İnsanların insanlar üzərindəki hakimiyyəti

Xəlifələrin xilafətini "insanların insanlara hakimiyyəti", yaxud "məşvərət" (şura) şəklində izah etmək istəyənlər aşağıdakı iki dəstədən biridir:
1) Birinci dəstə həmişə islami prinsipləri müasir fikirlər və hazırkı elmi meyarlarla uyğunlaşdırmaq, bununla da qərblilərin və qərbsayağı olanların nəzər-diqqətini islama cəlb etmək və belə göstərmək istəyirlər ki, insanların insanlar üzərində hakimiyyəti yeni bir fikir olmamış, əksinə 14 əsr bundan qabaq islamda da mövcud imiş, Peyğəmbər (s) vəfat edəndən sonra onun ətrafındakılar xəlifə seçkisində bunu həyata keçirmişlər. Bu dəstənin məsələyə pak niyyətlə yanaşmasına baxmayaraq, təəssüflə islami məsələlərdə tədqiqat aparmaq üçün özlərini əziyyətə salmır, mütəxəssislərə də müraciət etmir, nəticədə bir sıra əsassız ideyalara və aldadıcı mətləblərə arxalanaraq haray-həşir qoparırlar.
2) Ikinci dəstə bəzi səbəblərə görə şiəliyə və ruhaniyyətə qarşı kin bəsləyir və bəzi vaxtlar gizli təhriklər nəticəsində sünnüləşməyə meyl göstərirlər, cürbəcür əxlaqi fəsadlar və əqidə pozğunluqları ilə mübarizə etmək əvəzinə, mömin, lakin sadəlövh cavanlara qoşulub onların şiəliyə olan etiqadlarını sarsıdırlar. Əvvəlki dəstənin buraxdığı səhvlər islah oluna bilər. Onlara düzgün və etimad oluna biləcək sənədlər təqdim olunduqda öz yanlış fikir və səhv yollarından qayıdırlar. Ona görə də, onlarla pis rəftar etmək rəva deyildir. Onlara edilə biləcək ən yaxşı xidmət həmişə onlarla əlaqədə olmaq və elmi, nəzəri əlaqələri kəsməməkdir. Amma ikinci dəstənin islah və hidayət olunması çox çətindir. Çünki kinli olmalarından əlavə, din barəsində düzgün və kifayət qədər məlumatları yoxdur. Buna görə də onları düz yola hidayət etmək üçün göstərilən səylər əksər hallarda faydasız olur. Mühüm məsələ sadəlövh və az məlumatlı cavanların onların qurduğu tələlərə düşməmələri üçün çalışmaq, tələyə düşdükləri təqdirdə isə dərhal onların qəlblərindəki şübhə və iradları təmizləməkdir. Məgər əql və şəriət icazə verərmi ki, hakim partiyanın məmurları evlərə yürüş edib orada yığışanları beyət etmək üçün süngü gücü ilə məscidə aparalar?! Görəsən, seçkili cəmiyyətin mənası budurmu ki, hakim partiyanın rəisi müxaliflərdən və bitərəflərdən zorla beyət almaq üçün bir qrup adamı məmur etsin və beyət etmədikləri təqdirdə onlarla vuruşsun?!
Tarix şəhadət verir ki, o dövrə hakim olan partiya üzvləri içərisində daha çox beyət almaq və rəy toplamaq üçün Ömər hamıdan çox israr edir və bu yolda hətta silaha da əl atırdı. Zübeyr də Fatimə (ə)-ın evinə yığışanlardan biri idi. Bu zaman onun risalət ailəsi ilə olan əlaqəsi gərginləşməmişdi. Məmurlar evdəkilərə həddindən artıq təzyiq göstərdikdə Zübeyr qılıncını siyirib çölə çıxdı və dedi:–"Heç vaxt beyət etməyəcəyəm! Beyət etməməyim bir yana, üstəlik gərək hamınız Əli ilə beyət edəsiniz!"
Zübeyr islamın adlı-sanlı qəhrəmanlarından, şücaətli və mahir cəngavər idi. Onun qılınc zərbələri başqa zərbələrdən seçilirdi. Buna görə də, məmurlar təhlükə hiss edib hamılıqla onun üstünə cumdular və qılıncını əlindən aldılar. Beləliklə də böyük bir qırğının qarşısı alındı.
