İsmi - əzəmin həqiqəti

Çoxları ismi-əzəmin hərf və kəlmədən ibarət olduğunu düşünürlər. Guya kim onu tapsa, xarüqəladə işlər görüb, özündən kəramətlər göstərə bilər. Əhli-məna və ariflər, illərlə çəkdikləri riyazət və səylərdən sonra ismi-əzəmi (kəramət və mükaşifələri) əldə edib ondan istifadə edirlər! Amma məsələnin həqiqəti başqa cürdür. Əllamə Təbatəbai deyir: «Hər şeyi dəyişikliyə məruz qoyan ismi-əzəmin kələmlərdən və ya müəyyən anlam daşıyan sözlərdən ibarət olması mahaldır.»
Ayətullah Cavadi Amuli bu barədə belə deyir: «Düşüncənin təsəvvürü ilə meydana gələn və təsəvvür olmadıqda yoxa çevrilən zehni anlam daşıyan və havada dalğalanmaqla yaranan bir kəlmə (və ya adı) ilə xəstənin şəfa tapması, quşun yaranması, ölülərin dirilməsi, əsanın əjdahaya çevrilməsi və bunun kimilər arasında uzlaşma yoxdur. Buna görə də, ismi-əzəmi kəlmələr və anlayışlar arasında axtarmaq nəticəsiz, əziyyət və səmərə verməyən zəhmətdir...»
İsmi-əzəm kəlmə və zehnin anlayacağı bir şey deyil, kamil insanın məqamlarından biridir.
Ali-Məhəmməd (s) alimi həzrət Əli ibn Musər-Rza (ə) buyurur:
انّ "بسم الله الرحمن الرحیم" أقرب إلی اسم الله الأعظم من سواد العین إلی بیضاه
«Bismillahir-rəhmanir-rəhim», ismi-əzəmə gözün qarasının ağına olan yaxınlığından da yaxındır.»
Bu hədis, yuxarda deyilənlərin sədaqətli şahididir. Çünki çoxları «Bismillah» deyirlər, amma o mənəvi məqama sahib olmadıqarı üçün ismi-əzəmin təsirlərini müşahidə edə bilmirlər.
Bu mövzunun sübutu üçün başqa bir nümunə, həzrət Musanın (ə) əsrində yaşamış Bələm Bauradır. O, elm və təqva nəticəsində ismi-əzəmi anlamış və duası qəbul olmuşdu. Nəfsani istəklərinə görə bu məqam ondan götürülmüş və daha duası qəbul olmamışdı. Qurani-kərim onu itə bənzədib:
فمثله کمثل کلب
«İlahi adları və sifətləri bilmək (öz-özlüyündə) fayfdasızdır və heç bir şeyi həll etmir.»
Üzük Süleymanın deyilsə əgər,
Gümüş nəqşləri daşımaz dəyər.
Başqa bir təsdiqləyicisi (Bir alim, bir arifdən nəql edir) Hacı şeyx Həsənəli İsfahani soruşdu: «Camaatın həll olmayan müşkülləri və çarəsiz xəstəlikdən sağalmaları üçün qəndə, nabata və başqa əşyalara oxuduğunuz duanı bizə öyrədə bilərsiniz?!»
Hacı Şeyx dedi: «Fövqəladə və təzə bir şey deyil, təkcə bir «Həmd» oxuyuruq!»
Hamının əzbər bildiyi və hər gün neçə dəfə oxuduğumuz «Həmd» surəsini oxuyurlar! Bəli!

Baharın adıyla güllər ki, bitməz,
Çırağın adıyla qaranlıq getməz.
Onun adını yox, özünü axtar,
Ay göydə, ney isə sularda olar

Kitabın adı: Xurafat
Müəllif: Seyid İsmayıl Şakir Ərdəkani