Bu fədakarlığın dəyəri

Bu döyüşün incəliklərindən, müsəlmanların riqqətli vəziyyətlərindən, onların adlı-sanlı Qüreyş pəhləvanının nərələrindən yaranan qorxularından tam xəbərdar olmayanlar belə bir fədakarlığın həqiqi dəyərini heç vaxt dərk edə bilməzlər. Amma islam tarixinin bu hissəsini diqqətlə oxuyan, onu düzgün və möhkəm üslub əsasında, məntiqlə araşdırıb təhlil edən hər bir tədqiqatçı üçün bu yüksək fədakarlığın dəyəri gizli qalmaz. Bu cür mühakimə yürüdərəkən bunu bilmək kifayətdir ki, əgər Əli (ə) düşmənlə mübarizə etmək üçün meydana getməsəydi, müsəlmanların heç birində təcavüzkar düşmənlə qarşılaşmaq cürəti olmayacaqdı. Mübariz bir ordu üçün ən böyük zəlillik və ar budur ki, düşmənin mübariz tələb edən çağırışına müsbət cavab verilməyə və qoşunun canını qorxu bürüyə. Əgər düşmən döyüşmək fikrindən dönsəydi və mühasirə sınandan sonra öz yerlərinə qayıtsaydılar da belə, bu rüsvayçılıq möhürü əbədi olaraq, islamın müdafiə tarixində qalacaqdı. Əgər Əli (ə) bu döyüşdə iştirak etməsəydi, yaxud öldürülsəydi, Səl dağının ətəyində Peyğəmbərin ətrafına yığışan, ərəb pəhləvanının nərəsindən yarpaq kimi titrəyən əsgərlərin əksəriyyəti dağa çıxıb qaçmağa üz tutacaqdılar. Necə ki, bu hadisə eynilə Ühüd və Hüneyn döyüşlərində də baş vermişdi (bu hadisələr tarixdə əks etdirilmişdir). Meydanda qalıb mübarizə edən və Peyğəmbəri qoruyan bir neçə nəfər istisna olmaqla, qalanları qaçıb Peyğəmbəri tək qoydular. Əgər Imam (ə) bu mübarizədə məğlub olsaydı, təkcə Səl dağının ətəyində islam bayrağı altında Peyğəmbər (s)-in ətrafına yığışan əsgərlər yox, üstəlikdə xəndəyin qazıldığı ərazi boyunca qısa məsafələrdə mövqe tutan mühafizəçi əsgərlər də səngərləri buraxıb hərəsi bir tərəfə qaçacaqdı. Əgər Əli (ə) bu döyüşdə Qüreyş pəhləvanlarının təcavüzünün qarşısını almasaydı, yaxud bu yolda öldürülsəydi, düşmən əsgərlərinin xəndəyin müdafiə xəttindən keçmələri çox asan və labüd idi. Nəticədə düşmən qoşununun nəzər-diqqəti islam ordusunun qərargahına yönələcək və meydanın sonuna qədər hücum edəcəkdilər. Bunun da nəticəsi şirkin tövhid əhlinə qələbə çalması və islam nurunun söndürülməsindən başqa bir şey olmayacaqdı. Buna əsasən, Peyğəmbər (s) ilahi vəhydən ilham alaraq, Əli (ə)-ın o gündəki fədakarlığını belə qiymətləndirdi: "Əlinin Xəndək günü düşmənə endirdiyi zərbəd səqəleynin (cin və insanların) ibadətindən əfzəldir."
Bu cür qiymətləndirmənin səbəbi tamamilə aydındır: əgər bu fədakarlıq olmasaydı, şirk ayini bütün dünyanı tutardı və daha heç bir (ilahi) məşəl qalmayacaqdı ki, səqəleyn (cin və insanlar) onun dövrəsinə yığışıb Allaha sitayiş etsinlər.
Qeyd edilməlidir ki, Imam (ə) öz misilsiz şücaət və fədakarlığı ilə bütün dünya müsəlmanlarını, tövhid ayini ardınca gedənləri öz əməlinə borclu etdi. Başqa sözlə desək, keçmiş əsrlərdən bəri islam və iman Əli (ə)-ın fədakarlığına borclu olmuşdur. Bu fədakarlıqdan əlavə, Əli (ə)-ın comərdliyi o qədər yüksək olmuşdur ki, Əmri öldürəndən sonra onun qiymətli zirehinə əl vurmadı, onun cəsədini və paltarlarını olduğu kimi meydanda qoyub getdi. Buna görə də Əmrin bacısı onun başı üstünə gəlib belə deyir: "Sənin üçün heç vaxt ağlayıb göz yaşı tökməyəcəyəm, çünki kərim bir şəxsin əli ilə öldürülmüşsən–sənin qiymətli paltarlarına və döyüş silahlarına əl vurmamışdır."

Kitabın adı: Vilayət günəşi (birinci cild)

Müəllif: Ayətullah Cəfər Sübhani