Ömərin bu qədər israrının, başqa sözlə "canfəşanlığının" səbəbi nə idi?! Görəsən, doğrudanmı bu meydana pak niyyətlə girişmişdi, yoxsa Əbu Bəkrlə onun arasında bir sövdələşmə var idi?! Əmirəl-möminin Əli (ə) məmurların təzyiqinə məruz qaldığı və ölümlə təhdid edildiyi vaxt Ömərə xitabən dedi: "Ömər, (xilafət südünü) yaxşı sağ ki, çünki onun yarısı səninkidir. Xilafəti Əbu Bəkr üçün möhkəm bağla ki, sabah sənə qaytarsın."
Əgər doğrudan da Əbu Bəkr üçün beyət alınması, seçki əsasında olmuşdusa və "əmruhum beynəhum şura" ayəsinin aşkar nümunəsi idisə, onda nə üçün o, ömrünün son anlarında üç işi görməməsini arzu edirdi? O deyirdi: 1) Kaş Fatimənin evinin ehtiramını saxlayıb ona həmlə əmrini verməyəydim, hətta qapını məmurların üzünə bağlasaydı belə. 2) Kaş Səqifədə xilafət yükünü çiynimə götürməzdim və onu Ömərin və Əbu Übeydənin öhdəsinə qoyar, özüm isə vəzirliyi və müavinliyi qəbul edəydim. 3) Kaş Əl-Fəcat ləqəbi ilə məşhur olan Əyas ibni Əbdüllahı yandırmayaydım.
Təəssüfləndirici bir haldır ki, məşhur şair Məhəmməd Hafiz Ibrahim Misri (1351-ci hicri ilində vəfat etmişdir) özünün "Öməriyyə" qəsidəsində ikinci xəlifəni mədh etmiş, onun Fatimə (ə)-a qarşı etdiyi hörmətsizliyi tərifləmişdir:
"Ömərin Əliyə dediyi sözləri yada sal. Dinləyicini əzizlə, danışana təzim et.
Əliyə dedi ki, əgər beyət etməsən evini yandıraram və icazə vermərəm ki, orada qalasan.
Bu sözləri deyəndə həzrət Məhəmməd Mustafanın qızı evdə idi.
Bu sözü Ömərdən başqası deyə bilməzdi. O, rəhbər, Ədnan ərəbinin sərkərdəsi və onun himayəçisi idi."
Bu şüursuz şair, ilahi ərşi lərzəyə gətirən bir cinayəti xəlifə üçün fəxr saymaq istəyir. Görəsən, Peyğəmbər (s)-in əziz qızının Ömərin yanında azacıq olsa belə, hörmətinin olmaması və onun Əbu Bəkrə rəy toplamaq məqsədi ilə evi və Peyğəmbər (s)-in qızını yandırması bir iftixardırmı?! Gülünc vəziyyətdir ki, "Iqdül-Fərid" kitabının müəllifi yalandan belə nəql edir: "Əli (ə)-ı məscidə gətirdikləri vaxt xəlifə ona dedi:–Bizim rəhbərliyimiz sənin xoşuna gəlmədi?
Əli (ə) dedi:–Niyə ki gəlməsin!? Əksinə, mən özümə söz vermişdim ki, Peyğəmbər (s)-in vəfatından sonra Quranı bir yerə yığmayınca çiynimə əba salmayam. Buna görə də, başqalarından geri qaldım və sonra beyət etdim."
Halbuki onun özü və başqaları Ayişədən nəql edirlər ki, Fatimə (ə)-ın sağ olduğu altı ay müddətində Əli (ə) beyət etmədi və yalnız onun vəfatından sonra xəlifə ilə beyət etdi. (O həzrətin "Nəhcül-bəlağə"dəki sözləri bu həqiqətə dair aşkar bir şahiddir). Bu müddət ərzində təkcə Əli (ə) deyil, üstəlik Səqifə hadisəsində adlarını şərh etdiyimiz şəxslər də xəlifə ilə beyət etmədilər. Əli (ə)-ın vilayətinin ən böyük köməkçisi Salman Əbu Bəkrin xilafəti haqqında belə dedi: "Elə bir adamın xilafətini qəbul etdiniz ki, yalnız yaş cəhətindən sizdən böyükdür. Siz öz Peyğəmbərinizin Əhli-beytini bir kənara qoydunuz. Halbuki əgər xilafəti öz mehvərindən çıxarmasaydılar, heç vaxt ixtilaf yaranmazdı və hamınız haqq xilafətin meyvələrindən bəhrələnərdiniz.

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani