb olunmalı və əsas rol oynayan adamlardan biri Bəni-Üməyyə tayfasının rəisi və Əbu Bəkr hökumətinin müxalifləri sırasında olan Əbu Süfyan idi. O, Əbu Bəkrin rəhbərliyi öz əlinə aldığını eşidəndə, etiraz əlaməti olaraq dedi:–"Bizim Əbu Fazil ilə nə işimiz!"
Əbu Süfyan həmin adam idi ki, Mədinəyə gələndən sonra Əli (ə) və Abbasın evinə gedib hər ikisini silahlı qiyama təşviq etdi və dedi:–"Mən Mədinəni piyada və süvarilərlə dolduraram. Siz qiyam edin və rəhbərliyi əlinizə alın!"
Əbu Bəkr onu susdurmaq və əqidəsindən döndərmək üçün özü ilə gətirdiyi sərvəti onun özünə bağışladı və bir dinar da olsun belə götürmədi. Bununla da kifayətlənməyib onun oğlu Müaviyəni Şama vali seçdi. Oğlunun hakimiyyətə çatması xəbəri Əbu Süfyana çatanda dərhal dedi:–"Əbu Bəkr sileyi-rəhim etmişdir (yəni qohumlarını yada salmışdır)!" Halbuki əvvəllər Əbu Süfyanın Əbu Bəkrlə qohum olmasına əsla etiqadı yox idi.
Əbu Süfyan kimi əqidələri pulla alınmalı olan şəxslərin sayı-hesabı yoxdur və burada bəyan olunub qurtara bilməz. Çünki Əbu Bəkrlə beyət Bəni-Saidə Səqifəsində, mühacirlərin iştirakı olmadan baş vermişdi. Mühacirlərdən də yalnız üç nəfər, yəni xəlifə və onun iki nəfər həmfikri (Ömər və Əbu Übeydə) orada idilər. Aydındır ki, bu cür beyət (mühacirləri artıq baş vermiş bir işin qarşısında qoymaq) bəzilərini qəzəbləndirdi. Buna görə də xəlifə müəyyən yollarla onların narazılıqlarını aradan qaldırmalı idi. Bundan əlavə, xəlifə ənsar, xüsusilə, ilk gündən beyət etməyən və Səqifəni tam qəzəblə tərk edən Xəzrəclilərə məhəbbət göstərməli, ürəklərini ələ almalı idi. Xəlifə təkcə adamların vicdanlarını ələ almadı, üstəlik bir qədər mal-dövləti ənsarın arvadları arasında bölüşdürdü. Zeyd ibni Sabit Bəni-Ədi qəbiləsinin qadınlarından birinin payını onun evinə aparanda o qadın soruşdu: "Bu nədir?" Zeyd dedi:–"Xəlifənin qadınlara, o cümlədən sənə ayırdığı paydır!" O qadın tam ayıqlıqla başa düşdü ki, bu pul dini rüşvətdir. Ona görə də "dinimi satın almaq üçün rüşvət verirsən?! Allaha and olsun, heç nəyi qəbul etmərəm!" -deyə onu rədd etdi.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani