Müsəlmanların gələcəyi üçün bir tədbir
İslamın dünya səviyyəli hərəkatı Qüreyşin və Ərəbistan yarımadasında olan bütün bütpərəstlərin müxalifətçiliyi və düşmənçiliyi ilə başlandı. Onlar bu ilahi məşəli cürbəcür hiylələrlə söndürmək üçün təşəbbüs göstərirdilər, amma çox çalışıb az nəticə əldə etdilər. Onların son ümidləri bu idi ki, bu hərəkatın sütunları Peyğəmbərin vəfat etməsi ilə yıxılacaq, ondan qabaq yaşamış bəzi şəxslərin hərəkatı kimi sönəcəkdir. Quran ayələrinin çoxunda onların qurduqları məkrli planlar və hiylələr əks edilmişdir. Quran Peyğəmbərin vəfatı ilə əlaqədar bütpərəstlərin nəzəriyyələrini aşağıdakı ayədə əks etdirərək buyurur: "Deyirlər ki, Peyğəmbər şairdir, biz onun ölümünü gözləyirik. De: gözləyin, mən də sizinlə birlikdə gözləyirəm. Görəsən xam xəyallarımı onları belə bir fikrə vadar edir?! Xeyr, onlar azğın camaatdır."("Tur" surəsi, ayə:30-32 )
Hələlik düşmənin bütün hiylələrinin bir-birinin ardınca ifşa olunub zərərsizləşdirilməsinin və islamın nüfuzunun qarşısının alına bilməsinin qeyri-mümkünlüyü ilə işimiz yoxdur. Biz bu məsələni araşdırırıq ki, görəsən hərəkatın möhkəmliyinə Peyğəmbərin vəfatından sonra necə təminat vermək olar ki, o həzrətin vəfatı bu hərəkatın tənəzzülünə səbəb olmasın? Bu barədə iki mümkün nəzər (variant) mövcuddur ki, hər ikisini araşdırırıq:
a) Islam cəmiyyəti nəzəri və əqli cəhətdən elə bir inkişaf həddinə çatmalı idi ki, Peyğəmbər (s)-in vəfatından sonra, bünövrəsi yenicə qoyulmuş islam hərəkatına, o həzrətin həyatda olduğu kimi rəhbərlik edə bilsinlər, onu hər cür əyintilərdən, inhiraflardan saxlaya bilsinlər, eləcə də gələcək cəmiyyət və nəsilləri düz yola sövq edə bilsinlər. Peyğəmbər (s)-in vəfatından sonra cəmiyyətə hərtərəfli şəkildə rəhbərlik etmək müəyyən şərtlər daxilində mümkün idi.
Amma təəssüflər olsun ki, əksər şəxslər bu şərtlərə malik deyildi. Hələlik bu şərtləri sadalamağın vaxtı deyil, amma qısa şəkildə demək lazımdır ki, bir millətin içində dərin dəyişiklik və hərtərəfli bir inqilabi hərəkatın yaranması bir-iki günlük, yaxud beş-on illik iş deyildir. Öz hərəkatını bütün dövrlərdə sabit bir ayin şəklinə salmaq istəyən inqilab banisi qısa müddətdə bu məqsədə nail ola bilməz. Inqilabın davamlı olub insanların qəlbinə nüfuz etməsi, (eləcə də hərəkatın banisinin vəfat etməsindən sonra o hərəkatın davamçılarının geri çəkilməməsi, ata-babalarının yanlış əxlaq, adət-ənənə və qanunlarına qayıtmaması bir və ya bir neçə ləyaqətli şəxsə bağlıdır ki, bu şəxs, yaxud şəxslər hərəkatın rəhbərliyini ələ alsınlar, cəmiyyəti dahiyanə rəhbərlik və müntəzəm təbliğatlarla hər cür xoşagəlməz, azğın yollara yönəlməkdən qorusunlar, nəticədə bir nəsil keçəndən sonra həyatlarının ilk günündən etibarən islam əxlaqı və ədəbi ilə tərbiyə olunan gənc nəsil keçmiş nəslin yerini tutsun.
Ilahi hərəkatlar arasında islam özünə məxsus bir səciyyəvi xüsusiyyətlərə malik olmuşdur və hərəkatın möhkəmlənib davam etməsi üçün belə ləyaqətli şəxslərin mövcud olması zəruri idi. Çünki islam dini dünyanın ən geridə qalmış və ictimai, əxlaqi, bəşər və sair kimi mədəni inkişaf nöqteyi-nəzərindən ifrat dərəcədə məhrumiyyətdə yaşayan bir cəmiyyətin içərisində meydana gəlmişdi. Dini ayinlər içərisində Həcc mərasimindən başqa bir şeylə tanış deyildilər (bu da ata-babalarından irs qalmışdı.) Isa (ə) və Musa (ə)-ın təlimləri onların ölkələrinə nüfuz etməmişdi, Hicaz əhalisinin əksəriyyəti onlardan xəbərsiz idilər. Bunun müqabilində isə cahiliyyət dövrünün yanlış əqidələri və adət-ənənələri onların qəlblərinə nüfuz etmiş, ruhları ilə qarışmışdı. Bu cür millətlər arasında hər hansı dini hərakatın asanlıqla baş verməsi mümkündür, amma bunların arasında onu saxlayıb davam etdirmək yorulmaz səylər və ciddi keşikçilik tələb edir ki, onları hər cür inhiraf, əyinti və tənəzzüldən saxlasın.
Ühüd və Hüneyn döyüşlərinin təkanverici səhnələri və insanı riqqətə gətirən hadisələri, məsələn, döyüşün qızğın vaxtında islam havadarlarının Peyğəmbərin ətrafından qaçıb dağılışması, onu döyüş meydanında tək qoyması və s. aydın şəkildə göstərir ki, səhabələr əql və iman cəhətindən elə bir həddə çatmamışdılar ki, Peyğəmbər (s) cəmiyyət işlərinin idarəsini onların özlərinə tapşırsın və onlar da düşmənin axırıncı hiyləsini (Peyğəmbər (s)-in ölümünü gözləməklərini) ifşa etsinlər. Bəli, rəhbərlik işinin onların özlərinə tapşırılması Peyğəmbərin nəzərini doğrulda bilməzdi. Başqa bir çıxış yolu tapmaq lazım idi.
b) Hərəkatın möhkəmlənib davam etməsi üçün ən düzgün yol bu idi ki, islami hərəkata rəhbərlik etmək üçün iman və üsul-füruya olan etiqad nəzərindən Peyğəmbər (s) kimi olan ləyaqətli bir şəxs Allah tərəfindən seçilsin ki, güclü iman, dərin elm və xətalardan paklıq sayəsində inqilabın rəhbərliyini öhdəsinə alsın və onun davam etməsinə zəmanət verə bilsin. Bu da məhz şiə ideologiyasının doğru və möhkəm olmasını iddia etdiyi nəzəriyyədir.Mövcud tarixi şahidlər sübut edir ki, Peyğəmbər (s) onuncu hicri ilində zilhiccənin on yeddisində "Həccətül-vida"dan qayıdanda bu mühüm müşkülü həll etdi, özünün Allah tərəfindən təyin olunan canişinini və vəsisini təyin etməklə islamın qalıb davam etməsinə təminat verdi.
Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)
Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani